Tramwaje w Poznaniu

Tramwaje w Poznaniu

tramwaj
Solaris Tramino S105p przy ulicy Święty Marcin w centrum miasta
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Lokalizacja	Poznań
Organizator	Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu
Operator	MPK Poznań
Liczba linii	dzienne: 18 nocne: 2 turystyczne: 2 wspomagające: 4
Lata funkcjonowania	od 1880
Infrastruktura
Schemat przebiegu linii tramwajowych      Poznański Szybki Tramwaj (PST)      Przedłużenie trasy PST      Pozostałe trasy tramwajowe
Długość sieci	169,264 km t. p. (2021)
Rozstaw szyn	1435 mm
Napięcie zasilania	+660V
Liczba zajezdni	3
Strona internetowa
Portal Transport szynowy

Tramwaje w Poznaniu (z gwary poznańskiej bimby, lp. – bimba) – system komunikacji tramwajowej działający w Poznaniu i należący do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego działającego na zlecenie Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu.

Obecnie system składa się z 18 linii dziennych, dwóch nocnych oraz dwóch linii turystycznych obsługiwanej przez historyczny tabor kursujący w weekendy od maja do października (linia 0). Tramwaje poruszają się po torach o rozstawie 1435 mm i łącznej długości torowiska 147,385 km toru pojedynczego.

Historia

XIX wiek

Pomysł budowy sieci tramwajowej w Poznaniu zrealizowało dwóch berlińskich przedsiębiorców: Otto Reymer i Otto Masch, którzy po otrzymaniu koncesji od miasta zainaugurowali 30 lipca 1880 przejazdy tramwaju konnego. Pierwsza regularna linia ruszyła 31 lipca 1880, przewożąca pasażerów spod Dworca Głównego przez ul. Święty Marcin, Rycerską (dziś Ratajczaka), pl. Wilhelmowski (dziś pl. Wolności) na Stary Rynek. W dość krótkim czasie trasę tę wydłużono prowadząc tory przez Butelską (dziś Woźna), Garbarami przez Chwaliszewo na Ostrów Tumski. Powstała też odnoga biegnąca przez ul. Wiktorii (dziś Gwarna i Mielżyńskiego), pl. Królewski (dziś pl. Cyryla Ratajskiego), Fryderykowską (dziś ul. 23 Lutego), Wilhelmowską (dziś Al. Marcinkowskiego), Seekta (dziś ul. Solna) następnie Wolnicą, Małymi Garbarami, Szewską, Szeroką (dziś Wielka) do Wielkich Garbar (dziś Garbary), gdzie łączyła się z linią główną.

Pomimo że w mieście było zapotrzebowanie na tego typu usługi, berlińczycy po kilku tygodniach znaleźli się na skraju bankructwa. Miało to związek z niefortunnym przebiegiem odnogi, a także brakiem napisów w języku polskim, co wywołało bojkot wśród Polaków. Zniechęceni przedsiębiorcy odsprzedali linię Poznańskiemu Towarzystwu Kolei Konnej (niem. Posener Pferde-Eisenbahn-Gesellschaft), które uzyskało monopol na rozbudowę i eksploatację miejskiej sieci tramwajowej. Wówczas tabor liczył 20 wagonów. Część z nich (tzw. letnie) nie posiadało obudowy ścian bocznych, a ławki usytuowano weń w poprzek, na całej długości wagonu. Po 1898 przebudowano m.in. te wagony na doczepne i kursowały one na liniach jeszcze do lat 20. XX wieku. Wycofano je dopiero z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej^[1].

We wrześniu 1880 Towarzystwo wykupiło cześć terenów po starym dworcu kolejowym na Jeżycach, gdzie powstała zajezdnia, która działała do 28 grudnia 2010. W 1896 powstały kolejne dwie trasy: pierwsza biegnąca od Starego Rynku przez ul. Wrocławską, pl. Piotra (dziś pl. Wiosny Ludów), Półwiejską do nieistniejącej dzisiaj Bramy Wildeckiej oraz druga od zajezdni przez Zwierzyniecką, Jadwigi (dziś Kraszewskiego) do rynku Jeżyckiego, po roku przedłużona przez ul. Wielką Berlińską (dziś Dąbrowskiego) do fabryk chemicznych przy ul. Polnej. Obie trasy budowano już z cięższych szyn, planując ruch tramwajów elektrycznych.

6 marca 1898 tramwaj konny zastąpiony został tramwajem elektrycznym. Kursowały wówczas trzy linie:

• oznaczona kolorem białym – po trasie starego tramwaju konnego od Dworca Głównego przez Stary Rynek na Ostrów Tumski,
• oznaczona kolorem czerwonym – z Rynku Jeżyckiego, ul. Jadwigi (dziś. ul. Kraszewskiego), Zwierzyniecką, św. Marcinem i starą trasą tramwaju konnego, a od Starego Rynku do Bramy Wildeckiej,
• oznaczona kolorem żółtym – z Dworca Głównego, trasą identyczną jak „biała”, ale tylko do skrzyżowania ul. Wielkiej i Wielkich Garbar.

W ciągu następnego miesiąca uruchomiono czwartą linię:

• oznaczoną kolorem zielonym – ze Starego Rynku, św. Marcinem i nową trasą do wsi Górczyn (dzisiejsze skrzyżowanie ul. Głogowskiej i Kosynierskiej).

Ceny za pierwsze przejazdy wynosiły 10 bądź 20 fenigów, a po godzinie 23:00 należało uiścić podwójną opłatę.

W 1899 położono drugi tor na Starym Rynku i Wielkiej Berlińskiej (obecnie ul. Dąbrowskiego).

Początek XX wieku

Przed I wojną światową rozbudowano sieć linii, która teraz docierała także na Garbary (do Rzeźni Miejskiej, od 1900^[2]), na pl. Sapieżyński (dziś pl. Wielkopolski) do Bramy Dębińskiej (obecnie skrzyżowanie ul. Strzeleckiej i Krakowskiej), Śródkę, Sołacz i Dębiec (do dzisiejszej fabryki Cegielskiego), ulicą Grunwaldzką do ulicy Ułańskiej. Zwiększyła się również liczba torów w śródmieściu. Powstały nowe trasy przez wiadukty nad torami kolejowymi: Most Teatralny i Most Dworcowy. W dwudziestoleciu międzywojennym tramwaj zaczął docierać na Golęcin, Dębiec (przedłużenie trasy), Dębinę (do kąpieliska warciańskiego), Ogrody, Grunwald i Winiary, jednocześnie zlikwidowano część linii na wąskich uliczkach Starego Miasta. Nie udało się wybudować linii do Głównej, gdzie wprowadzono w 1930 r. komunikację trolejbusową.

W czasie II wojny światowej, podczas stoczonych walk o Poznań, większość taboru i część infrastruktury została zniszczona.

Lata po II wojnie światowej

Stary bilet komunikacji miejskiej, ok. 1986

Tramwaj typu Konstal N w składzie trzywagonowym przy ulicy Roosevelta w listopadzie 1989 roku

Odbudowę sieci rozpoczęto zaraz po wyzwoleniu miasta. Pracami kierował inż. Zygmunt Rybicki^[3]. Pierwszy tramwaj ruszył 4 marca 1945 ulicą Głogowską na odcinku od ul. Palacza do Parku Wilsona. Do końca listopada 1945 udrożniono znaczną część głównych szlaków, a w kwietniu 1946 wznowiono większość przedwojennych połączeń^[4], poza tymi na prawym brzegu Warty i uliczkach Starego Miasta na wschód od Rynku. Wówczas powstała nowa trasa do Garbar omijająca Stary Rynek od południa, przez pl. Bernardyński. W latach 1949–1950 wybudowano linię do cmentarza junikowskiego^[4]. Na prawy brzeg Warty tramwaje powróciły w 1952, po oddaniu do użytku nowego mostu Juliana Marchlewskiego (dziś Królowej Jadwigi). W 1948 powstała zajezdnia Madalińskiego^[5].

W latach 1953–1991^[6] i ponownie od 1997 roku^[7] kursuje nocny tramwaj; obecnie jest to linia nr 201.

W kolejnych latach wybudowano nowe trasy pozwalające na szybkie przemieszczanie się pomiędzy dzielnicami z pominięciem centrum:

• 1955–1957 w ul. Marchlewskiego (dziś ul. Królowej Jadwigi) i most Marchlewskiego (dziś Most Królowej Jadwigi) na Rataje (w 1955 tramwaje wycofano ze Starego Rynku^[5]),
• 1957–1964 w ul. Pułaskiego, Winogrady i Przełajową do pętli „Wilczak” z odgałęzieniem do ul. Serbskiej (1974),
• 1968–1973 w ul. Przybyszewskiego, Reymonta i Hetmańską,
• 1974–1977 od pl. Wielkopolskiego przez ul. Małe Garbary, Estkowskiego do ronda Śródka,
• 1979 na Chartowo, do pętli „Osiedle Lecha”, tzw. Trasa Kórnicka (otwarta 23 lutego 1979),
• 1983–1985 od os. Lecha przez ul. Jedności Słowiańskiej (dziś Chartowo i Żegrze) do ul. Hetmańskiej,

oraz linie peryferyjne:

• 1949–1950 do Cmentarza Komunalnego na Junikowie,
• 1955 z Rataj na Starołękę do fabryki Stomil, w 1967 przedłużoną do stacji kolejowej Poznań Starołęka,
• 1959 do Zawad przez Śródkę z odgałęzieniem do os. Warszawskiego i w 1974 do Miłostowa,
• 1980 z Winiar prawie do ul. Lechickiej (pętla „Piątkowska”)^[5].

W 1951 do Poznania przybyło pierwszych 30 wagonów silnikowych typu N ze Stoczni Północnej w Gdańsku oraz 20 doczepnych typu ND z Sanockiej Fabryki Wagonów. Potem przychodziły wagony z Konstalu Chorzów: w 1952 dziesięć doczepnych, w 1953 dziesięć silnikowych, w 1955 po pięć silnikowych i doczepnych, a w 1956 cztery silnikowe i siedem doczepnych. W 1957 Poznań otrzymał trzy wagony silnikowe 4N oraz pięć doczepnych 4ND. Kolejne dostawy tych typów nastąpiły w: 1958 (12 silnikowych i 15 doczepnych), 1959 (17 silnikowych i 7 doczepnych), 1960 (po 12 obu), 1961 (3 silnikowe i 7 doczepnych) oraz 1962 (5 silnikowych). Do 1954 tabor malowano na kolor kremowo-zielony, a potem, w ramach centralnego ujednolicenia, na kremowo-czerwono (do pierwotnego malowania powrócono w 1957). W latach 1964–1969 z Warszawy do Poznania przywieziono 50 wagonów silnikowych i 93 doczepne typu N pochodzące z lat 1949–1961. Od 1969 do 1970, również z Warszawy, przybyło dziewięć przegubowców skonstruowanych w latach 1962–1963 z wozów typu N i ND (zezłomowano je już w latach 1971–1973). Począwszy od 1961 wagony typu N i 4N modernizowano, przebudowując je na jednokierunkowe i unowocześniając ich wnętrza. Od 1963 datowały się próby zastosowania mechanizmów elektrycznego zamykania drzwi, które na szerszą skalę rozpoczęto montować od 1965 (4N i 4ND), a w latach późniejszych także w N i ND. Cały proces zakończono w 1976^[8].

W 1971 wycofano pierwszy wagon silnikowy typu N, a w 1977 wszystkie nie poddane modernizacji doczepy generacji ND. W 1980 MPK Poznań dysponowało 125 sztukami wagonów silnikowych i 145 doczepnych typu N. W 1990 było to już odpowiednio: 57 i 49 sztuk. W 1990 zaprzestano eksploatowania trójskładów typu N+ND+ND, a w do końca 1992 zaprzestano użytkowania generacji N w ogóle (w ostatnich miesiącach wagony te obsadzone były na liniach 7 i 8, tylko w szczytach komunikacyjnych w liczbie jedenastu pociągów dwuwagonowych^[9])^[8]. Od 1 stycznia 1993 pozostawały jedynie w rezerwie, na wypadek awarii. Na stanie ewidencyjnym pozostało w tym czasie 36 wagonów (po osiemnaście doczepnych i silnikowych)^[9]. W 2001 w przedsiębiorstwie było 21 wagonów silnikowych tej serii (w większości roboczych) i 4 doczepne^[8].

W latach 70. XX wieku przybyło do miasta osiem wagonów typu 102N (numery 1-8) oraz 65 sztuk typu 102Na (numery 9-73)^[10]. W 1975 wprowadzono natomiast wagony typu 105N. W latach 1974–1980 wybudowano zajezdnię Forteczna^[5].

Borykające się z niedoborem taborowym miasto w latach 1991–1995 otrzymało w darze wagony typu Beijnes 1G i 2G^[11] z Holandii. Przewozu pierwszych trzech (lipiec 1991)^[12] podjęło się niderlandzkie przedsiębiorstwo Kowlist^[13]. Łącznie sprowadzono 20 sztuk, z czego do służby liniowej trafiło jedynie 17. W 2003 dokupiono kolejne 12 wagonów 3G zastępując nimi wyeksploatowane 1G oraz 2G. Obsługiwały głównie linie nr: 3, 7, 9, 11 i 18. Tramwaje te do 28 grudnia 2010 stacjonowały w zajezdni przy ul. Gajowej na Jeżycach, a w momencie zamknięcia tej zajezdni przeniesiono je do zajezdni tramwajowej przy ulicy Madalińskiego, w której stacjonowały także poznańskie Düwagi GT6 oraz Düwagi GT8. 4 czerwca 2011^[14] roku Poznań oficjalnie pożegnał serię. W Poznaniu pozostał jeden egzemplarz Beijnes 3G o numerze #805, który w dniu 29 stycznia 2013 roku został przekwalifikowany na tramwaj zabytkowy^[15].

Niedobory taborowe były również przyczyną sprowadzenia do miasta z Niemiec wagonów typu Düwag GT6 i Düwag GT8, w Poznaniu nazywanych helmutami. Pierwsza ich dostawa pojawiła się w mieście w końcu 1996 i obejmowała pięć wagonów GT8 i jeden GT6. Wyprodukowała je fabryka Düwag w Düsseldorfie w latach 1957–1959. Otrzymały poznańskie numery 650-654 (GT8) oraz 600 (GT6). Skierowano je do obsługi nowo otwartego PST^[16]. Pierwsze wagony tych typów skreślono z inwentarza w 1998 (numery 600 i 606), a ostatnie w 2019 (numery 668, 669, 670, 683, 685, 687, 688, 689, 690, 691, 692, 693, 694, 695, 696, 697, 698, 699, 701, 703, 704, 705, 706, 707, 708, 709, 711, 712, 713 oraz 901). Ostatni skreślony ze stanu pojazdów liniowych w 2013 wagon GT8 numer 655 pełni funkcję stacjonarnej kawiarni przy rondzie Rataje^[17].

Dostawy tramwajów z demobilu wpłynęły na wycofywanie starszego taboru produkcji polskiej. Od początku lat 90. XX wieku do kasacji zaczęto kierować tramwaje typu 102N i 102Na. W 2003 w ruchu liniowym (na linii 4) pozostawały tylko trzy egzemplarze o numerach: 5, 66 i 71^[18].

Historia najnowsza

Tablica przystankowa rozkładu jazdy poznańskich tramwajów sprzed 1989 roku na przystanku Wrzoska

W 1991 zlikwidowano linie tramwajowe nocne, zastępując je autobusowymi^[5]. Tego samego roku oddano pierwszy w Poznaniu odcinek torowiska złożonego z ciężkich szyn kolejowych i podkładów strunobetonowych (ul. Przybyszewskiego od Dąbrowskiego do Bukowskiej – 1300 metrów)^[19]. Rewolucją w transporcie miejskim było oddanie do użytku w 1997 liczącego 6,1 km odcinka Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, nazywanego potocznie przez poznaniaków „Pestką”. Obecnie trwa wiele inwestycji związanych z modernizacją i rozbudową sieci, gdyż według planu zagospodarowania przestrzennego z 1994 tramwaj ma stanowić podstawę komunikacji w mieście.

Tatra RT6N1 na estakadzie ponad Bogdanką, linia PST (2005)

Wjazd do tunelu os. Lecha – Franowo od strony osiedla Lecha (2012)

W kwietniu 2003 miasto dysponowało 317 tramwajami obsługującymi 17 linii o całkowitej długości 201 km^[20]. W 2003 poznańskie tramwaje przejechały łącznie 10.405.035 km^[21]. 14 sierpnia 2007 otwarto drugi odcinek (jeśli przyjąć, że pierwszym jest odcinek od ul. Jana Pawła II do pętli na os. Lecha) trasy na Franowo łączący plac Wiosny Ludów przez ul. Podgórną, Dowbora Muśnickiego, Mostową, Most św. Rocha i Kórnicką z ul. Jana Pawła II.

W 2011 roku MPK podjęło decyzję o sprzedaży 40 tramwajów 105N (zmodernizowanych do standardu Konstal 105Na)^[22] z powodu braku miejsc w zajezdniach na ten typ tramwajów. Ponadto zostało zakupionych 45 Solarisów Tramino i 7 Moderusów Beta^[23]. Po nieudanych próbach organizowania przetargu wraz z innymi miastami, Poznań ogłosił własny przetarg na zakup nowych tramwajów, który rozstrzygnięto 7 grudnia 2001. Wygrał go koncern Siemens z modelem Combino. Pierwszy wagon tego typu dotarł do zajezdni przy ul. Głogowskiej 3 grudnia 2003 o godzinie 22:49. Zajezdnia została wcześniej zmodernizowana pod tym kątem. Pierwszym motorniczym był Wojciech Grabowski^[24].

11 sierpnia 2012 otwarto ostatni odcinek trasy na Franowo, łączący rejon dawnej pętli na os. Lecha z nową pętlą na Franowie. Część trasy na Franowo biegnie w tunelu^[25]. 1 września 2013 otwarto odcinek przedłużający trasę PST przez Dworzec Zachodni do ul. Głogowskiej. Oddano do użytku także pętlę przy dawnym peronie 7 Dworca Zachodniego^[26].

7 maja 2014 rozpoczęła działalność nowo wybudowana zajezdnia tramwajowa na Franowie^[27], umożliwiającej stacjonowanie do 100 tramwajów o długości 35 metrów^[28]. Od tego momentu sukcesywnie przenoszono tramwaje ówcześnie stacjonujące na zajezdni Madalińskiego^[29]. Ostatni pojazd taboru liniowego zmienił lokalizację 14 grudnia 2014, tym samym stając się miejscem nocowania wyłącznie wagonów historycznych^[30][31].

15 listopada 2018 podpisano umowę z konsorcjum firm Gulermak i Mosty Łódź na budowę nowej trasy tramwajowej do Naramowic^[32].

11 lipca 2019 podpisano umowę z konsorcjum firm Tor-Mel Sp. z o.o. oraz Terlan Sp. z o.o. na budowę trasy tramwajowej na ul. Unii Lubelskiej wraz z pętlą przy ulicy Falistej^[33]. Nowy odcinek łączący Rondo Żegrze z osiedlem przy ulicy Unii Lubelskiej oddano do użytku 1 września 2020^[34].

Otwarty pierwszy fragment trasy tramwajowej na Naramowice (22 sierpnia 2021)

21 sierpnia 2021 roku o godzinie 4:34 tramwaje rozpoczęły kursowanie na pierwszym etapie trasy tramwajowej na Naramowice^[35]. W weekend 21 i 22 sierpnia 2021 r. po nowej trasie kursowała linia specjalna nr 33 relacji Rynek Jeżycki – Most Teatralny – Włodarska^[36]. 22 stycznia 2022 pierwszy testowy tramwaj na tej trasie dotarł do nowego wiaduktu nad ulicą Lechicką^[37].

23 kwietnia 2022 roku, o godzinie 4:52 pierwszy tramwaj dotarł na przystanek Błażeja tym samym rozpoczynając liniową obsługę trasy tramwajowej na Naramowice. Jako pierwszy przyjechał pojazd Moderus Gamma o numerze bocznym 932, obsługujący linię tramwajową nr 10 (na brygadzie nr 7)^[38].

Infrastruktura

Torowiska

Długość sieci torowisk w Poznaniu na 2015 rok wynosi 147,385 km toru pojedynczego^[39].

Torowiska nieużywane/używane okazjonalnie

Tory przy ulicy Towarowej (październik 2010)

• łuk z Górnej Wildy w zachodnią część Królowej Jadwigi,
• łuk z Wierzbięcic we wschodnią część Królowej Jadwigi,
• łuk z Kraszewskiego we wschodnią część Dąbrowskiego,
• łuk z Dąbrowskiego w północną część Roosevelta,
• łuk z Przybyszewskiego we wschodnią część Dąbrowskiego,
• łuki na Rondzie Nowaka-Jeziorańskiego z Przybyszewskiego na wschód i zachód w Grunwaldzką i z Reymonta w Grunwaldzką na wschód,
• łuki z zachodniej części Hetmańskiej na północ i południe w Głogowską oraz ze wschodniej części Hetmańskiej w południową część Głogowskiej,
• wszystkie trzy istniejące łuki na skrzyżowaniu 28 czerwca 1956 r. z Hetmańską
• tory ze Zwierzynieckiej do zajezdni przy Gajowej,
• łuki ze Zwierzynieckiej w północną i południową część Roosevelta,
• łuk ze Św. Marcina w północną część Roosevelta
• łącznik z Gwarnej w Mielżyńskiego,
• torowisko w Towarowej
• ślepy tor na pętli na Miłostowie,
• łączniki na trasie PST
• łuk z Wyszyńskiego w Podwale
• łuk z Kórnickiej w północną część Jana Pawła II
• łuk ze Strzeleckiej we wschodnią część Królowej Jadwigi
• łuk ze Starołęckiej w zachodnią część Hetmańskiej
• łuk z Zamenhofa we wschodnią część Hetmańskiej

Odcięte od sieci, bez sieci trakcyjnej

Torowisko przy ulicy Sczanieckiej (wrzesień 2011)

W nawiasach podano daty likwidacji torowisk.

• ul. Dziekańska (katedra),
• ul. Sczanieckiej i Bogusławskiego (zlikwidowane w 1935^[40], ponownie włączone w 1965^[41], zlikwidowane 1973^[42]),
• ul. Dworcowa, pod asfaltem (1970^[40]),
• ul. Zielona (fragment),
• torowisko na terenie byłej zajezdni Gajowa,
• tory odstawcze przy pętli Budziszyńska,

Torowiska zlikwidowane

W nawiasach podano daty likwidacji torowisk.

• przejazd przez Rondo Rataje na wprost w ciągu ul. Krzywoustego – ostatnie fragmenty torowiska zlikwidowane w lipcu 2021 roku,
• mijanka końcowa przy ulicy Krzywoustego przy Rondzie Rataje (zachowana pod ziemią, ostatecznie zlikwidowana w październiku 2020 roku podczas przebudowy Ronda Rataje),
• ul. św. Marcin – ostatni zachowany odcinek od ul. Ratajczaka do al. Marcinkowskiego zlikwidowano latem 2021 roku; ruch odbywa się torem północnym, którym pierwotnie tramwaje jeździły w drugą stronę,
• ul. Garbary (1977^[43]),
• ul. Zielona (1977^[43]),
• ul. Chwaliszewo (trasa zniszczona w czasie wojny),
• plac Bernardyński,
• Stary Rynek (torowisko funkcjonujące w latach 1880–1955^[44]),
• ul. Paderewskiego (trasę zamknięto w 1955^[45], torowisko zlikwidowano w 1993 roku),
• ul. Franciszka Ratajczaka (dawniej Rycerska)
• ul. Wroniecka (trasa zniszczona w czasie wojny),
• ul. Wielka (trasa zniszczona w czasie wojny),
• ul. Wodna (trasa zniszczona w czasie wojny),
• ul. Wrocławska,
• ul. Półwiejska (1970^[42]),
• Droga Dębińska (1974^[42]),
• ul. Polna (1963^[41]),
• ul. Wojska Polskiego (1974^[42]),
• skręt z południowej części ul. 28 Czerwca 1956 w ul. Pamiątkową,
• skręt z nieczynnej zajezdni Madalińskiego we wschodnią część ul. Hetmańskiej.

Skrzyżowania z torami kolejowymi

Odcięty tor kolejowy dawnej Średzkiej Kolei Powiatowej, który przecinając ulicę Starołęcką prowadził do zakładów Stomil-Poznań i Polleny-Lechii (2014)

Zajezdnie

Zabytkowa hala główna nieczynnej zajezdni przy ul. Gajowej (kwiecień 2006)

Wnętrze hali zajezdni przy ul. Głogowskiej (luty 2007)

Zajezdnia przy ulicy Fortecznej (2014)

Eksploatowane

• Zajezdnia przy ulicy Głogowskiej

Tabor stacjonujący na zajezdni: Konstal 105N, 105NaD i pochodne (Moderus Alfa), Siemens Combino, Moderus Beta MF20AC, Moderus Beta MF22ACBD
Linie obsługiwane przez zajezdnię (stan na rok 2022): 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 14, 15, 17, 18.
Zajezdnia przy ulicy Głogowskiej jest drugą (po zajezdni Franowo) największą zajezdnią w Poznaniu. Wybudowana w roku 1907 przeszła modernizację w latach 1998–2000 w celu dostosowania jej do obsługi tramwajów niskopodłogowych.

• Zajezdnia przy ulicy Madalińskiego na Wildzie (zamknięta 14.12.2014)

Tabor stacjonujący na zajezdni: Beijnes 3G, Düwag GT6, Konstal 105N, Konstal 102N, Konstal 102Na, Konstal N, ND, Stocznia Gdańska N, Konstal 4N, 4ND, Sanocka F.W. ND, KSW, Herbrand B3/H0, Carl Weyer typ WD (pozostałe historyczne wagony stacjonują w firmie Modertrans Poznań).
Wybudowana w latach 1947–1955. Jest zajezdnią historyczną w której stacjonują tylko zabytkowe tramwaje, powstanie w niej muzeum komunikacji miejskiej w Poznaniu.

• Zajezdnia przy ulicy Fortecznej na Starołęce

Tabor stacjonujący na zajezdni: Konstal 105Na, 105NaD i pochodne (Moderus Alfa), Tatra RT6 MF06 AC, Moderus Beta MF 02 AC.
Linie obsługiwane przez zajezdnię (stan na rok 2022): 1, 2, 5, 6, 7, 8, 11, 12, 13, 14, 17, 18.
Zajezdnię oddano do użytku w roku 1980.

• Zajezdnia tramwajowa przy ulicy Szwajcarskiej (Franowo)

Tabor stacjonujący na zajezdni: Moderus Gamma, Solaris Tramino, Düwag GT8ZR.
Linie obsługiwane przez zajezdnię (stan na rok 2022): 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 18.
Na początku października 2012 r. oddano do użytku halę postojową na 100 tramwajów. W pierwszej kolejności skierowano tam wagony z wydziału S2, które do tej pory nocowały na pętlach Wilczak i Dębiec. Od 5 listopada 2012 r. stacjonują tutaj również wagony z wydziału S1, które do tej pory nocowały na torach odstawczych przy ulicy Budziszyńskiej. Zajezdnia została oficjalnie otwarta 11 maja 2014^[46].

Nieczynne/zlikwidowane

• Zajezdnia przy ul. Gajowej na Jeżycach. Zajezdnia została oddana do użytku w roku 1880. W dniu 28 grudnia 2010 r. zajezdnia zakończyła swoje funkcjonowanie.
• Z powodu braku miejsc postojowych w zajezdniach przy ul. Głogowskiej i Madalińskiego niektóre tramwaje nocowały na torach odstawczych przy ulicy Budziszyńskiej. Powstały one w latach 80. XX wieku (1982 – 14 sierpnia 1985)^[47] (we wcześniejszym okresie tramwaje stały przy ulicach Przybyszewskiego, Towarowej, Zwierzynieckiej, Krzywoustego czy na pętli starołęckiej, co było przyczyną ich dewastacji). Razem na terenie obiektu powstało 15 torów przelotowych i jeden ślepy, wybudowany w sposób prowizoryczny w roku 2004. Tory przelotowe były zelektryfikowane^[48]. Według pierwotnych założeń tory miały mieścić 75 wozów tramwajowych^[49]. W związku z oddaniem do użytku hali postojowej zajezdni na Franowie 4 listopada 2012 MPK Poznań ostatecznie zaprzestało ich eksploatacji^[50], po czym odłączono napięcie w sieci trakcyjnej. Sieć trakcyjna nad torami została zdemontowana podczas przebudowy ul. Grunwaldzkiej w latach 2012–2013. W tym samym okresie zlikwidowano połączenie z torowiskiem w ulicy.
• Do lat osiemdziesiątych XX w. tory odstawcze znajdowały się także w pasie rozdziału ul. Bolesława Krzywoustego (od Ronda Rataje do ul. Pleszewskiej).
• W latach 1959–1974 istniał Wydział Torów MPK przy ulicy Bielniki, tor dojazdowy był w ulicy Bema który pozostał czynny po likwidacji trasy na Łęgi Dębińskie^[51]

Krańcówki

Pętle tramwajowe

Pętla Połabska (2015)

Pętla Osiedle Jana III Sobieskiego (2006)

Trójkąt torowy przy grupie przystanków tramwajowych Rynek Jeżycki (2006)

Pętla Plac Wielkopolski (2018)

Nieistniejąca już pętla Osiedle Lecha (2000)

Nieistniejąca już pętla na Golęcinie; zdjęcie z lat 1972–1973

Pętle używane liniowo

Pętle używane okazjonalnie

Pętle nieistniejące

• Bolkowicka – zastąpiona przez pętlę Budziszyńska
• Droga Dębińska (przystanek Łęgi Dębińskie) – nieistniejąca mijanka końcowa i tory odstawcze w okolicy kąpieliska warciańskiego, w 1959 likwidacja przewozów pasażerskich, w 1974 likwidacja torowiska
• Dworzec Główny PKP – zlikwidowana w 1970 r.
• Ostrów Tumski (mijanka) – zachowany krótki odcinek torów
• Garbary/Północna
• Garbary/Woźna
• Polna (na Jeżycach)
• Rondo Rataje (od 1952 r. mijanka końcowa dla pierwszej linii przeprowadzonej na prawy brzeg Warty, na przełomie lat 70. i 80. wykorzystywana jako tory odstawcze – „zajezdnia nocna”) zlikwidowana w latach 90.
• Osiedle Lecha – rozebrana po wybudowaniu trasy tramwajowej w tunelu na Franowo w 2012 roku
• Sczanieckiej/Bogusławskiego na Łazarzu – zachowany trójkąt do zawracania, odcięty od reszty sieci tramwajowej w roku 1973
• Os. Warszawskie – zlikwidowana w 1974 r. po przedłużeniu trasy do Miłostowa
• Plac Spiski – zlikwidowana po przedłużeniu trasy do ul. Wołyńskiej w 1924 r.
• Małopolska/Wołyńska – zlikwidowana po przedłużeniu trasy do Bonina, zachowana poczekalnia tramwajowa
• Winiary (przy kościele św. Stanisława Kostki) – zlikwidowana po przedłużeniu trasy do ul. Obornickiej (dzisiejszej Piątkowskiej)
• Golęcin (przy CSWLąd) – zlikwidowana w 1974 roku, z nieznanych powodów^[53]
• Madalińskiego / Pamiątkowa (uliczna, przez Zajezdnię Madalińskiego)

Linie tramwajowe

Uwaga! Poniższa tabela przedstawia zasadniczy układ linii tramwajowych. Tymczasowe zmiany tras i godzinowy rozkład jazdy znajdują się na stronie internetowej przewoźnika. Zobacz, dlaczego.

W Poznaniu funkcjonują w zasadniczym układzie: osiemnaście linii zwykłych, dwie turystyczne oraz dwie nocne.

Linie turystyczne

Numer linii	Schemat	Pętla początkowa	Pętla końcowa	Długość linii	Średni czas przejazdu	Liczba przystanków	Tramwaje kursujące	Uwagi
		Stare Zoo	Stare Zoo	b.d	b.d	b.d	Bergische Stahlindustrie Carl Weyer	Linia uruchamiana po wcześniejszym ogłoszeniu
		Stare Zoo	Stare Zoo	b.d.	39/49 min	13	Fuchs KSW Konstal N+ND Sanok ND Konstal 102N Konstal 102Na Konstal 105N Duewag GT6 Duewag GT8	Linia kursuje od końca kwietnia do końca września, tylko w weekendy. W latach 1988–1992 funkcjonowała linia dzienna o tym numerze która była linią okólną[54]

Linie dzienne i wspomagające^[55]

Numer linii	Schemat	Pętla początkowa	Pętla końcowa	Długość linii	Średni czas przejazdu	Liczba przystanków	Tramwaje kursujące	Uwagi
		Junikowo	Franowo	b.d.	38 min	30/31	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Gamma Tatra RT6 MF06 AC	-
	Przebieg linii: JUNIKOWO - Grunwaldzka - Reymonta - Hetmańska - Żegrze - Chartowo - Piaśnicka - Szwajcarska - FRANOWO
		Ogrody	Dębiec PKM	b.d.	25 min	17	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Beta	-
	Przebieg linii: OGRODY - Kraszewskiego - Zwierzyniecka - Roosevelta - Matyi - Wierzbięcice - 28 Czerwca 1956 r. - DĘBIEC PKM
		Górczyn PKM	Błażeja	b. d,	37/40 min	25	Moderus Beta Moderus Gamma	Linia obsługiwana jedynie taborem dwukierunkowym
	Przebieg linii: GÓRCZYN PKM - Głogowska - Roosevelta - Pułaskiego - Winogrady - Przełajowa - Naramowicka - al. Praw Kobiet - BŁAŻEJA
		Górczyn PKM	Unii Lubelskiej	b.d.	38 min	27	Konstal 105Na Moderus Alfa Solaris Tramino Moderus Gamma	Zmiana trasy związana z Projektem Centrum i remontem Trasy Kórnickeij
	Przebieg linii: GÓRCZYN PKM - Matyi - Królowej Jadwigi - Krzywoustego - Jana Pawła II - Zamenhofa - Unii Lubelskiej - UNII LUBELSKIEJ
		Miłostowo	Junikowo	b.d.	42 min	34/32	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Beta Siemens Combino Solaris TraminoModerus Gamma
	Przebieg linii: MIŁOSTOWO - Warszawska - Jana Pawła II - Królowej Jadwigi - Matyi - Roosevelta - Bukowska - Grunwaldzka - JUNIKOWO
		Zawady	Ogrody	b.d.	32/31 min	21	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Beta (nowy tramwaj) Moderus Gamma
	Przebieg linii: ZAWADY - Podwale - Jana Pawła II - Zamenhofa - Hetmańska - Reymonta - Przybyszewskiego - Dąbrowskiego - OGRODY
		Dębiec PKM	Plac Wiosny Ludów	b. d.	17 min	b. d.	- Moderus Beta (nowy tramwaj) - Siemens Combino - Solaris Tramino	Zmiana trasy związana z Projektem Centrum
	Przebieg linii: DĘBIEC PKM - 28 Czerwca 1956 r. - Górna Wilda - Królowej Jadwigi - Strzelecka - PL. WIOSNY LUDÓW
		Błażeja	Dębiec PKM	b.d.	38 min	29	Moderus Beta Moderus Gamma	Linia obsługiwana jedynie taborem dwukierunkowym, z powodu krańcówki Błażeja.
	Przebieg linii: BŁAŻEJA - al. Praw Kobiet - Naramowicka - Przełajowa - Winogrady - Pułaskiego - Roosevelta - Matyi - Wierzbięcice - 28 Czerwca 1956 r. - DĘBIEC PKM
		Piątkowska	Unii Lubelskiej	b.d.	34 min	28	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Beta Moderus Gamma	-
	Przebieg linii: PIĄTKOWSKA - Bronowa - Witosa - os. Winiary - Winiarska - Wołyńska - Małopolska - al. Wielkopolska - Pułaskiego - Roosevelta - Głogowska - Hetmańska - Unii Lubelskiej - UNII LUBELSKIEJ
		Połabska	Starołęka PKM	b.d.	b. d.	b. d.	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Beta Solaris Tramino Moderus Gamma	Trasa zmieniona z powodu remontu trasy PST.
	Przebieg linii: POŁABSKA - Pułaskiego - Matyi - Zamenhofa - STAROŁĘKA PKM
		Starołęka PKM	Wrocławska	b. d.	18 min	-	- Tatra RT6 MF06 AC - Solaris Tramino Moderus Beta (nowy tramwaj)	Zmiana trasy związana z Projektem Centrum
	Przebieg linii: STAROŁĘKA PKM - Zamenhofa - Jana Pawła II - Kórnicka - Mostowa - pl. Bernardyński - Podgórna - WROCŁAWSKA
		Górczyn PKM	Piątkowska	b.d.	26 min	21	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Beta Moderus Gamma	Trasa zmieniona z powodu remontu trasy PST.
	Przebieg linii: GÓRCZYN PKM - Roosevelta - Pułaskiego - al. Wielkopolska - Małopolska - Wołyńska - Winiarska - os. Winiary - Witosa - Bronowa - PIĄTKOWSKA
		Połabska	Junikowo	b.d.	30 min	b. d.	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Beta Solaris Tramino	Trasa zmieniona z powodu remontu trasy PST.
	Przebieg linii: POŁABSKA - Murawa - Winogrady - Pułaskiego - Roosevelta - Bukowska - Grunwaldzka - JUNIKOWO
		Ogrody	Franowo	b.d.	b. d.	b. d.	Konstal 105Na Moderus Alfa Moderus Beta Moderus Gamma	Trasa zmieniona z powodu remontu trasy kórnickiej.
	Przebieg linii: OGRODY - Roosevelta - Matyi - Królowej Jadwigi - Krzywoustego - Jana Pawła II - Zamenhofa - Żegrze - Piaśnicka - Szwajcarska - FRANOWO
98		Zawady	Pl. Ratajskiego	b. d.	b. d.	b. d.	Düwag GT8ZR Moderus Gamma	Linia wahadłowa uruchomiona z powodu realizacji Projektu Centrum
	Przebieg linii: ZAWADY - Wyszyńskiego - Estkowskiego - pl. Wielkopolski - PLAC RATAJSKIEGO

Remonty i zamknięcia

Podczas remontów i zamknięć występuje konieczność reorganizacji siatki połączeń.

W Poznaniu stosowane są następujące praktyki:

1. Czasowa zmiana trasy sygnalizowana poprzez tablice elektroniczne – nazwa końcówki naprzemiennie z napisem „Trasa zmieniona”;
2. Zawieszenie linii;
3. Linie stałe dzienne mają zakres numeracji od 1 do 18;
4. Uruchomienie linii wahadłowych lub dodatkowych – numery od 21 do 99. Linie wahadłowe obsługiwane są taborem dwukierunkowym (Düwag GT8ZR, Moderus Beta MF22 AC BD lub Moderus Gamma LF03 AC BD);
5. Linie autobusowe „za tramwaj” TX (gdzie X oznacza cyfrę, np. T1). Kursują one od miejsca zamknięcia do najbliższego węzła przesiadkowego.

Tabor

Tramwaje liniowe

Stan na 11 grudnia 2021^[56]:

Zdjęcie	Producent	Seria	Modernizator	Liczba	Liczba członów	Liczba miejsc siedzących[d]	Procent niskiej podłogi[d]	Początek eksploatacji	Właściwości
	Düwag	GT8ZR	–	3[57]	3	62	0%	2005		[58]
	Konstal	105Na	Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu	25[e]	1	20	0%	1979		[59]
	Konstal	105NaDK	Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu	1[e]	1	20	0%	2004		[59]
	Konstal	Alfa AC	Modertrans Poznań	2[e]	1	20	0%	2008
	Konstal	Alfa DC	Modertrans Poznań	18[e]	2	16	0%	2008
	Modertrans Poznań	Beta MF 02 AC	–	24	3	30+9	25%	2011		[60]
	Modertrans Poznań	Beta MF 20 AC	–	20	3	30+9	25%	2016		[61]
	Modertrans Poznań	Beta MF 22 AC BD	–	10	3	32+6	25%	2017		[61][62]
	ČKD	Tatra RT6 MF 06 AC	Modertrans Poznań	16	3	46	63%	1997		[63]
	Siemens	Combino	–	14	5	57	100%	2003		[64]
	Solaris	Tramino S100	–	1[65]	5	61+8	100%	2009
	Solaris	Tramino S105p	–	45	5	48+5	100%	2011		[66]
	Modertrans Poznań	Gamma LF 01 AC	–	1[f]	5	56	100%	2017		[67]
	Modertrans Poznań	Gamma LF02 AC	–	30	3	56	100%	2018		[68]
	Modertrans Poznań	Gamma LF03 AC BD	–	20	3	56	100%	2019		[68]

Tramwaje historyczne

Zdjęcie	Nazwa	Lata eksploatacji	Opis	Cechy	Liczba wagonów
	Herbrand B3/H0	1880–1898	Wagon konny z 1880 r., kilkakrotnie przebudowywany. Stacjonuje na zajezdni Madalińskiego.	–	1	[69]
	Carl Weyer typ WD	1905–1960	Jest to wagon doczepny z numerem bocznym #305, wyprodukowany w 1905 r. Został odbudowany przez Modertrans w 2015 r. Docelowo ma jeździć z B.S typ I.	–	1	[70][71][72][73]
	Bergische Stahlindustrie I typ	1897–1902	Został odbudowany na bazie zachowanego podwozia. W 100. rocznicę Powstania Wielkopolskiego wyjechał na tory wraz z Carl Weyer i z jego pokładu KMPS rozdawał kotyliony.	–	1	[72][74]
	Wismar S2D	1946–1972	Wagon o numerze #423 został wyprodukowany w 1930 r. i oczekuje renowacji, aktualnie stacjonuje w firmie Modertrans.	–	1	[75]
	Fuchs KSW	1944–1972	Numer boczny #158 (do 2022 r. #2033), użytkowany wcześniej jako gospodarczy. Odbudowany w 2022 roku przez MPK Kraków. Stacjonuje na zajezdni Madalińskiego.	–	1	[76][77]
	Konstal N	1949–1992	Wagon N #286 (do 2021 r. #602) został zmodernizowany podczas eksploatacji – przerobiono go na jednokierunkowy i zmodyfikowano wygląd. Najczęściej ciągnie on #456 i #436. Wszystkie wozy stacjonują na zajezdni Franowo.	–	3	[71][78]
	Konstal ND	1948–1992	Wagon #456 został przebudowany podczas eksploatacji – przerobiono go na jednokierunkowy i zmodyfikowano wygląd. Najczęściej jeździ w składzie z wagonem motorowym #286. Wagon #517 i #476 są podczas renowacji. Wszystkie wozy stacjonują na zajezdni Franowo.	–	3	[71][78]
	Sanocka Fabryka Wagonów ND	1950–1992	Wagon o numerze #436 (wcześniej #2046) wyprodukowano w 1950 r. w S.F.W. Jest to wagon doczepny pochodzących z pierwszej partii ośmiu wagonów. W Poznaniu jeździło 49 wagonów tego typu. Wycofano go w 1992 r. Do końca eksploatacji jeździł jako doczepa w składzie szkoleniowym, a także w trójskładach. Pojazd został wpisany do Rejestru zabytków ruchomych a remont odbywał się w latach 1996–2013.	–	1	[71]
	Stocznia Gdańska N	1951–1992	Numer boczny #2024, wyprodukowany w stoczni Gdańskiej, użytkowany wcześniej jako gospodarczy, stacjonuje na zajezdni Madalińskiego.		1	[71]
	Konstal 102N	1970–2004	Wagon o numerze bocznym #1, produkowany w latach 1967–1969. Do Poznania dotarło 8 sztuk. Wagon o numerze #1 jest jednym z 4 zachowanych tramwajów tego typu. Odrestaurowany tramwaj od 2005 r. kursuje na linii turystycznej. Ze względu na swój wygląd zwany potocznie „kanciakiem”.	–	1	[71][79]
	Konstal 102Na	1970–2013	Typ tramwaju produkowany w latach 1970–1973. Do Poznania dotarło 65 sztuk. Wagon o numerze #71 został gruntownie wyremontowany w 2008 r. Od tamtej pory kursował po regularnych liniach, głównie po trasach linii 3 i 4. Jednakże 10 grudnia 2013 r. (z powodu wieku) wagon został przekwalifikowany na tabor historyczny kończąc tym samym erę liniowego kursowania wozów typu 102Na w Polsce.	–	1	[71][80]
	Konstal 105N	1975–2013	Produkowany w latach 1973–1979. Wszystkie wagony (oprócz #81 + #82) typu 105N podczas eksploatacji zostały przebudowane na typy: 105Na, 105NaD i Moderusy Alfa. Obecnie po Poznaniu jeździ jeden dwuwagonowy odrestaurowany skład tego tramwaju. Z powodu swojego wyglądu nazywane czasami potocznie „akwarium”. W 2014 r. został on przekwalifikowany na tabor historyczny (zabytkowy). W 2015 zmieniono numery #193, #194 na #81, #82.	–	2	[71][81]
	Düwag GT6	1996–2010	Wagony tego typu sprowadzono do Poznania w latach 1996–2000 z Düsseldorfu. Ze względu na kraj pochodzenia nazywane potocznie były „helmutami”. W 2013 r. został przekwalifikowany na pojazd historyczny. Wagon jest pomalowany w barwy niemieckiego przewoźnika, zostało także odtworzone wnętrze i jego niemieckie wyposażenie.	–	1	[71][82]
	Beijnes 3G	2003–2011	Wagon o numerze bocznym #805, wyprodukowany w 1961 r. i sprowadzony do Poznania w 2003 r. Potocznie nazywane były „holendrami”. Wycofany z eksploatacji w czerwcu 2011 r., m.in. ze względu na wiek, czy bardzo wąskie drzwi utrudniające wymianę pasażerów. W listopadzie 2016 r. zaczęto przywracać mu żółto-brązowe malowanie. Nie kursuje i oczekuje remontu.	–	1	[71][83]
	Düwag GT8	1996–2019	Wagony sprowadzone do Poznania w latach 1996–1998 oraz 2010-2011 z Düsseldorfu i Frankfurtu nad Menem. Wycofane 10 listopada 2019 z ruchu liniowego po zrealizowanych dostawach wagonów Moderus Gamma. Tramwaj o numerach bocznych 702 i 707 z Düsseldorfu zostały zachowane jako pojazdy historyczne.	–	2	[57][84]

Tramwaje wycofane z eksploatacji

Zdjęcie	Nazwa	Lata eksploatacji	Opis	Cechy	Liczba wagonów
	Konstal/HCP 105N/2 (115N)	1995–2008	Prototypowy wagon o numerze #400. W 2008 r. odstawiony z powodu zbyt częstych awarii. Został skreślony z inwentarza w kwietniu 2010 r. i zezłomowany w sierpniu 2011.		1	[85]
	Konstal 13N	1998–2011	Wagon o numerze #115 pozyskany przez Klub Miłośników Pojazdów Szynowych poprzez wymianę z warszawskim Klubem Miłośników Komunikacji Miejskiej za wagon Konstal 102Na nr #42 w 1998 r. z przeznaczeniem na historyczny. Zachował malowanie warszawskie, używany do roku 2008, kiedy to został odstawiony ze względu na zły stan techniczny. W 2011 przekazany Szkole Aspirantów PSP, gdzie służy celom treningowym.	–	1	[71]
	FPS 118N Puma	2008–2011	Prototypowy wagon o numerze #450 wydzierżawiony od HCP jeździł po poznańskich torowiskach do 2011 r.		1	[86]

Pojazdy techniczne

Zdjęcie	Nazwa	Uwagi	Liczba wagonów/pojazdów
	Düwag GT6	Holownik	2
	Konstal 4N1	Wagon silnikowy gospodarczy o numerze #2020.	1
	Konstal 4N1	Pług wirnikowy o numerze #2034.	1
	Konstal 4N1	Wagony silnikowe wieżowe o numerach #2041 i #2042.	2
	CSW-44	Wagon silnikowy do robót torowych o numerze #2038.	1
	WMS-01L	Wagon spalinowy, wieżowy o numerze #2043.	1
	PWMS-01L	Wagon spalinowy z podnośnikiem koszowym o numerze #2094.	1
	GD	Doczepna szlifierka do szyn o numerze #2070.	1
	PCSW-40	Doczepna platforma do robót torowych o numerze #2071.	1
	warsztat własny	Wagon akumulatorowy manewrowy na wózku Konstal 102N (bez numeru).	1
	Koltech WM-02	Wagon akumulatorowy manewrowy (bez numeru).	1
	Konstal ND	Wagony doczepne z agregatem prądotwórczym o numerach #2067 i #2093.	2
	Konstal ND	Doczepna kryta skrzynia na piasek o numerze #2051.	1
	Konstal ND	Wagony doczepne, skrzyniowe o numerze #2066 i #2075.	2
	Moderus Alfa HF 03 L	Skład do nauki jazdy o numerze 340+341.	2
	Moderus Beta MF02 AC	Wagon do nauki jazdy o numerze 438	1
	Star 200	Samochody ciężarowe, dźwigi wieżowe o numerach #2220 i #2210.	2
	MAN TGM 18.240	Samochód ciężarowy z koszem typu Montraks 6PS – o numerze #2200.	1
	MAN LE 18.220	Żuraw samochodowy typu TRAM 123 o numerze #2199.	1
	Unistar-K	Samochód ciężarowy ratunkowy drogowo-torowy o numerze #2150.	1
	Iveco EuroCargo Tector	Samochód ciężarowy drogowo–torowy, czyszczarka do torowisk nr 2267.	1
	Peugeot Boxer	Pogotowie zwrotnic o numerze #2053.	1
	Unimog	Samochód ciężarowy drogowo-szynowy, holownik.	1
	MAN TGS 41.420 8×4	Holownik autobusowy, zbudowany został na bazie ciężarówki MAN	1

Planowana rozbudowa

Ta sekcja dotyczy przyszłego wydarzenia. Informacje w niej zawarte mogą się zmienić wraz z pojawieniem się nowych faktów, a początkowe doniesienia mogą być niepewne. Ostatnie aktualizacje tego artykułu mogą nie odzwierciedlać najbardziej aktualnych informacji.

W Poznaniu planuje się znaczną rozbudowę sieci torowisk, choć część propozycji nie wyszła jeszcze z fazy koncepcji^[87]:

• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli „Ogrody” przy ul. Dąbrowskiego do ul. Polskiej i budowa nowego dworca autobusowo-tramwajowego „Aleja Polska” (ulicą Nowina)^[88],
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli „Zawady” przez ul. Zawady i Główną do stacji kolejowej Poznań Wschód^[89],
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli „Dębiec” przez ul. 28 Czerwca 1956 r. do projektowanego zintegrowanego węzła przesiadkowego „Klin Dębiecki”^[90][91].
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli „Górczyn” przez ul. Głogowską na Fabianowo,
• budowa trasy od ul. Wierzbięcice przez Niezłomnych, Ratajczaka do ul. 27 Grudnia^[92],
• budowa trasy do os. Kopernika w ciągu ulic Arciszewskiego i Pogodnej^[93] oraz trasy w ciągu Szpitalnej i Grochowskiej,
• budowa trasy tramwajowej wzdłuż ul. Garbary, Szelągowskiej i Naramowickiej na Naramowice (w dalszej perspektywie Morasko^[94]) z połączeniem z istniejącą już trasą przy ul. Wilczak, następnie etap II Estkowskiego/Małe Garbary-Wilczak, miasto wystąpiło już o pieniądze na projekt etapu III Błażeja-Umultowo^[95], planowany jest również etap IV Rubież),
• przedłużenie trasy z pętli „Junikowo” do Plewisk do okolic ul. Kolejowej, z uwzględnieniem węzła przesiadkowego w rejonie stacji Poznań Junikowo^[96],
• budowa trasy odchodzącej od ul. Grochowskiej ul. Marcelińską do osiedla mieszkaniowego na rogu ul. Wałbrzyskiej lub – w drugim wariancie – przez kompleks biurowców Business Garden do okolicy centrum handlowego King Cross Marcelin^[97][98],
• przedłużenie trasy z pętli „Piątkowska” na Podolany, do planowanego zintegrowanego węzła przesiadkowego „Druskienicka”^[99].
• budowa trasy tramwajowej na Wolne Tory^[100].
• budowa trasy tramwajowej na Świerczewo wzdłuż planowanej ulicy Dolna Głogowska^[100],
• budowa trasy tramwajowej wzdłuż ulicy Solnej^[100],
• budowa trasy tramwajowej na Szczepankowo lub do Zalasewa^[100].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Jan Wojcieszak: 120 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2000. ISBN 83-87847-27-5. OCLC 297842122.

Linki zewnętrzne

• Strona MPK
• Nawigacja w komunikacji miejskiej
• Schemat sieci tramwajowej z dnia 17 października 2020 roku
• Mapa sieci tramwajowej z dnia 17 października 2020 roku.
• Mapa połączeń nocnych tramwajowych (kolor niebieski) i autobusowych (kolor czerwony) na terenie aglomeracji poznańskiej, stan na dzień 1 września 2020 roku.
• Fotogaleria i baza danych na stronie na stronie transphoto.ru