Traktat w Saint-Germain-en-Laye (1919)
 podpisanie traktatu | |||
| Data | 10 września 1919 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna | I wojna światowa, | ||
| Strony traktatu | |||
| |||
Traktat w Saint-Germain-en-Laye – traktat pokojowy podpisany 10 września 1919 roku w podparyskiej miejscowości Saint-Germain-en-Laye pomiędzy państwami Ententy a Niemiecką Austrią, będącą spadkobierczynią Austro-Węgier, w czasie I wojny światowej jednego z Państw Centralnych. Wszedł w życie 16 lipca 1920 r.
Spisany w języku angielskim, francuskim i włoskim, w razie wątpliwości miarodajny był tekst francuski. Depozytariuszem został rząd Francji.
Zawierał on postanowienia terytorialne oraz specjalne zobowiązanie się Austrii do nierezygnowania z niepodległości, chyba że za zgodą Ligi Narodów (art. 88). Miało to stanowić barierę wobec dążeń Austrii do zjednoczenia (Anschlussu) z Niemcami (Republiką Weimarską). Ponadto traktat zawierał jedno postanowienie mogące stanowić złagodzenie strat terytorialnych: w południowej Karyntii, do której roszczenia wysuwało Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS) przewidziano plebiscyt, który odbył się w październiku 1920 roku i wypadł na korzyść Austrii, która miała zapewnić równouprawnienie miejscowym Słoweńcom.
Armię austriacką miano oprzeć na zaciągu ochotniczym, ograniczyć do 30 tys. ludzi, bez broni ciężkiej i lotnictwa. Przewidziano również obowiązek wypłacenia przez Austrię odszkodowań wojennych, zwrotu różnych dzieł sztuki pochodzących z krajów podbitych przez Habsburgów itp.
Równocześnie zawarto konwencję zmieniającą część postanowień zapadłych na Konferencji berlińskiej z lat 1884–1885[1].
Straty terytorialne dawnego Cesarstwa Austrii
- Morawy, Czechy, Śląsk Opawski i południowo-zachodnia część Cieszyńskiego (po wytyczeniu przez mocarstwa granicy z Polską) na rzecz Czechosłowacji
- skrawki Dolnej Austrii – Vitorazsko, Valticko i tzw. trójkąt dyjski na rzecz Czechosłowacji
- Kraina (bez części zachodniej, zajętej przez Włochy), południowa Styria i niemal cała Dalmacja oraz dawne wspólne terytorium Austrii i Węgier – Bośnia i Hercegowina na rzecz Królestwa SHS (późniejszego Królestwa Jugosławii)
- Bukowina na rzecz Rumunii
- południowy Tyrol, Trydent, Kanaltal (Dolina Canal), zachodnia Kraina i tzw. Pobrzeże (niem. Küstenland) z Triestem i Istrią oraz Zadar (wł. Zara) w Dalmacji (to uregulował osobny układ włosko–jugosłowiański) na rzecz Włoch
- Galicja i północno-wschodnia część Śląska Cieszyńskiego na rzecz Polski. Traktat w Saint-Germain ziem tych Polsce nie przydzielił, lecz zarezerwował mocarstwom Ententy prawo dysponowania obszarami w traktacie nie wymienionymi, do których prawa Austria scedowała na Ententę. Wskutek niewejścia w życie traktatu o dokładnym oznaczeniu granic, podpisanego w Sèvres przez mocarstwa z Polską, Rumunią, Królestwem SHS i Czechosłowacją 10 sierpnia 1920 roku[2], rozporządzającego m.in. terytorium Galicji, mocarstwa formalnie uznały przynależność Galicji Wschodniej do Polski dopiero 15 marca 1923 roku, postanowieniem Rady Ambasadorów w wykonaniu artykułu 87 traktatu wersalskiego[3].
Traktat w Saint-Germain został przekreślony w zakresie terytorialnym przez Anschluss Austrii dokonany przez III Rzeszę w marcu 1938 roku.
Przypisy
- ↑ Convention of Saint-Germain-En-Laye Revising the General Act of Berlin, February 26, 1885, and the General Act and Declaration of Brussels, July 2, 1890
- ↑ Treaty between the Principal Allied and Associated Powers and Poland, Roumania, the Serb-Croat-Slovene State and the Czech-Slovak State relative to Certain Frontiers of those States, signed at Sevres, August 10, 1920.. [dostęp 2016-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (marca 5, 2016)].
- ↑ Oświadczenie Rządowe z dnia 20 kwietnia 1923 r. w przedmiocie uznania granic wschodnich Rzeczypospolitej (Dz.U. z 1923 r. nr 49, poz. 333).
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
.svg)
.svg)
.svg)
Autor: F l a n k e r, Licencja: CC BY-SA 2.5
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
.svg)
Variant version of a flag of Japan, used between January 27, 1870 and August 13, 1999 (aspect ratio 7:10).
.svg)
Autor: AlphaCentauri, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The end of Austria-Hungary after the Paris Treaty.
Dr. Karl Renner, head of the Austrian delegation at the Peace Conference, addressing the other delegates when receiving the peace conditions of the Treaty of St. Germain.