Tramwaje w Polsce

Tramwaje w Polsce – systemy komunikacji tramwajowej działające w Polsce.

Od 19 grudnia 2015 roku w Polsce istnieje 16 systemów tramwajowych – dziesięć z nich to systemy normalnotorowe (1435 mm), a pięć wąskotorowe (1000 mm)^[1]^[2], i jedna sieć tramwajów konnych.

Charakterystyka

Najmłodsza miejska sieć tramwajowa powstała w 2015 roku i znajduje się w Olsztynie zaś najstarsza znajduje się w Warszawie. Największa sieć tramwajowa znajduje się w Warszawie, natomiast najmniejsza jest zlokalizowana w Grudziądzu i liczy 9 km torowisk. Sieć która ma najmniejszy rozstaw szyn jest w Mrozach (900mm) i funkcjonuje jako atrakcja turystyczna. To jedyna sieć tramwajów konnych w Polsce. W 2012 roku uruchomiono ponownie tramwaj konny w Mrozach. W latach 1945–1989 systemy w większych miastach były rozbudowywane i modernizowane: Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Wrocławiu, Krakowie, Bydgoszczy, Toruniu, a w średnich i małych ośrodkach miejskich likwidowane: Słupsku, Inowrocławiu, Olsztynie, Wałbrzychu, Legnicy, Jeleniej Górze, Bielsku-Białej. Niektóre sieci zostały zlikwidowane przez podział miasta pomiędzy dwa państwa: Cieszyn, Słubice, Zgorzelec.

Rozbudowa sieci tramwajowej po 1989

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej polskie samorządy mogą liczyć na wsparcie unijne w realizacji projektów tramwajowych. Wiele polskich miast z tego faktu skorzystało i modernizuje sieć (np. Grudziądz^[3]) bądź buduje nowe odcinki torowisk, między innymi: Warszawa^[4], Kraków, Poznań, Łódź^[5], Bydgoszcz^[6], Toruń^[7], Szczecin^[8] i Wrocław. Istnieją (lub istniały) plany przywrócenia linii tramwajowych w niektórych miastach (np. Słubice^[9]) lub budowy zupełnie nowych systemów, np. w Płocku^[10], w Radomiu.

Systemy

Miasto lub obszar	Operator^[11]	Rozstaw	Długość toru pojedynczego (km)^[11]	Data			Artykuł
Miasto lub obszar	Operator^[11]	Rozstaw	Długość toru pojedynczego (km)^[11]	otwarcia^[12]	elektryfikacji^[12]	likwidacji	Artykuł
Białystok	Towarzystwo Białostockich Tramwajów Konnych	1000 mm	6,2 (ok.)	1895	brak	1915	Tramwaje w Białymstoku
Bielsko-Biała	Bielska Kolej Elektryczna	1000 mm	8,3	1895		1971	Tramwaje w Bielsku-Białej
Bydgoszcz	MZK Bydgoszcz	1000 mm	91,86	1888	1896	funkcjonuje	Tramwaje w Bydgoszczy
Bytom	b.d.	1435 mm	b.d.	1913		1945^[a]	Tramwaje w Bytomiu
Cieszyn	b.d.	1000 mm	1,8	1911		1921	Tramwaje w Cieszynie
Częstochowa	MPK Częstochowa	1435 mm	30	1959		funkcjonuje	Tramwaje w Częstochowie
Elbląg	Tramwaje Elbląskie	1000 mm	33,83	1895		funkcjonuje	Tramwaje w Elblągu
Gdańsk	Gdańskie Autobusy i Tramwaje	1435 mm	114,4	1873	1896	funkcjonuje	Tramwaje w Gdańsku
Gorzów Wielkopolski	MZK Gorzów Wielkopolski	1435 mm	24,43	1899		funkcjonuje	Tramwaje w Gorzowie Wielkopolskim
Konurbacja górnośląska^[b]	Tramwaje Śląskie	1435 mm	312	1894	1899	funkcjonuje	Tramwaje w konurbacji górnośląskiej
Grudziądz	MZK Grudziądz	1000 mm	18	1896	1899	funkcjonuje	Tramwaje w Grudziądzu
Gubin	b.d.	1000 mm	2,5	1904		1938	Tramwaje w Gubinie
Inowrocław	b.d.	1000 mm	4,2	1912		1962	Tramwaje w Inowrocławiu
Jelenia Góra	Kolej Elektryczna w Jeleniej Górze	1000 mm (do 1899 – 1435 mm)	19,2	1897	1900	1969	Tramwaje w Jeleniej Górze
Kostrzyn nad Odrą	b.d.	1000 mm	6,3	1903	1925	1945	Tramwaje w Kostrzynie nad Odrą
Koszalin	Kösliner Stadt- und Strandbahn	1435 mm	17,4^[c]	1911		1938	Tramwaje w Koszalinie
Kraków	MPK Kraków	1435 mm^[d] (do 1953 – 900 mm)	194	1882	1900	funkcjonuje	Tramwaje w Krakowie
Legnica	b.d.	1000 mm	b.d.	1882	1898	1968	Tramwaje w Legnicy
Mrozy	Warszawskie Towarzystwo Higieniczne	900 mm	2,5	1908	brak	1967	Tramwaj konny w Mrozach
Mrozy	Gmina Mrozy	900 mm	1,75	2012	brak	funkcjonuje	Tramwaj konny w Mrozach
Aglomeracja łódzka^[e]	MPK Łódź	1000 mm	208	1898		funkcjonuje	Tramwaje w Łodzi
Olsztyn	MZK Olsztyn	1000 mm	6	1907		1965	Tramwaje w Olsztynie
Olsztyn	MPK Olsztyn	1435 mm^[f]	21	2015		funkcjonuje	Tramwaje w Olsztynie
Poznań	MPK Poznań	1435 mm	157,7	1880	1898	funkcjonuje	Tramwaje w Poznaniu
Słubice	b.d.	1000 mm	b.d.	1898		1945	Tramwaje w Słubicach
Słupsk	b.d.	1000 mm	b.d.	1910		1959	Tramwaje w Słupsku
Sopot^[g]	b.d.	0800 800 mm	2	1884	brak	1906	Tramwaje w Sopocie
Szczecin	Tramwaje Szczecińskie	1435 mm	114	1879	1896	funkcjonuje	Tramwaje w Szczecinie
Szczecin	Zarząd portu	1435 mm	b.d.	1955	brak	1963/1964	Linia tramwajowa ul. Bytomska – Elewator Ewa
Szczekociny	b. d.	600 mm	21 km	1915	brak	1935	Tramwaje w Szczekocinach
Tarnów	b.d.	1000 mm	2,6	1911		1942	Tramwaje w Tarnowie
Toruń	MZK Toruń	1000 mm	53,642^[13]	1891	1898	funkcjonuje	Tramwaje w Toruniu
Wałbrzych	Wałbrzyska Kolej Powiatowa	1000 mm	b.d.	1898		1966	Tramwaje w Wałbrzychu
Warszawa	Tramwaje Warszawskie	1435 mm (do 1948 – 1525 mm)	240,4	1866	1908	funkcjonuje	Tramwaje w Warszawie
Wołomin	b. d.	800 mm	b. d.	1907	brak	1939	Tramwaje konne w Wołominie
Wrocław	MPK Wrocław	1435 mm	190,14	1877	1893	funkcjonuje	Tramwaje we Wrocławiu
Zgorzelec	b.d.	1000 mm	b.d.	1898		1945	Tramwaje w Zgorzelcu

Znaczenie kolorów użytych w tabeli: system istniejący, system nieistniejący, system budowany, system scalony z innym.

Ponadto sieć tramwajową posiadały Kołomyja, Lwów i Wilno w okresie przynależności do II RP; do dzisiaj funkcjonuje ona we Lwowie.

Osobne artykuły: Tramwaje w Kołomyi, Tramwaje we Lwowie, Tramwaje w Wilnie.

Uwagi

↑ W 1945 roku sieć została scalona z siecią w konurbacji górnośląskiej.
↑ W sieć wchodzą: Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Katowice, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Ruda Śląska, Zabrze.
↑ Na części trasy tramwaje poruszały się po torze kolejowym.
↑ Do roku 1925 – ruch lewostronny.
↑ W skład sieci wchodzą: Konstantynów Łódzki, Lutomiersk, Ozorków, Pabianice, Zgierz oraz wsie, przez które przechodzą linie do ww. miejscowości. Dawniej także Aleksandrów Łódzki, Rzgów, Tuszyn, Kruszów.
↑ Jedyna sieć w Polsce przystosowana wyłącznie do taboru dwukierunkowego o szerokości 2500 mm.
↑ W latach 1946–1961 jedna z linii gdańskich tramwajów docierała do Sopotu.

Przypisy

↑ Grzegorz Jagodziński – Prześwit linii kolejowych i tramwajowych, grzegorj.cba.pl [dostęp 2015-12-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-27] .
↑ Standardową szerokością wagonów jest 2,4 m, jedynie w Olsztynie przyjęto 2,5 m; ponadto w Poznaniu na niektórych liniach kursują wagony Tatra RT6N1 o szerokości 2,44 m.
↑ Trwa modernizacja sieci tramwajowej w Grudziądzu. transport-publiczny.pl. [dostęp 2014-04-14]. (pol.).
↑ Warszawa: budowa tramwaju na Bemowie idzie pełną parą. kurier-kolejowy.pl. [dostęp 2014-09-02]. (pol.).
↑ Widzew Wschód. Rusza budowa linii tramwajowej, ale.... rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-07-15]. (pol.).
↑ Bydgoszcz: Tramwaj do Fordonu: widać już estakadę. pomorska.pl. [dostęp 2014-07-18]. (pol.).
↑ Tramwaj pędzi na toruńskie Bielany. Co nam daje nowa linia?. pomorska.pl. [dostęp 2014-06-24]. (pol.).
↑ Szczeciński Szybki Tramwaj. szybkitramwaj.szczecin.pl. [dostęp 2016-01-11]. (pol.).
↑ Słubice: Tramwajem do Frankfurtu?. infotram.pl. [dostęp 2011-07-20]. (pol.).
↑ Płock: Nie będzie linii tramwajowej. infotram.pl. [dostęp 2010-12-09]. (pol.).
↑ ^a ^b Jakub Madrjas. Sieci tramwajowe w Polsce. „Rynek Kolejowy”. 8-9/2015, s. 20–23. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).
↑ ^a ^b Marek Graff. Nowy tabor tramwajowy w Polsce. „Technika Transportu Szynowego”. 7-8/2015, s. 46–63. Łódź: Emi-Press. ISSN 1232-3829.
↑ https://www.torun.pl/pl/linia-tramwajowa-na-jar-przetarg.

[13] W 1945 roku sieć została scalona z siecią w konurbacji górnośląskiej.

[14] W sieć wchodzą: Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Katowice, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Ruda Śląska, Zabrze.

[15] Na części trasy tramwaje poruszały się po torze kolejowym.

[16] Do roku 1925 – ruch lewostronny.

[17] W skład sieci wchodzą: Konstantynów Łódzki, Lutomiersk, Ozorków, Pabianice, Zgierz oraz wsie, przez które przechodzą linie do ww. miejscowości. Dawniej także Aleksandrów Łódzki, Rzgów, Tuszyn, Kruszów.

[18] Jedyna sieć w Polsce przystosowana wyłącznie do taboru dwukierunkowego o szerokości 2500 mm.

[19] W latach 1946–1961 jedna z linii gdańskich tramwajów docierała do Sopotu.

[1] Grzegorz Jagodziński – Prześwit linii kolejowych i tramwajowych, grzegorj.cba.pl [dostęp 2015-12-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-27] .

[2] Standardową szerokością wagonów jest 2,4 m, jedynie w Olsztynie przyjęto 2,5 m; ponadto w Poznaniu na niektórych liniach kursują wagony Tatra RT6N1 o szerokości 2,44 m.

[3] Trwa modernizacja sieci tramwajowej w Grudziądzu. transport-publiczny.pl. [dostęp 2014-04-14]. (pol.).

[4] Warszawa: budowa tramwaju na Bemowie idzie pełną parą. kurier-kolejowy.pl. [dostęp 2014-09-02]. (pol.).

[5] Widzew Wschód. Rusza budowa linii tramwajowej, ale.... rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-07-15]. (pol.).

[6] Bydgoszcz: Tramwaj do Fordonu: widać już estakadę. pomorska.pl. [dostęp 2014-07-18]. (pol.).

[7] Tramwaj pędzi na toruńskie Bielany. Co nam daje nowa linia?. pomorska.pl. [dostęp 2014-06-24]. (pol.).

[8] Szczeciński Szybki Tramwaj. szybkitramwaj.szczecin.pl. [dostęp 2016-01-11]. (pol.).

[9] Słubice: Tramwajem do Frankfurtu?. infotram.pl. [dostęp 2011-07-20]. (pol.).

[10] Płock: Nie będzie linii tramwajowej. infotram.pl. [dostęp 2010-12-09]. (pol.).

[RK_8-9/2015-11] Jakub Madrjas. Sieci tramwajowe w Polsce. „Rynek Kolejowy”. 8-9/2015, s. 20–23. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.).

[TTS_7-8/2015-12] Marek Graff. Nowy tabor tramwajowy w Polsce. „Technika Transportu Szynowego”. 7-8/2015, s. 46–63. Łódź: Emi-Press. ISSN 1232-3829.

[20] ttps://www.torun.pl/pl/linia-tramwajowa-na-jar-przetarg.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne