Tramwaje w Polsce

Tramwaje w Polsce – systemy komunikacji tramwajowej działające w Polsce.

Od 19 grudnia 2015 roku w Polsce istnieje 16 systemów tramwajowych – dziesięć z nich to systemy normalnotorowe (1435 mm), a pięć wąskotorowe (1000 mm)[1][2], i jedna sieć tramwajów konnych.

Charakterystyka

Najmłodsza miejska sieć tramwajowa powstała w 2015 roku i znajduje się w Olsztynie zaś najstarsza znajduje się w Warszawie. Największa sieć tramwajowa znajduje się w Warszawie, natomiast najmniejsza jest zlokalizowana w Grudziądzu i liczy 9 km torowisk. Sieć która ma najmniejszy rozstaw szyn jest w Mrozach (900mm) i funkcjonuje jako atrakcja turystyczna. To jedyna sieć tramwajów konnych w Polsce. W 2012 roku uruchomiono ponownie tramwaj konny w Mrozach. W latach 1945–1989 systemy w większych miastach były rozbudowywane i modernizowane: Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Wrocławiu, Krakowie, Bydgoszczy, Toruniu, a w średnich i małych ośrodkach miejskich likwidowane: Słupsku, Inowrocławiu, Olsztynie, Wałbrzychu, Legnicy, Jeleniej Górze, Bielsku-Białej. Niektóre sieci zostały zlikwidowane przez podział miasta pomiędzy dwa państwa: Cieszyn, Słubice, Zgorzelec.

Rozbudowa sieci tramwajowej po 1989

Po wejściu Polski do Unii Europejskiej polskie samorządy mogą liczyć na wsparcie unijne w realizacji projektów tramwajowych. Wiele polskich miast z tego faktu skorzystało i modernizuje sieć (np. Grudziądz[3]) bądź buduje nowe odcinki torowisk, między innymi: Warszawa[4], Kraków, Poznań, Łódź[5], Bydgoszcz[6], Toruń[7], Szczecin[8] i Wrocław. Istnieją (lub istniały) plany przywrócenia linii tramwajowych w niektórych miastach (np. Słubice[9]) lub budowy zupełnie nowych systemów, np. w Płocku[10], w Radomiu.

Systemy

Miasto lub obszarOperator[11]RozstawDługość toru
pojedynczego (km)[11]
DataArtykuł
otwarcia[12]elektryfikacji[12]likwidacji
BiałystokTowarzystwo Białostockich Tramwajów Konnych1000 mm6,2 (ok.)1895brak1915Tramwaje w Białymstoku
Bielsko-BiałaBielska Kolej Elektryczna1000 mm8,318951971Tramwaje w Bielsku-Białej
BydgoszczMZK Bydgoszcz1000 mm91,8618881896funkcjonujeTramwaje w Bydgoszczy
Bytomb.d.1435 mmb.d.19131945[a]Tramwaje w Bytomiu
Cieszynb.d.1000 mm1,819111921Tramwaje w Cieszynie
CzęstochowaMPK Częstochowa1435 mm301959funkcjonujeTramwaje w Częstochowie
ElblągTramwaje Elbląskie1000 mm33,831895funkcjonujeTramwaje w Elblągu
GdańskGdańskie Autobusy i Tramwaje1435 mm114,418731896funkcjonujeTramwaje w Gdańsku
Gorzów WielkopolskiMZK Gorzów Wielkopolski1435 mm24,431899funkcjonujeTramwaje w Gorzowie Wielkopolskim
Konurbacja górnośląska[b]Tramwaje Śląskie1435 mm31218941899funkcjonujeTramwaje w konurbacji górnośląskiej
GrudziądzMZK Grudziądz1000 mm1818961899funkcjonujeTramwaje w Grudziądzu
Gubinb.d.1000 mm2,519041938Tramwaje w Gubinie
Inowrocławb.d.1000 mm4,219121962Tramwaje w Inowrocławiu
Jelenia GóraKolej Elektryczna w Jeleniej Górze1000 mm
(do 1899 – 1435 mm)
19,2189719001969Tramwaje w Jeleniej Górze
Kostrzyn nad Odrąb.d.1000 mm6,3190319251945Tramwaje w Kostrzynie nad Odrą
KoszalinKösliner Stadt- und Strandbahn1435 mm17,4[c]19111938Tramwaje w Koszalinie
KrakówMPK Kraków1435 mm[d]
(do 1953 – 900 mm)
19418821900funkcjonujeTramwaje w Krakowie
Legnicab.d.1000 mmb.d.188218981968Tramwaje w Legnicy
MrozyWarszawskie Towarzystwo Higieniczne900 mm2,51908brak1967Tramwaj konny w Mrozach
Gmina Mrozy900 mm1,752012brakfunkcjonuje
Aglomeracja łódzka[e]MPK Łódź1000 mm2081898funkcjonujeTramwaje w Łodzi
OlsztynMZK Olsztyn1000 mm619071965Tramwaje w Olsztynie
MPK Olsztyn1435 mm[f]212015funkcjonuje
PoznańMPK Poznań1435 mm157,718801898funkcjonujeTramwaje w Poznaniu
Słubiceb.d.1000 mmb.d.18981945Tramwaje w Słubicach
Słupskb.d.1000 mmb.d.19101959Tramwaje w Słupsku
Sopot[g]b.d. 800 mm21884brak1906Tramwaje w Sopocie
SzczecinTramwaje Szczecińskie1435 mm11418791896funkcjonujeTramwaje w Szczecinie
Zarząd portu1435 mmb.d.1955brak1963/1964Linia tramwajowa
ul. Bytomska – Elewator Ewa
Szczekocinyb. d.600 mm21 km1915brak1935Tramwaje w Szczekocinach
Tarnówb.d.1000 mm2,619111942Tramwaje w Tarnowie
ToruńMZK Toruń1000 mm53,642[13]18911898funkcjonujeTramwaje w Toruniu
WałbrzychWałbrzyska Kolej Powiatowa1000 mmb.d.18981966Tramwaje w Wałbrzychu
WarszawaTramwaje Warszawskie1435 mm
(do 1948 – 1525 mm)
240,418661908funkcjonujeTramwaje w Warszawie
Wołominb. d.800 mmb. d.1907brak1939Tramwaje konne w Wołominie
WrocławMPK Wrocław1435 mm190,1418771893funkcjonujeTramwaje we Wrocławiu
Zgorzelecb.d.1000 mmb.d.18981945Tramwaje w Zgorzelcu

Znaczenie kolorów użytych w tabeli:      system istniejący,      system nieistniejący,      system budowany,      system scalony z innym.

Ponadto sieć tramwajową posiadały Kołomyja, Lwów i Wilno w okresie przynależności do II RP; do dzisiaj funkcjonuje ona we Lwowie.

Osobne artykuły: Tramwaje w Kołomyi, Tramwaje we Lwowie, Tramwaje w Wilnie.

Uwagi

  1. W 1945 roku sieć została scalona z siecią w konurbacji górnośląskiej.
  2. W sieć wchodzą: Będzin, Bytom, Chorzów, Czeladź, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Katowice, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Ruda Śląska, Zabrze.
  3. Na części trasy tramwaje poruszały się po torze kolejowym.
  4. Do roku 1925 – ruch lewostronny.
  5. W skład sieci wchodzą: Konstantynów Łódzki, Lutomiersk, Ozorków, Pabianice, Zgierz oraz wsie, przez które przechodzą linie do ww. miejscowości. Dawniej także Aleksandrów Łódzki, Rzgów, Tuszyn, Kruszów.
  6. Jedyna sieć w Polsce przystosowana wyłącznie do taboru dwukierunkowego o szerokości 2500 mm.
  7. W latach 1946–1961 jedna z linii gdańskich tramwajów docierała do Sopotu.

Przypisy

  1. Grzegorz Jagodziński – Prześwit linii kolejowych i tramwajowych, grzegorj.cba.pl [dostęp 2015-12-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-27].
  2. Standardową szerokością wagonów jest 2,4 m, jedynie w Olsztynie przyjęto 2,5 m; ponadto w Poznaniu na niektórych liniach kursują wagony Tatra RT6N1 o szerokości 2,44 m.
  3. Trwa modernizacja sieci tramwajowej w Grudziądzu. transport-publiczny.pl. [dostęp 2014-04-14]. (pol.).
  4. Warszawa: budowa tramwaju na Bemowie idzie pełną parą. kurier-kolejowy.pl. [dostęp 2014-09-02]. (pol.).
  5. Widzew Wschód. Rusza budowa linii tramwajowej, ale.... rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-07-15]. (pol.).
  6. Bydgoszcz: Tramwaj do Fordonu: widać już estakadę. pomorska.pl. [dostęp 2014-07-18]. (pol.).
  7. Tramwaj pędzi na toruńskie Bielany. Co nam daje nowa linia?. pomorska.pl. [dostęp 2014-06-24]. (pol.).
  8. Szczeciński Szybki Tramwaj. szybkitramwaj.szczecin.pl. [dostęp 2016-01-11]. (pol.).
  9. Słubice: Tramwajem do Frankfurtu?. infotram.pl. [dostęp 2011-07-20]. (pol.).
  10. Płock: Nie będzie linii tramwajowej. infotram.pl. [dostęp 2010-12-09]. (pol.).
  11. a b Jakub Madrjas. Sieci tramwajowe w Polsce. „Rynek Kolejowy”. 8-9/2015, s. 20–23. Warszawa: Zespół Doradców Gospodarczych „Tor”. ISSN 1644-1958. (pol.). 
  12. a b Marek Graff. Nowy tabor tramwajowy w Polsce. „Technika Transportu Szynowego”. 7-8/2015, s. 46–63. Łódź: Emi-Press. ISSN 1232-3829. 
  13. https://www.torun.pl/pl/linia-tramwajowa-na-jar-przetarg.

Media użyte na tej stronie