Traktat gieorgijewski

Traktat gieorgijewski
Katarzyna II
Kaukaz w 1799

Traktat gieorgijewski – traktat zawarty 24 lipca 1783 między Imperium Rosyjskim a Królestwem Kartlii i Kachetii (Gruzją wschodnią). Traktat ten zobowiązywał władców Kartlii i Kachetii do wierności wobec carów Rosji, którzy z kolei zobowiązywali się do obrony Gruzji wschodniej przed najazdami tureckimi i perskimi.

Okoliczności zawarcia traktatu

Sytuacja międzynarodowa Kartlii i Kachetii w II poł. XVIII w. była niepewna. Kraj pozostawał w stanie stałego zagrożenia ze strony Persji lub Imperium Osmańskiego, regularnie był napadany i pustoszony przez górali dagestańskich[1]. W tej sytuacji król Kartlii i Kachetii Herakliusz II czynił starania na rzecz zawarcia sojuszu obronnego z Austrią, Francją, Republiką Wenecką lub Królestwem Sardynii. Jego wysiłki zakończyły się jednak niepowodzeniem. Niektórzy z posłów gruzińskich w ogóle nie dotarli do krajów docelowych, propozycje innych nie zostały potraktowane poważnie, a sama informacja o staraniach Herakliusza II dotarła do Turcji i Persji[1]. Herakliusz II postanowił wówczas ponownie prosić o pomoc Rosję, która od przełomu XVII i XVIII w. prowadziła aktywną politykę w regionie czarnomorskim[1].

Podpisanie i warunki traktatu

Katarzyna II w 1783 wyraziła zgodę na przyjęcie Kartlii i Kachetii pod swój protektorat. Stosowny traktat został podpisany w Gieorgijewsku[2] 24 lipca 1783[1]. W imieniu władców swoich krajów podpisy pod traktatem złożyli gen. Pawieł Potiomkin ze strony rosyjskiej oraz Iwane Bagrationi i Garsewane Czawczawadze z gruzińskiej[1].

Kartlia i Kachetia rezygnowała na mocy traktatu z samodzielnej polityki zagranicznej, zgadzała się także, by każdy kolejny władca państwa był zatwierdzany przez cara rosyjskiego. Zachowywała natomiast prawo do odrębnej polityki wewnętrznej i inne atrybuty niezawisłego państwa[2]. Rosja zobowiązywała się do ochrony niepodległości Gruzji przed atakami ze strony krajów muzułmańskich[2]. Na terenie kraju miały przebywać rosyjskie oddziały w sile 4 tys. ludzi i czterech armat. Siły te wkroczyły do Gruzji w listopadzie 1783 i wsparły miejscowe siły w odpieraniu ataków górali dagestańskich, lecz już w 1787 zostały wycofane[1]. Wojciech Materski podaje, że oddziały rosyjskie były o połowę mniejsze, niż zapisano w traktacie gieorgijewskim[2].

Następstwa

W ocenie Materskiego Katarzyna II nigdy nie zamierzała wywiązać się z postanowień traktatu gieorgijewskiego, lecz świadomie dążyła do osłabienia Kartlii i Kachetii, by dokonać następnie jej inkorporacji[2]. Politykę matki zarzucił po wstąpieniu na tron jej następca Paweł I. Gdy jednak następca Herakliusza II Jerzy XII złamał postanowienia traktatu i podjął próbę rozmów z Turcją i Persją, car rosyjski na nowo wprowadził do Gruzji wojsko i wymusił na królu Kartlii i Kachetii podjęcie rokowań w sprawie szczegółów rosyjskiej protekcji nad Gruzją, w szczególności stałej obecności w niej oddziałów rosyjskich. Po śmierci Jerzego XII w 1800, jeszcze przed końcem tychże rozmów, Rosja uniemożliwiła koronację jego następcy i doprowadziła w 1801 r. do całkowitej aneksji kraju[2].

Przypisy

  1. a b c d e f Baranowski B., Baranowski K.: Historia Gruzji. Warszawa, Wrocław: 1987, s. 121-122. ISBN 83-04-02345-8.
  2. a b c d e f Materski W.: Gruzja. Warszawa: TRIO, 2000, s. 17-21. ISBN 83-85660-90-9.

Media użyte na tej stronie

Catherine II by F.Rokotov after Roslin (c.1770, Hermitage).jpg
Portret Catherine II of Russia (1729-1796) [cropped]
Caucasus map 1799.png
Borders in the Caucasus region in 1799.
Treaty of Georgievsk of 1783 (Esadze, 1913).JPG
The Treaty of Georgievsk of 1783, ratified by Erekle II of Georgia. An illustration from Letopis' Gruzii, edited by B. Esadze, 1913.