Tramwaje w Szczecinie

Tramwaje w Szczecinie
tramwaj
Ilustracja
Pesa Swing 120NaS na linii nr 7 na pl. Tadeusza Kościuszki, 2022
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Lokalizacja

Szczecin

Organizator

ZDiTM Szczecin

Operator

Tramwaje Szczecińskie

Liczba linii

12 zwykłych (1–12)

Lata funkcjonowania

od 1879

Roczna
liczba pasażerów

56 304 024 (2011)[1]

Infrastruktura
Schemat sieci
Sieć torowisk tramwajowych w 2021 r.
Długość sieci

65,5 km

Rozstaw szyn

1435 mm

Napięcie zasilania

600 V DC

Liczba zajezdni

2

Liczba przystanków

104

Tabor
Liczba pojazdów

203

Strona internetowa
Portal Transport szynowy

Tramwaje w Szczecinie – system transportu tramwajowego działający w Szczecinie. Składa się on z dwunastu linii dziennych oraz sezonowej linii turystycznej „0”, obsługiwanej taborem historycznym. Łączna długość linii wynosi 114 km, a rozstaw szyn 1435 mm. W ich przebiegu znajdują się dwie zajezdnie – Golęcin i Pogodno oraz czternaście pętli (w tym sześć ulicznych). Linie zwykłe, dzienne (nocne zostały zlikwidowane 1 grudnia 1996 r.) obsługuje spółka Tramwaje Szczecińskie, na zlecenie Zarządu Dróg i Transportu Miejskiego, a linię turystyczną STMKM z inicjatywy własnej.

W 2011 r. udział tramwajów w przewozach pasażerów miejskiego transportu publicznego wynosił 44%[1].

Tramwaje Szczecińskie

Miejski Zakład Komunikacyjny w Szczecinie był zakładem budżetowym, który powstał 1 czerwca 1995 roku po wydzieleniu z Miejskiego Zakładu Usług Komunalnych. Z dniem 1 stycznia 2009 r. zastąpiła go spółka Tramwaje Szczecińskie. Organem reprezentującym TS jest zarząd, którego dyrektorem od 2009 r. jest Krystian Wawrzyniak. Siedzibę przedsiębiorstwa stanowi budynek przy ul. Sebastiana Klonowica 5 w Szczecinie. Do podstawowych zadań przedsiębiorstwa należy:

  • świadczenie usług przewozowych w tramwajowej komunikacji miejskiej w granicach administracyjnych Szczecina,
  • prowadzenie remontów, konserwacji i modernizacji eksploatowanych obiektów, taboru i urządzeń liniowych,
  • zarządzanie powierzonym mieniem.

Historia

Tramwaje konne

Tramwaje konne przedsiębiorstwa Stettiner Straßen-Eisenbahn w 1893 r.

21 października 1872 r., jeszcze przed zburzeniem murów fortecznych, inżynier Johannes Büssing otrzymał z Królewskiej Dyrekcji Policji w Berlinie koncesję na budowę konnej sieci tramwajowej. Niecałe 6 lat później podpisano z miastem umowę ważną 30 lat. 25 marca 1879 r. utworzono spółkę Stettiner Straßen-Eisenbahn-Gesellschaft (Szczecińskie Towarzystwo Ulicznej Kolei Żelaznej), która jeszcze tego samego roku uruchomiła pierwsze konne linie tramwajowe. 23 sierpnia została otwarta linia prowadząca z okolic obecnego pl. Gałczyńskiego przez pl. Zwycięstwa do ul. Staszica, a 16 października druga linia z ul. Wiszesława do ul. Potulickiej. Długość obu tras wyniosła prawie 11,5 km. Początkowo zakupiono 16 wagonów, które ciągnęło 80 koni, a w 1898 r. było już 39 wagonów i 198 koni. W 1886 r. uruchomiono kolejne 2 linie: z Dworca Głównego do ul. Chmielewskiego oraz z ul. Wyszyńskiego do Nabrzeża Wieleckiego. Jednocześnie wprowadzono oznaczenia kolorami, celem odróżnienia poszczególnych linii. [2]Pierwszą zajezdnię zlokalizowano na skrzyżowaniu obecnych al. Wojska Polskiego i ul. Piotra Skargi. Później powstały jeszcze trzy: przy ul. Dębogórskiej, przy ul. Dubois i przy ul. Kolumba[3].

Tramwaje elektryczne do 1945 r.

Zdjęcie. Dwa tramwaje elektryczne (wagon silnikowy i doczepny) Herbrand przejeżdżają przez plac Brama Portowa w Szczecinie. Tramwaje mają nadwozia koloru czerwonego i otwarte pomosty. Po lewej od tramwajów Brama Portowa, a za tramwajem kamienica i gmach poczty.
Tramwaje elektryczne typu Herbrand przed Bramą Portową, przełom XIX/XX w.
Zdjęcie. Widok okrągłego placu Grunwaldzkiego z góry. Przez środek placu przejeżdża wagon tramwajowy typu Falkenried.
Tramwaj typu Falkenried na placu Grunwaldzkim, lata 30. XX wieku
Sieć tramwajowa w 1934 r.

W latach 1896–1900 na większości linii wprowadzono trakcję elektryczną. Elektryfikacji linii dokonała spółka Allgemeine Elektrizitäts-Gesellschaft. Pierwszy elektryczny tramwaj wyruszył na ulice miasta 4 lipca 1897 r. Główne linie tramwajowe były dwutorowe, a boczne jednotorowe. Energię elektryczną dostarczały elektrownie na Pomorzanach, Starym Mieście i najstarsza w Szczecinie, przy ul. Gdańskiej. Stare wagony konne zostały przerobione na 32-miejscowe (wcześniej 26 miejsc). W 1905 r. wprowadzono, oprócz kolorów także numerację linii[4]:

  • 1 Westend (Łękno) – Lastadie (Łasztownia) (kolor żółty)
  • 2 Berliner Tor (Brama Portowa) – Zentralfriedhof (Cmentarz Centralny) (kolor szary)
  • 3 Nemitz (Niemierzyn) – Hauptbahnhof (Dworzec Główny) (kolor pomarańczowy)
  • 4 Pommerensdorf (Pomorzany) – Arnplatz (pl. Sprzymierzonych) (kolor zielony)
  • 5 Alleestr. (Wawrzyniaka) – Turnerstr. (Jagiellońska) – Unterwiek (Jana z Kolna) (kolor niebieski)
  • 6 Hauptbahnhof (Dworzec Główny) – Zabelsdorf (Niebuszewo) (kolor biały)
  • 7 Frauendorf (Golęcino) – Bellevue (Potulicka) (kolor czerwony)

W 1898 r. po wcześniejszej likwidacji zajezdni na ul. Dębogórskiej, otwarto zajezdnię Golęcin (przy ul. Wiszesława), rozbudowaną w 1907 r. Tego samego roku utworzono zajezdnię Niemierzyn (przy ul. Niemierzyńskiej). W 1903 r. po raz pierwszy zbudowano linię na drugi brzeg Odry – uruchomiono linię przez Most Długi do obecnej ul. Energetyków, a w 1910 r. przez Most Kłodny (w miejscu dzisiejszej Trasy Zamkowej) do nabrzeża Duńczycy na ul. Wendy na Łasztowni. Od 1919 r. tramwaje zaczęły przewozić przesyłki pocztowe (do dziś istnieje tor prowadzący do bramy poczty nr 1 przy al. Niepodległości)[5]. W 1926 r. po połączeniu Wyspy Jaskółczej (z tyłu zajezdni przy ul. Kolumba) z brzegiem, zlokalizowano tam magazyn oraz scentralizowano sieć elektryczną. W 1927 r. po utworzeniu lotniska w Dąbiu, ulokowano przy nim pętlę tramwajową. Trasa prowadziła wówczas przez 4 mosty: Długi, Portowy, na Regaliczce (obecnie nie istnieje) oraz Cłowy. Była to pierwsza w historii linia tramwajowa na Prawobrzeżu Szczecina, obecnie nie istnieje (tramwaje powróciły na Prawobrzeże dopiero w 2015 r., dziś jeżdżą inną trasą). Od 1928 r. komunikację tramwajową zaczęły wspomagać także autobusy. Do 1929 r. położono sieć trakcyjną nad mostami Długim i Cłowym. Wcześniej tramwaje pokonywały je siłą rozpędu. Na wniosek mieszkańców poszczególnych, nowo wybudowanych osiedli istniejące linie systematycznie przedłużano. Średnia prędkość ówczesnych tramwajów wynosiła ok. 16 km/h. W 1934 r. otwarta została ostatnia zajezdnia, przy al. Wojska Polskiego 200 – Zajezdnia Pogodno.

Wykaz linii tramwajowych w 1929 r.:

  • 1 Rennbahn (Tor kolarski) – Flughafen (Lotnisko)
  • 2 Berliner Tor (Brama Portowa) – Wendorf (Słowieńsko)
  • 3 Pommerensdorf (Pomorzany) – Eckerberger Wald (Las Arkoński)
  • 4 Hauptbahnhof (Dworzec Główny) – Krankenhaus (Szpital)
  • 5 Braunsfelde (Pogodno) – Dunzig (Duńczyca)
  • 6 Hauptbahnhof (Dworzec Główny) – Bahnhof Zabelsdorf (Dworzec Niebuszewo)
  • 7 Bellevue (Potulicka) – Frauendorf (Golęcino)
  • 8 Schinkelplatz (plac Kościuszki) – Grabowerstrasse

W 1940 r. długość linii osiągnęła 50,3 km, przewieziono wówczas 58,8 mln osób (w 1910 r. było to 18,6 mln). Po nalotach alianckich w latach 1943–1944 wiele torowisk było nieprzejezdnych, jednak dzięki pracy szczecińskich tramwajarzy udało się w tym czasie część linii przywrócić w miarę możliwości do normalnego funkcjonowania.

Lata 1945–1956

Schemat.
Sieć tramwajowa w grudniu 1945 r.
Tramwaj typu Bremen na placu Żołnierza Polskiego. Za nim mocno zniszczone kamienice.
Tramwaj typu Bremen na linii nr 5 jadący aleją Wyzwolenia, 1948 r.
Tramwaj typu Niesky na linii nr 5 na ulicy Matejki, koniec lat 40. XX wieku

II wojna światowa przyniosła zniszczenia sieci torowej w 45%, trakcyjnej w 75%, oraz taboru w 50%. Tuż po wojnie działała tylko jedna zajezdnia: przy ul. Niemierzyńskiej. Stąd też kursowała do Bramy Portowej pierwsza linia uruchomiona 12 sierpnia 1945 r.[6] Nie odbudowano części torowisk – na ul. Staszica, ul. E. Plater, ul. Rayskiego (od al. Wyzwolenia do pl. Grunwaldzkiego) oraz na ul. Wendy i przez Most Cłowy, natomiast przedłużono część już istniejących. Pierwszą firmą zarządzającą komunikacją miejską były Tramwaje i Autobusy Miasta Szczecina, w latach 50. XX w. zmieniono jej nazwę na Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne. W tym czasie dysponowała ona 113 wagonami silnikowymi i 123 doczepnymi o różnym stopniu zniszczenia. Tabor autobusowy był zniszczony całkowicie. W 1945 r. pracowało w Szczecinie 23 tramwajarzy (głównie z Poznania), a pod koniec roku już 560 osób. W 1946 r. uruchomiono 4 linie tramwajowe, które kursowały pod koniec roku po 16,7 km tras. 4 kwietnia 1947 r. otwarto pierwszą linię autobusową obsługiwaną autobusem marki Büssing.

Linie tramwajowe w 1946 r.[7]:

  • 1 Wojska Polskiego – Brama Portowa
  • 3 Las Arkoński – Dworzec Główny
  • 4 Matejki – pl. Kościuszki
  • 6 Gocław – Lubeckiego
  • 7 Hutnicza – Mickiewicza

Linie tramwajowe w 1948 r.[4]:

  • 1 Zajezdnia Pogodno – Wojska Polskiego – Brama Portowa
  • 2 Kołłątaja – Dworzec Niebuszewo
  • 3 Pomorzany – Las Arkoński
  • 4 Powstańców Wlkp. –Dworzec Główny
  • 5 Lubeckiego – Ku Słońcu
  • 6 Gocław – Lubeckiego
  • 7 Żołnierska – Jana z Kolna

Lata 1956–1989

Zdjęcie. Skład wagonów tramwajowych Konstal N przed szczecińskim Czerwonym Ratuszem na placu Tobruckim. Z lewej strony do tramwaju wsiadają pasażerowie.
Tramwaje typu Konstal N na linii 3, 1975 r.
Zdjęcie. Na pierwszym planie przechodnie. Dalej dwuczłonowy tramwaj Konstal 102Na, a za nim kamienica przy pl. Brama Portowa
Konstal 102Na na linii 8 na pl. Brama Portowa, 1975 r.

W 1956 r. kursowało 9 linii tramwajowych. Linie nr 1, 5, 7 i 9 kursowały po istniejących jeszcze torowiskach na al. Wojska Polskiego, od pl. Zwycięstwa do pl. Szarych Szeregów, ul. Obrońców Stalingradu i ul. Staromłyńskiej. W latach 1960–1963 komunikację w mieście stanowiły także hydrobusy o nazwach „Juliszka” i „Margitka” kursujące po Odrze i terenach szczecińskiego portu[6]. W latach 1964–1973 w związku z długotrwałym remontem zamknięto ul. Gdańską. 7 grudnia 1967 r. ok. godz. 6:35 miał miejsce najtragiczniejszy wypadek w historii szczecińskiej komunikacji tramwajowej[8].

Linie tramwajowe w 1964 r.[7]:

  • 1 Głębokie – Wojska Polskiego – Brama Portowa – Potulicka
  • 2 Dworzec Niebuszewo – Wyzwolenia – Brama Portowa – Wyszyńskiego – Gdańska – Basen Kaszubski
  • 3 PomorzanyLas Arkoński
  • 4 Pomorzany – pl. Kościuszki – Piłsudskiego – Brama Portowa – Dworzec Główny
  • 5 Krzekowo – Mickiewicza – Jagiellońska – Obrońców Stalingradu – Matejki – Stocznia Szczecińska – Stocznia Remontowa
  • 6 Gocław – Dworcowa
  • 7 Krzekowo – Mickiewicza – Jagiellońska – Obrońców Stalingradu – Wyszaka – Stocznia Szczecińska
  • 8 Gumieńce – Brama Portowa – Gdańska – Basen Kaszubski
  • 9 Zajezdnia Pogodno – Wojska Polskiego – Potulicka

1 grudnia 1973 r., zgodnie z ówczesną modą na likwidację tramwajów w centrach wielkich miast, zlikwidowano ruch tramwajowy na części al. Wojska Polskiego (od ówczesnego pl. Lenina – obecnie pl. Szarych Szeregów do pl. Zwycięstwa), ul. Obrońców Stalingradu (obecnie Edmunda Bałuki) i ul. Jagiellońskiej (od al. Wojska Polskiego do al. Piastów). Oddano do użytku tory na al. Bohaterów Warszawy (od ul. Jagiellońskiej) i ul. Krzywoustego (do pl. Kościuszki). 1 stycznia 1976 r. MPK przekształcono w Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej obsługujące także komunikację miejską w innych miastach ówczesnego województwa szczecińskiego. W 1983 r. zakończono modernizację jednej z dwóch czynnych do dziś zajezdni, zajezdni Pogodno.

Trasy linii tramwajowych w 1988 r.:

  • 1 Głębokie – Stocznia Szczecińska
  • 2 Dworzec Niebuszewo – Basen Górniczy
  • 3 Las Arkoński – Pomorzany
  • 4 Pomorzany – Potulicka
  • 5 Krzekowo – Ludowa
  • 6 Gocław – Pomorzany
  • 7 Krzekowo – Basen Górniczy
  • 8 Gumieńce – Basen Górniczy
  • 9 Głębokie – Potulicka
  • 10 Gocław – Potulicka
  • 11 Ludowa – Pomorzany
  • 12 Dworzec Niebuszewo – Pomorzany

Lata 1989–2009

Konstal 102Na, linia nr 3, ok. 2004 r.
Zdjęcie. Tramwaje typu GT6 (z lewej) i 105Na (z prawej) mijają się na placu Grunwaldzkim. Za nimi widoczne zadrzewienie placu i powojenny blok mieszkalny.
Tramwaje GT6 i 105Na w 2005 roku

1 października 1989 r. wprowadzono nowe oznaczenie przystanków zgodnie z nowymi przepisami prawa o ruchu drogowym, wprowadzono też nazewnictwo przystanków. Koszty tej operacji (w 3 lata wymieniono 1200 tablic przystankowych) wyniosły ok. 30 milionów zł. 30 kwietnia 1991 r. WPKM podzielone zostało na trzy samodzielne przedsiębiorstwa w Szczecinie, Stargardzie Szczecińskim oraz Świnoujściu, które w odróżnieniu od finansowanego z budżetu centralnego WPKM, były własnością lokalnych samorządów. Szczecińskiemu przedsiębiorstwu nadano nazwę Miejski Zakład Komunikacyjny. Kolejnym etapem restrukturyzacji w komunikacji miejskiej było wydzielenie Zarządu Komunikacji Miejskiej ze struktur MZK 1 czerwca 1995 r. Nowa jednostka budżetowa miasta Szczecina miała od tej pory zajmować się organizacją oraz koordynowaniem komunikacji (w odróżnieniu od MZK, który od tej pory miał wyłącznie świadczyć usługi na rzecz ZKM). 1 listopada 1993 r. nastąpiła reforma systemu taryfowego. Zlikwidowano dotychczasową taryfę jednorazową, a na jej miejsce wprowadzono czasową. W zależności od przewidywanego czasu podróży, pasażerowie mieli do wyboru kupno biletu na 10, 40 lub 120 minut. W 1996 r. zakończono eksploatację wagonów typu Konstal N zastępując je wagonami Düwag GT6 nazywanymi potocznie „helmutami”.

1 lipca 1996 r. na 3 miesiące zawieszono nocną komunikację tramwajową, a 1 grudnia tego samego roku zlikwidowano ją całkowicie zastępując autobusami. 1 lipca 1997 r. utworzono całkowicie nowy system nocnej komunikacji autobusowej. 1 lutego 1997 r. ze struktur MZK wydzielono zajezdnię autobusową w Policach. W 1998 r. założono Szczecińskie Towarzystwo Miłośników Komunikacji Miejskiej. 1 listopada 1999 r. w ramach kolejnego etapu restrukturyzacji, z MZK wydzielono dwie kolejne zajezdnie autobusowe, które od tej pory funkcjonują jako samodzielne Szczecińskie Przedsiębiorstwo Autobusowe „Klonowica” oraz „Dąbie”. Od tego momentu MZK zajmowało się wyłącznie przewozami tramwajowymi. W 2000 r. zmieniono limity czasowe biletów na 20, 60 i 120 minut. Rok później dostarczono nowe wagony typu 105N2k/S/2000, a do eksploatacji włączono zmodernizowane w Centralnych Warsztatach wagony 105Ng/S. 1 stycznia 2002 roku, w wyniku przekształceń w Urzędzie Miejskim Miasta Szczecina utworzono Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego łącząc w ramach jednej jednostki budżetowej funkcje dotychczasowego Zarządu Komunikacji Miejskiej oraz Wydziału Inżyniera Miasta. 1 października 2004 roku z eksploatacji wyłączono zajezdnię Niemierzyn. W jej miejsce 1 stycznia 2006 r. utworzono Muzeum Techniki i Komunikacji „Zajezdnia Sztuki”[9]. 9 listopada tego samego roku do eksploatacji włączono tramwaje Tatra KT4DtM. 1 maja 2007 r. po pięcioletniej przerwie podwyższono ceny biletów o ok. 15%. Z powodu braków kadrowych 18 września 2007 r. skrócono trasę linii 9 (także ze względu na remont torowiska w al. Bohaterów Warszawy). Po zakończonym remoncie linia 9 powróciła na stałą trasę, a od 1 października zmniejszono częstotliwość kursowania większości linii.

Lata 2009–2019

Skład tramwajów Konstal 105Na na pętli Dworzec Niebuszewo, 2011 r.
Zdjęcie. Niskopodłogowe tramwaje Pesa Swing 120NaS2 mijają się na ulicy Bolesława Krzywoustego. Na drugim planie drzewa osłaniające kamienice.
Mijające się tramwaje typu Pesa Swing 120NaS2 na ulicy Krzywoustego, 2018 r.

Od 1 stycznia 2009 roku Miejski Zakład Komunikacyjny został zastąpiony nową spółką Tramwaje Szczecińskie sp. z o.o. 1 lutego 2011 roku pierwszy tramwaj niskopodłogowy Pesa 120NaS „Swing” zadebiutował w ruchu liniowym. 26 marca 2011 r. rozpoczęła się modernizacja ciągu komunikacyjnego ulic Krasińskiego-Niemierzyńska-Arkońska. 1 marca 2012 r. po raz kolejny zmianie uległa taryfa biletowa, obowiązujące limity czasowe to: 15, 30, 60 i 120 minut. 13 kwietnia rozpoczęła a sierpnia zakończyła się przebudowa Bramy Portowej, jednego z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w Szczecinie. 24 czerwca rozpoczęto eksploatację tramwajów Tatra KT4DtM w trakcji podwójnej. Pierwszy taki skład wyjechał na linię nr 12. Takie składy można spotkać obecnie na trasach linii 3 lub 8. Po 20 latach nieobecności, 3 września 2012 r. została uruchomiona linia nr 10 na nowej trasie Gumieńce-Plac Rodła. Pod koniec kwietnia 2013 r. przekazano plac budowy szybkiego tramwaju i rozpoczęto I etap inwestycji[10]. Ukończenie I etapu budowy szybkiego tramwaju zapowiedziano na kwiecień 2015 r.[11] 14 kwietnia 2014 r. zakończył się remont torów tramwajowych w alei Piastów oraz jednocześnie rozpoczął się remont zużytych torów tramwajowych na ul. Potulickiej i Narutowicza. W ramach tego remontu ma zostać zmodernizowane torowisko, nawierzchnia ulic oraz pętla tramwajowa. Jesienią 2014 r. firma Energopol rozpoczęła remont torowiska tramwajowego w ciągu alei 3-go Maja[12]. W kwietniu 2015 roku została zakończona, trwająca od kwietnia 2013 roku, budowa pierwszej od wielu lat całkowicie nowej trasy tramwajowej w mieście. Wybudowano 4 km torów od Basenu Górniczego do pętli „Turkusowa” na osiedlu Zdroje. Linia tramwajowa została wybudowana w ramach Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju; koszty wyniosły 189 mln zł, z czego większość pokryły fundusze z Unii Europejskiej[13]. 26 marca 2018 r. miasto otrzymało 175 mln zł dofinansowania z Unii Europejskiej na remont 13 km torowisk tramwajowych[14]. Na początku stycznia 2019 r. rozpoczął się przetarg na wykonanie modernizacji torowiska tramwajowego wraz z siecią trakcyjną na placu Szarych Szeregów oraz na skrzyżowaniu ulicy Wyszyńskiego z Nabrzeżem Wieleckim[15].

8 września 2019 r., w ramach obchodów 140-lecia uruchomienia transportu publicznego w Szczecinie, ulicami miasta przejechała parada tramwajowa, w której uczestniczyły wagony: Konstal N nr 167H, Konstal 4N nr 216H, Konstal 105Ng/2015 nr 533 i 534, Tatra T6A2D nr 225 i 226, Tatra KT4DtM nr 156, Konstal 105N2k/S/2000 nr 783 z doczepą Protram 105N2k/D/2000 nr 791 oraz Pesa Swing 120NaS2 nr 818.

Po roku 2019

Zdjęcie. Wymiana torów tramwajowych na placu Szarych Szeregów. Widoczne stare tory odcięte barierkami od placu budowy. Za barierkami robotnicy wylewają beton pod nowe torowisko. Na drugim planie dźwig oraz kamienice.
Remont infrastruktury tramwajowej na placu Szarych Szeregów
Skład wagonów Tatra KT4DtM na zmodyfikowanej z powodu remontów trasie linii nr 11, styczeń 2022

15 stycznia 2020 r. rozpoczął się remont torowiska tramwajowego wraz z siecią trakcyjną, przystankami i infrastrukturą podziemną na placu Szarych Szeregów. Wykonanie prac powierzono firmie ZUE. Po zakończeniu prac na wyżej wymienionym placu wykonawca przystąpi do przebudowy torowiska tramwajowego na skrzyżowaniu ulicy Wyszyńskiego z Nabrzeżem Wieleckim[16]. 4 lutego 2020 r. ogłoszono przetarg na przeprowadzenie modernizacji torowisk wraz z siecią trakcyjną na ul. Asnyka, Boguchwały, Kołłątaja, placu Rodła, alei Wyzwolenia i Niepodległości oraz na placu Żołnierza Polskiego, na ulicy Matejki i na fragmencie ulicy Piłsudskiego. Oprócz tego wyremontowane zostaną przylegające do torowiska ulice wraz z chodnikami. Częściowej zmianie ulegnie położenie przystanków w ciągu alei Wyzwolenia oraz ich forma (przystanki wiedeńskie)[17].

23 maja 2020 r. ZUE S.A. rozpoczęło wymianę torów na skrzyżowaniu ulicy Wyszyńskiego z Nabrzeżem Wieleckim[18]. 25 czerwca 2020 r. otwarto dla ruchu liniowego nowo zbudowane torowisko tramwajowe łączące pętlę tramwajową Las Arkoński z aleją Wojska Polskiego[19]. W tym samym dniu zakończono także modernizację torowisk na placu Szarych Szeregów[20].

11 grudnia 2020 r. podpisano z przedsiębiorstwem ZUE S.A. umowę na modernizację torowisk oraz przystanków i sieci zasilającej na ul. Elizy Orzeszkowej, Boguchwały, Adama Asnyka, Hugona Kołłątaja, al. Wyzwolenia, pl. Żołnierza Polskiego oraz częściowo na ul. Jana Matejki i Józefa Piłsudskiego[21]. 9 stycznia 2021 r. rozpoczęły się pierwsze prace budowlane związane z tą inwestycją[22].

Zajezdnie

Zdjęcie. Dawna zajezdnia Niemierzyn. Na pierwszym planie brukowany plac z torami tramwajowymi. Na drugim planie budynek zajezdni z przeszklonymi bramami i spadzistym dachem.
Zajezdnia Niemierzyn w 2010 r. po remoncie – obecnie MTiK

Eksploatowane

Została zbudowana w 1898 r. i zastąpiła zajezdnię tramwajów konnych. Przebudowywano ją w latach 1926, 1979 oraz 1992, kiedy to dobudowano halę i stanowiska naprawcze. Pierwsze tramwaje Konstal 105N i pochodne trafiły tutaj w czerwcu 1991 r. Od maja 2001 r. stacjonują w niej także wagony 105N2k/S/2000. Od 2008 r. stacjonują wagony Tatra T6A2D. Zajezdnia obsługuje linie 2, 3, 5, 6, 7, 11 oraz 12.

Jest to największa i najmłodsza szczecińska zajezdnia. Zbudowana została w 1934 r., natomiast w 1981 r. zakończono jej modernizację połączoną z rozbudową. Dzięki przebudowie jest najlepiej dostosowana do nowoczesnego taboru, z tego też powodu do 1991 r. kierowano tutaj wszystkie nowo zakupione tramwaje. Po zmianie struktury taboru w latach 90. XX wieku stacjonują tu wagony 105N2k/S/2000, Pesa Swing 120NaS oraz 120NaS2 i Tatra KT4DtM. Od października 2007 roku stacjonuje także 36 wagonów Tatra T6A2D. Zajezdnia obsługuje linie 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10 oraz 12. W 2014 roku odbył się jeden z ważniejszych remontów zajezdni.

Nieeksploatowane i nieistniejące

Wydział Remontowy TS

Warsztaty Tramwajów Szczecińskich znajdują się w siedzibie spółki przy ul. Klonowica 5. Na ich terenie bywają przechowywane tramwajowe wozy techniczne oraz pojazdy remontowane i wycofane z użytku, tutaj też przeprowadza się modernizację tramwajów i montowanie nowych składów z prefabrykowanych elementów[23].

Malowanie i oznaczenia wagonów

  • do 1945 r. – kremowe
  • od lat 50. XX w. do 1995 r. – wagon od kół do okien czerwony, od linii okien do dachu kremowy
  • od 1995 r. do 2006 r. – wagon biały, od kół do listwy ozdobnej czerwono-niebieskie pasy
  • od 2006 r. do 2008 r. – wagon od listwy ozdobnej do okien czerwony, od linii okien do dachu kremowy, od kół do listwy ozdobnej czerwono-niebieskie pasy
  • od 2008 r. – wagon do górnej linii okna biały, w tylnej części zielony; nad górną linią okna w tylnej oraz przedniej części niebieski, w środkowej części fragmenty białe i ciemnoniebieskie; w zależności od modelu tramwaju niektóre elementy (np. zderzaki) dodatkowo w kolorze zielonym lub niebieskim.

Po 1945 roku szczecińskie wagony przez lata oznaczane były wizerunkiem gryfa, numerem taborowym oraz nazwą przedsiębiorstwa komunikacji. W 2009 roku gryfa zastąpiono nowym logiem miasta, jednak po protestach przywrócono z powrotem wizerunek gryfa.

Tabor

Współczesny

Zdjęcie. Na pierwszym planie tramwaje Tatra T6A2D w składzie dwuwagonowym. Tuż za nimi skład dwuczłonowych Tatr KT4DtM. Na torze do jazdy w przeciwnym kierunku, na wysokości dwuskładu Tatr KT4DtM inny skład Tatr T6A2D. Za tramwajami zieleń i wieżowce mieszkalne. Na lewo od tramwajów kamienice.
Podstawę taboru tramwajowego w Szczecinie stanowią sprowadzone z Berlina Tatry KT4DtM oraz Tatry T6A2D

Zakup w 1996 r. używanych wagonów GT6 z Niemiec umożliwił wycofanie przestarzałych wagonów dwuosiowych, jednak był to zabieg reanimacyjny. Fabrycznie nowe wagony kupowane były okazjonalnie – w latach 1990–1992 26 wagonów 105Na, w 1991 r. 2 wagony 106Na, w 1994 r. 2 wagony 105Np. Kolejne inwestycje w tabor nastąpiły dopiero na przełomie tysiącleci, kiedy to w 2001 r. do eksploatacji trafiły zamówione jeszcze w 2000 r. wagony 105N2k/S/2000 oraz zmodernizowane wagony 105Na, oznaczone jako 105Ng/S. W 2001 r. po Szczecinie kursowały 4 takie wagony sprowadzone w ramach testów z Magdeburga, Berlina, Krakowa oraz Katowic. Testy te były zwiastunem przygotowań do wspólnego przetargu na wagony niskopodłogowe, do jakiego szykowały się Szczecin, Poznań oraz Wrocław. Jeszcze w tym samym roku Szczecin wycofał się z tych planów, jako powód podając fatalny stan torowisk oraz konieczność ich wcześniejszego wyremontowania. W 2006 r. potrzeba natychmiastowej wymiany taboru tramwajowego została dostrzeżona przez władze miasta. Negocjacje podjęte z Berliner Verkehrsbetriebe (BVG), czyli Berlińskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym, zaowocowały wymianą zdezelowanych polskich wagonów przegubowych 102Na (wyprodukowanych w latach 1969–1974) na czechosłowackie wagony Tatra KT4DtM (wyprodukowane w latach 1983 i 1985–1987, zmodernizowane w latach 1994–1996). Pierwsze z 21 zakupionych wagonów tego typu przyjechały do Szczecina 27 października nad ranem, a ich eksploatacja liniowa rozpoczęła się 9 listopada 2006 r. Ostatnią partię tych tramwajów dostarczono do Szczecina w dniach 15–16 stycznia 2007 r. Prowadzone były rozmowy z BVG na temat zwiększenia liczby (do 50 sztuk) zakupionych wcześniej Tatr. BVG wycofało się jednak ze sprzedaży wagonów przegubowych Tatra KT4DtM. Zamiast nich Szczecin zakupił bezprzegubowe wagony Tatra T6A2D w liczbie 32 sztuk (umowę podpisano 25 września 2007 r.) Pierwsze 2 wagony przybyły w dniach 29–30 października 2007 r., a pozostałe 30 sztuk zostało dostarczonych do końca 2008 r. Zakup używanych Tatr T6A2D pozwolił na wycofanie z eksploatacji liniowej wagonów Düwag GT6 oraz najbardziej wyeksploatowanych Konstali 105N. W 2005 roku powrócono do przeprowadzania modernizacji taboru obejmujących między innymi wymianę przetwornic, pulpitów, mechanizmów drzwiowych, pantografów, wózków i części elektryki oraz likwidację kabiny motorniczego w drugim wagonie poprzez poziome umiejscowienie głównej szafy elektrycznej, odświeżeniu poddano też elementy wnętrza, zamontowano nowe siedzenia firmy Astromal. Pod koniec roku 2007 do Szczecina przybyło 6 doczep tramwajów 105N2k/D/2000 wyprodukowanych przez firmę Protram we Wrocławiu. Wagony te otrzymały monitoring, co było nowością w szczecińskiej komunikacji tramwajowej. W grudniu 2008 r. ogłoszono przetarg na dostawę pierwszych 6 wagonów niskopodłogowych. Przetarg wygrała PESA z tramwajem 120NaS. 22 lipca podpisano umowę na dostawę 6 tramwajów typu Swing 120Na dla Szczecina[24]. 13 listopada 2010 r. przyjechał pierwszy taki tramwaj.

Na początku 2010 roku zakupiono w Berlinie następne 11 sztuk Tatr KT4DtM oraz 20 sztuk Tatr T6A2D.[25]

1 lutego 2011 r. na linię 7 wyruszył planowo pierwszy szczeciński tramwaj niskopodłogowy z pasażerami.

W związku z dostawą 22 niskopodłogowych wagonów Pesa Swing 120NaS2 oraz kolejnym zakupem używanych wagonów KT4DtM z Berlina, na przełomie 2013 i 2014 roku rozpoczęto zmiany dotyczące miejsca stacjonowania tramwajów. Obecnie wszystkie niskopodłogowe pojazdy oraz Tatry KT4DtM stacjonują w zajezdni Pogodno, która została w 2015 roku przebudowana i dostosowana do obsługi tramwajów niskopodłogowych[26], a pojazdy T6A2D oraz pochodne 105N zostały przeniesione z Pogodna do zajezdni Golęcin. W związku z tymi zmianami stopniowo wycofywano najbardziej wyeksploatowane tramwaje typu 105N oraz 105Na[27][28].

Obecnie ilostan tramwajowy Tramwajów Szczecińskich przedstawia się następująco[29]:

ZdjęcieTypEksploatacja odOpisprzewóz osób na wózkach Liczba wagonów
Konstal 105Ng2015 535 in Szczecin, 2018.jpgKonstal 105Ng/20152015Na przełomie 2000 i 2001 roku w Centralnych Warsztatach przy ulicy Klonowica zmodernizowano 12 wagonów typu 105Na (8 z zajezdni Pogodno oraz 4 z zajezdni Golęcin). Stopień ingerencji w konstrukcję okazał się tak duży, iż były to zupełnie nowe wagony. Oznaczenie 105Ng/S pochodzi od niewielkiej serii wagonów 105Ng wybudowanych w Konstalu w latach 90. XX wieku dla Warszawy. Wagony te otrzymały nowe pudła przystosowane do 3 par drzwi wychylno-odskokowych, nowe układy rozruchu, nowe wózki, pulpity, przetwornice statyczne oraz system informacji pasażerskiej. Dodatkowo drugi wagon w składzie przebudowano na doczepę czynną poprzez poziome ułożenie głównej szafy elektrycznej. Pierwsze wagony otrzymały również połówkowy pantograf OTK-2. Obecnie wszystkie wagony z Pogodna zostały przeniesione na Golęcin. Na przełomie 2015 i 2016 roku wszystkie wagony przeszły remont, po którym nadano im nowe oznaczenie 105Ng/2015.[30]122
Konstal 105N2k2000 783+791, tram line 5, Szczecin, 2022.jpgKonstal 105N2k/S/20002001Od zwykłej „stopiątki” oprócz zastosowania nowoczesnej elektroniki, wagony 105N2k/2000 odróżnia głównie zupełnie przemodelowana ściana czołowa oraz tylna wykonana z tworzyw sztucznych, co ułatwia ich wymianę w razie kolizji. Od ich zaokrąglonych kształtów wagony te otrzymały przezwisko „bulwa”. Nowe pudło wagonu jest o 5 centymetrów węższe od standardowego (2,4 m) i dostosowane do 3 par wychylno-odskocznych drzwi produkcji IFE. Zastosowano również łatwo zdejmowane pokrywy na wózki, a górna krawędź pudła stała się jednocześnie rynienką przeciwdeszczową.142
Protram 105N2kD2000 793 in Szczecin, 2018.jpgProtram 105N2k/D/20002007Doczepy czynne do wagonów 105N2k/2000 wyprodukowane przez wrocławskie zakłady Protram na licencji Alstom Konstal. Wagony charakteryzuje brak kabiny motorniczego oraz inny układ wnętrza w porównaniu z wagonami sterowniczymi.62
Tatra KT4DtM 140+141, tram line 1, Szczecin, 2022.jpgTatra KT4DtM2006Tramwaj produkcji czechosłowackiej wytwarzany w latach 1974–1997 w zakładach ČKD. Jest to jednokierunkowy, jednoprzestrzenny wagon silnikowy. Tramwaje tego typu eksploatowane w Szczecinie zostały sprowadzone jako używane z Berlina, wcześniej zostały gruntownie zmodernizowane w latach 90. XX wieku w zakładach Siemensa w Budziszynie. Pierwsza dostawa wagonów trwała na przełomie 2006 i 2007 roku, wówczas sprowadzono 21 sztuk. Druga dostawa trwała od maja do listopada 2010 roku, sprowadzono wówczas dodatkowo 11 sztuk. W październiku 2012 roku podpisano umowę z BVG na dostawę 41 wagonów oraz jednego powypadkowego, który miał być przeznaczony na części zamienne. Przybyły one do Szczecina na przełomie 2012 i 2013 roku. Obecnie większość wagonów jest modernizowana w Szczecinie, gdzie wymianie ulega m.in. aparatura Siemensa na polską wyprodukowaną przez firmę Woltan, montaż monitoringu, modernizacja pulpitu motorniczego, a także zmiana malowania i tapicerki zgodnie z programem Floating Garden. Od lata 2012 roku rozpoczęto eksploatację składów 2xKT4DtM w ruchu liniowym.731
Tatra T6A2D 243, tram line 5 in Szczecin, 2018.pngTatra T6A2D2008Tramwaj produkcji czechosłowackiej wytwarzany w latach 1988–1999 w zakładach ČKD. Jest to jednokierunkowy wagon silnikowy. Tramwaje tego typu eksploatowane w Szczecinie zostały gruntownie zmodernizowane w latach 90. XX wieku w niemieckich zakładach Siemensa. Otrzymały one wtedy nowe drzwi, pantografy, wózki, siedzenia oraz okna. Były eksploatowane w Berlinie. Pierwszy wagon z pierwszej serii dostawy przybył do Szczecina w 2007 roku. Pierwsze wagony drugiej serii zaczęto dostarczać od przełomu roku 2009 i 2010. Podobnie jak niektóre Tatry KT4DtM nie zostały one przemalowane i wciąż jeżdżą one w barwach niemieckiego przewoźnika BVG.141+ 342
Moderus Alfa HF 09 501+502, tram line 12, Szczecin, 2020.jpgModerus Alfa HF 092008Tramwaj typu 105Na zmodernizowany w Modertrans Poznań. Modernizacja polegała na zmianie designu tramwaju, wnętrza, napędu, oraz likwidacji trzecich drzwi wagonu, a także wyposażono je w rozrusznik impulsowy. Modernizacji poddano 2 wagony, noszą one numery 501 i 502. Ten drugi został przebudowany na wagon doczepny.22
Moderus Alfa HF 10 AC in Szczecin, 2017.jpgModerus Alfa HF 10 AC2011Poziom modernizacji podobny jak w przypadku wagonów HF09. Różnice polegają na usunięciu „skosów” z dolnej części pudła, całkowitemu wypełnieniu szybą drzwi tramwajów oraz zmienieniu rodzaju rozruchu z impulsowego na indukcyjny. 6 wagonów przebudowano na doczepy czynne. Nadano im numery 503-514.122
Pesa 120NaS 804, tram line 7, Szczecin, February 2022.jpgPesa Swing 120NaS2011Pierwszy od kilkudziesięciu lat niskopodłogowy tramwaj w Szczecinie. Premiera odbyła się 13 listopada 2010 roku na terenie zajezdni Pogodno. Jest to niskopodłogowy, pięcioczłonowy tramwaj przegubowy produkowany przez bydgoską PESĘ. Kursują one na liniach 2, 7, 8 i 10.przewóz osób na wózkach 61
Pesa 120NaS2 819, Krzywoustego Street in Szczecin, 2018.jpgPesa Swing 120NaS22013W 2012 r. władze Szczecina zamówiły kolejne 22 Swingi. Nowe Swingi są krótsze: długość tramwaju wynosi 30,12 m (poprzednie 31,82 m). Zostały też wyposażone w dodatkową rampę dla osób na wózkach inwalidzkich czy wózków dziecięcych, a także w bezprzewodowy internet. Pierwsze pojazdy o numerach #807 i #808 zadebiutowały 12 marca 2013 roku na linii nr 8. Kursują one również na liniach 2, 7, 8 i 10.przewóz osób na wózkach 221
Moderus Beta MF 15 AC2014Pod koniec 2013 roku Tramwaje Szczecińskie ogłosiły przetarg na dostawę elementów, podzespołów, wyposażenia, części mechanicznych i elektrycznych niezbędnych do montażu tramwaju z częściowo niską podłogą[31]. Przetarg wygrał Modertrans Poznań z wagonem typu Moderus Beta, a umowa została podpisana 11 marca 2014 roku. Części wagonu miały zostać dostarczone w ciągu 60 dni, a montaż miał potrwać od dwóch do trzech miesięcy[32]. Pierwszy wagon o numerze #601 zadebiutował 9 października 2014 roku na linii 3.[33] Drugi wagon o numerze #602 zadebiutował 19 stycznia 2015 roku na linii 1. Kursują one na liniach 2, 3, 10 i 12.przewóz osób na wózkach 21
Moderus Beta MF 25 AC 603, tram line 12, Szczecin, 2019.jpgModerus Beta MF 25 AC2018Wagon nr 603 włączono do eksploatacji 15 września 2018 r.[34], natomiast wagon nr 604 – dzień wcześniej[35]. Kursują one na liniach 2, 3, 10 i 12.przewóz osób na wózkach 21
Moderus Beta MF 29 AC BD 622, tram line 7, Szczecin, 2021 (1).jpgModerus Beta MF 29 AC BD2021Pod koniec sierpnia 2020 r. w przetargu na dostawę części do dwóch dwukierunkowych, częściowo niskopodłogowych wagonów tramwajowych (z opcją zakupu kolejnych dwóch kompletów[36]) wygrała firma Modertrans Poznań[37]. Początkowo planowano wykonanie prac montażowych w warsztatach Tramwajów Szczecińskich, jednak z powodu pandemii COVID-19 proces ten został przeprowadzony przez pracowników Tramwajów Szczecińskich w halach producenta[36]. Pierwszy tramwaj, któremu nadano numer 621, dostarczono do Szczecina 14 grudnia 2020 r.[38] Dwukierunkowość tramwajów tego typu ma zostać wykorzystana w sytuacjach awaryjnych, w trakcie remontów, a także w przypadku uruchomienia w przyszłości nowych linii tramwajowych niezakończonych pętlami[39]. Drugi tramwaj dotarł do Szczecina w nocy z 29 na 30 grudnia 2020 r.[40] Eksploatacja liniowa wagonu nr 621 rozpoczęła się 16 stycznia 2021 r.[41]przewóz osób na wózkach 41
Wszystkie tramwaje203
Udział pojazdów niskopodłogowych17,7%
  • 1 – Zajezdnia Pogodno, ² – Zajezdnia Golęcin

Historyczny

Tramwaje używane podczas obsługi linii turystycznej, przejazdów okolicznościowych, wynajmów:

IlustracjaTypRok produkcjiLiczbaOpis
Nordwaggon Bremen (1).jpgBremen19264Tramwaje produkowane dla przedwojennego Szczecina w latach 1925–1935. Obecnie w Szczecinie użytkowany jest jeden zabytkowy tramwaj Bremen o numerze bocznym #144. Został on odbudowany w roku 2001 i wykorzystywany był na wakacyjnej linii turystycznej 0. Stanowi on eksponat szczecińskiego Muzeum Techniki i Komunikacji.
Duewag GT6 in Szczecin, MTiK.JPGDüwag GT61958140-letnie tramwaje typu GT6 pojawiły się w Szczecinie w liczbie 33 sztuk w lutym 1996 r., sprowadzone z Düsseldorfu. Były to sześcioosiowe wagonu przegubowe, posiadające czworo harmonijkowych drzwi i pantograf nożycowy. W 2004 roku rozpoczęto ich wycofywanie spowodowane zakończeniem najwyższego wieku po remoncie (8 lat). Kolejnym argumentem były niestandardowe obręcze w kołach, niezgodne z polską normą (obręcze niszczyły torowisko i były za szerokie). 3 argumentem był brak części zamiennych i brak remontów, co spowodowało szybką degenerację wozów. Ostatnim tramwajem GT6 w ruchu liniowym był wagon nr #512, wycofany jako ostatni 31 marca 2009 roku. Jeden wagon GT6 zachowano na historyczny. Temu wagonowi (o numerze #919) przywrócono oryginalne malowanie Düsseldorfskie. Stanowi on eksponat szczecińskiego Muzeum Techniki i Komunikacji.
Konstal 105N 720+701, tram line 12, Szczecin, 2010.jpgKonstal 105N19752Wagony o numerach #720 i #701 kursują jako liniowo-historyczne. Skład ten przeszedł w ostatnich latach wiele remontów, przez które utracił swoją historyczność (wymiana przetwornicy wirowej na statyczną, usunięcie listwy ozdobnej z burty wagonu, pomalowanie siedzeń w kolory czerwono-żółte). Skład został wycofany z ruchu liniowego i oczekuje naprawy[42].
Muzeum techniki sn (39).jpgDüwag B419571W 1996 roku, razem z wagonami GT6 do Szczecina kupiono także 11 doczep typu B4. Jednak zaledwie połowa tych wagonów weszła do eksploatacji. W przeciwieństwie do tramwajów GT6, nie dostały w Szczecinie barw zakładowych (jeździły albo w oryginalnych barwach z Niemiec, albo pomalowane w reklamy). Są to jednokierunkowe, czteroosiowe doczepy bierne, wyposażone w troje drzwi, z czego pierwsze są jednoskrzydłowe. Doczepy były eksploatowane jedynie 4 lata. Większość tramwajów typu B4 skasowano, na historyczne zachowano 2 doczepy: #551 oraz #953II. Obydwie zostały wyremontowane i stacjonują w MTiK.
Duewag B4 in Szczecin, MTiK.JPGDüwag l19571Druga z zachowanych doczep typu B4. Sprowadzona została z Frankfurtu nad Menem w 1997 roku wraz z 3 podobnymi i przydzielona do zajezdni Niemierzyn. Wycofana z ruchu została w dniu 31.12.2002 r. i przeniesiona do zajezdni Pogodno. Po remoncie blacharsko-lakierniczym stanowi eksponat MTiK.
140th anniversary of public transport in Szczecin, Konstal N.jpgKonstal N1948-19568Tramwaje produkowane w zakładach Konstal w Chorzowie oraz Stoczni Gdańskiej. W późniejszym czasie większość z nich została przebudowana na wozy jednokierunkowe. 7 tramwajów zostało przebudowanych na wagony gospodarcze, natomiast wagon o numerze #167 został przeznaczony na wóz historyczny.
140th anniversary of public transport in Szczecin, Konstal 4N.jpgKonstal 4N1956–196211Tramwaje te są rozwiniętą wersją pojazdów typu N. Stacjonowały we wszystkich ówczesnych zajezdniach tramwajowych. Zostały wycofane w roku 1996 i zastąpione przez sprowadzone z Düsseldorfu wagony GT6. Obecnie 8 z nich służy jako wagony gospodarcze, wagony o numerach #216N i #293 są pojazdami historycznymi, natomiast wagon o numerze #286 został przekazany do Muzeum Techniki i Komunikacji.
Konstal 4ND19581Doczepa czynna do wagonów 4N. Jedyna zachowana nosi numer #343 i została wyprodukowana w 1958 roku.
Konstal 102Na 606, Museum of Technology and Transport, Szczecin, 2022.jpgKonstal 102Na1971–19732Tramwaje eksploatowane w Szczecinie w latach 1971–2007. W latach 90. XX wieku tramwaje wysłano na naprawy do Miejskich Zakładów Naprawy Tramwajów w Krakowie, przy czym zakupiono dodatkowe wagony z Katowic, Wrocławia, Torunia i Łodzi. Z powodu złego stanu technicznego tramwaje zaczęto wycofywać z ruchu i zastępować sprowadzonymi z Berlina pojazdami Tatra KT4DtM. Ostatni raz 4 wagony wyjechały na planową służbę 28 lutego 2007 roku. Wagon o numerze #606 ma wyremontowane poszycie zewnętrzne i jest eksponatem w Muzeum Techniki i Komunikacji, natomiast wagon #604 został przeznaczony na wóz historyczny i obecnie oczekuje na naprawę.
Konstal ND19551Doczepa do wagonów N. Jedyna zachowana nosi numer #386 i została wyprodukowana w 1955 roku.

Wycofany ze służby

Tramwaje, których eksploatacja na szczecińskich torowiskach została zakończona:

IlustracjaTypRok produkcjiOpis
Horse tram in Szczecin, 1893.jpgkonnekoniec XIX w.Pierwszy typ szczecińskich wagonów tramwajowych. Wyprodukowane zostały w zakładach Noellschen Waggonfabrik w Würzburgu. Po zelektryfikowaniu systemu tramwajowego przebudowane zostały na doczepy do tramwajów elektrycznych[43].
Herbrand 86, Szczecin, 1920s.jpgHerbrand1897–1901Pierwsza generacja tramwajów elektrycznych w Szczecinie. Wagony typu Herbrand dostarczono z zakładów o tej samej nazwie z Kolonii. Pierwsze 58 wagonów zakupiono w 1897 roku. Rok później dostarczono kolejne 24 wagony, a w 1901 i w 1904 roku po 10 następnych. W 1907 roku przybyło kolejnych 13 tramwajów, a w 1912 roku ostatnich 6, nieróżniących się od tych z poprzedniej dostawy. Po II wojnie światowej część wagonów wyremontowano, inne przerobiono na wagony doczepne. Ostatnie tramwaje Herbrand wycofano w 1961 r.[44]
Szczecin Plac Grunwaldzki a.jpgFalkenried1912Druga generacja tramwajów elektrycznych w Szczecinie. Pierwsze sześć tramwajów dostarczono do miasta w 1912 r.[43]
Dessau1925Pierwszych 20 wagonów zakupiono w 1925 r. Kolejnych 20 tramwajów silnikowych i 10 doczepnych serii Dessau dostarczono do Szczecina w 1926 r. Tramwaje typu Dessau eksploatowano do 1968 r., przy czym w schyłkowym czasie eksploatacji kursowały jako doczepy[43].
LHB tram with Wismar trailer in Szczecin.pngLHB~1930W 1930 r. do Szczecina dostarczono 15 wagonów tramwajowych wyprodukowanych w zakładach Linke-Hofmann-Busch. Były to niskowejściowe, dwukierunkowe wagony silnikowe. Do części niskowejściowej prowadziły z obu stron wagonu drzwi dwuskrzydłowe. Wagonom nadano numery taborowe z zakresu #165–#179. Po zakończeniu II wojny światowej 7 wagonów sprzedano do Poznania, natomiast pozostałych 8 egzemplarzy kursowało do przełomu lat 50. i 60. XX w., kiedy to przebudowano je na wagony doczepne. Ostatnie tramwaje tego typu wycofano z eksploatacji w 1972 r.[45][46]
Szczecin--stettin-sl-6-735049.jpgNiesky1939, 1942W 1939 r. do Szczecina dostarczono 5 nowych tramwajów niskowejściowych typu Niesky. W 1942 r. zakupiono jeszcze 14 tramwajów Niesky różniących się od tych z pierwszej serii gumową wykładziną podłogową oraz kilkoma innymi detalami[43]. Zdjęcie przedstawia skład Konstal N+Niesky.
LHB (Oslo)1899W 1943 r. do Szczecina z Oslo sprowadzono jedną z 12 doczep wyprodukowanych w zakładach Linke-Hofmann-Busch. Jej eksploatację zakończono w 1968 r.[43]
Sporveismuseet - OS 634.JPG
HaWa (Oslo)1921–1924W 1943 r. do Szczecina z Oslo sprowadzono dwa tramwaje pochodzące z hanowerskich zakładów HaWa. Po II wojnie światowej obydwa wagony sprzedano do Warszawy[43].
Skabo (Bergen)1936–1940W 1943 r. do Szczecina z Bergen sprowadzono jeden z 9 tramwajów produkcji Skabo Jernbanevognsfabrik. Kursował on do 1963 r.[43]
Szczecin--stettin-sl-9-773711.jpgLOWA EB501954Wagony tramwajowe doczepne typu LOWA EB50 zostały wyprodukowane w fabryce Waggonbau Lowa w NRD w 1951 roku. 16 sztuk tych wozów dostarczono do Warszawy. Zostały wycofane zaledwie po roku eksploatacji i w 1954 roku sprzedane Szczecinowi. Przydzielono je w całości do zajezdni Pogodno. Doczepy kursowały w składach z tramwajami typu Konstal N lub Konstal 4N w latach 1954–1983, stopniowo wycofywano je z eksploatacji od 1976 roku i kasowano[47].
Tram (9632690922).jpgKonstal 4NJ1966Prototyp wysokopodłogowego, jednokierunkowego wagonu tramwajowego, wyprodukowanego w 1957 r. w chorzowskich zakładach Konstal dla warszawskiego systemu tramwajowego. W 1966 r. tramwaj ten przekazano Szczecinowi. W Szczecinie 4NJ stacjonował w zajezdni tramwajowej Golęcin i nosił numer 295. Pozostawał w ruchu liniowym do 31 stycznia 1996 r., a po wycofaniu zwrócony Warszawie[48].
Konstal 105Na 1067+1068, tram line 3, Szczecin, 2011.jpgKonstal 105N1975105N jest czteroosiowym tramwajem napędzanym czterema silnikami o łącznej mocy godzinowej 166 kW. Jego układ elektryczny w prostej linii pochodzi z wagonów rodziny 13N (a przez to z wagonów PCC). Rozrząd następuje samoczynnie z pomocą rozrusznika komutatorowego. Do zasilania obwodu niskiego napięcia służy przetwornica prądu stałego 600/40 V. Hamowanie robocze jest elektrodynamiczne (silniki stają się prądnicami), jako hamulce postojowe działają układy szczękowo-bębnowe, a hamowanie awaryjne realizowane jest przez hamulec szynowy. Jedną z wad tego tramwaju jest zastosowanie nowych wózków jezdnych nieposiadających piasecznic, co znacznie utrudnia ruszanie oraz podjazd pod wzniesienia w trudnych warunkach atmosferycznych. Ostatnie wagony 105N zostały wycofane w grudniu 2014 roku[49].
Konstal 106Na 782 (reconstruction of the appearance), Szczecin.pngKonstal 106Na1991Od podstawowych wagonów serii 105N wyróżniały się zastosowaniem rozruchu tyrystorowego. Do Szczecina trafiły dwie sztuki, przydzielono je do zajezdni Pogodno i nadano numery #781 i #782. Do roku 1999 poruszały się jako skład #782+#781. W 2001 roku wagon #782 wykorzystywano jako wagon solowy na linii nr 1, a #781 posłużył jako dawca części zamiennych, jednak jeszcze w tym samym roku wagony skreślono ze służby i wkrótce zezłomowano[50]. Ilustracja przedstawia rekonstrukcję wyglądu tramwaju według stanu z 1999 r.
Konstal 105Np 1035 (reconstruction of the appearance), Szczecin.pngKonstal 105Np1994Wersja rozwojowa wagonów Konstal 105Ne. Wyprodukowano jedynie 2 sztuki tych pojazdów. Trafiły one do Szczecina i zostały przydzielone do zajezdni Golęcin, gdzie nadano im numery #1035 i #1036. Po raz pierwszy wyjechały na trasę 31 maja 1994 roku. Eksploatacja tego składu zakończyła się w maju 2013 roku. Po zakończeniu eksploatacji wagony przebywały przez krótki czas na terenie warsztatów tramwajowych przy ulicy Klonowica, zostały one wystawione na sprzedaż[51]. W czerwcu 2013 oba wagony fizycznie zezłomowano. Ilustracja przedstawia rekonstrukcję wyglądu tramwaju według stanu z 2009 r.
Konstal 105Na 1071, tram line 11, Szczecin, 2011 (2).jpgKonstal 105Na1981–1992Po zakończeniu dostaw wagonów serii 105N, w 1981 roku pierwsze wagony 105Na otrzymały numery od #731. W ten sposób powstała „dziura” w numeracji (brak numerów #729 oraz #730). W związku z kryzysem lat 80. XX wieku, zakłady w Chorzowie nie były w stanie zapewnić wystarczająco dużej liczby wagonów, dlatego na przełomie lat 1981–1992 do Szczecina trafiły łącznie 74 wagony tego typu (przez pierwsze 10 lat 50 egzemplarzy dostała Zajezdnia Pogodno, w latach 1991–1992 24 nowe wagony otrzymywała Zajezdnia Golęcin). W kwietniu 2020 roku wycofano z eksploatacji ostatni skład tramwajów 105Na o numerach taborowych #762+#763.[52]

Testowy

Tramwaje testowane w 2001 roku w ramach planowanego przetargu na zakup wagonów niskopodłogowych. Ostatecznie nie zakupiono ani jednego tramwaju[53].

IlustracjaTypCzas testowaniaOpis
NGT8D-MD.jpgAlstom Citadis 20012.01-16.01.2001Tramwaj NGT8D jest trójczłonowym, ośmioosiowym, niskopodłogowym wagonem tramwajowym, który wytwarzany jest od 1994 roku w zakładach Alstom. W Szczecinie od 12.01.2001 do 16.01.2001 r. testowany był na linii nr 8 wagon wypożyczony z niemieckiego Magdeburga.
Hw ngt6.jpgBombardier NGT621.02-25.02.2001Tramwaj produkcji kanadyjskiej firmy Bombardier. Wagony typu NGT6, które są trójczłonowymi, jednokierunkowymi, jednostronnymi, częściowo lub całkowicie niskopodłogowymi tramwajami. NGT6 to skrót od niemieckiego wyrazu Niederflurgelenktriebwagen (niskopodłogowy wagon przegubowy), cyfra sześć oznacza, że wagon jest sześcioosiowy. Od 21.02.2001 do 25.02.2001 w Szczecinie testowano na linii nr 8 jeden z krakowskich wagonów NGT6.
BVG line M10 on Warschauer Straße (cropped).JPGAdtranz GT6N8.03-14.03.2001Niskopodłogowy wagon tramwajowy produkcji m.in. niemieckich zakładów Adtranz. Trójczłonowe pudło oparte jest na trzech dwuosiowych wózkach. Szczecin gościł tramwaj typu GT6N w 2001 roku, kiedy to w dniach 10, 11, 13, 14.03 testowany był na linii nr 8. Wagon GT6N został wypożyczony z Berlina.
Tramwaj warszawski.jpgKonstal 116Na/110.09-11.09.1999Tramwaj typu Konstal 116Na/1 wypożyczono do Szczecina z fabryki Alstom Konstal na obchody 120. rocznicy uruchomienia komunikacji miejskiej w mieście[54].
113 Silesian Interurbans, Citadis car, Bytom.jpgKonstal 116Nd23.03-20.04.2001Trójczłonowy, niskopodłogowy wagon tramwajowy typu 116Nd był produkowany w latach 1999–2001 w zakładach Alstom Konstal w Chorzowie. Został przysłany do Szczecina w celu wynagrodzenia długiego czasu oczekiwania na dostawę zamówionych tramwajów typu 105N2k/S/2000. Tramwaj 116Nd kursował od 23.03 do 20.04.2001 r. na liniach tramwajowych nr 7 i 8.


Nieużywane torowiska

Zdjęcie. Tor tramwajowy w bruku przed bramą poczty przy alei Niepodległości.
Torowisko tramwajów pocztowych przy alei Niepodległości
  • Tory na terenie starej zajezdni przy ulicy Piotra Skargi
  • Tor tramwajów pocztowych przed bramą poczty przy alei Niepodległości
  • Łuk skrętowy do dawnej zajezdni na ulicy Kolumba
  • Drugi tor na ulicy Dworcowej
  • Ślepy tor na rondzie Gierosa

Ponadto zachowały się słupy trakcyjne po linii na ulicy Druckiego-Lubeckiego, a także elementy mocowania sieci trakcyjnej na budynkach przy ul. Szarotki, ul. Sławomira, ul. Emilii Plater, ul. Mariackiej, ul. Bałuki, ul. Jagiellońskiej (między al. Piastów a al. Wojska Polskiego) oraz przy al. Wojska Polskiego (między pl. Zwycięstwa a pl. Szarych Szeregów).

Uwagi
  • Tor wzdłuż ul. Klonowica wykorzystywany jest sporadycznie, wyłącznie do przejazdów technicznych[23].
  • Tor tramwajów pocztowych przed Dworcem Głównym został zlikwidowany w 2015 roku[23].
  • Tory tramwajowe dawnej krańcówki przy alei Wojska Polskiego zostały częściowo rozebrane w związku z budową ronda im. Olszewskiego.

Tramwaje w szczecińskim porcie

W latach 1955–1963/64 na terenie Portu morskiego Szczecin na Łasztowni funkcjonowała niezależna linia tramwajowa, obsługiwana przez zarząd portu[55].

Szczeciński Szybki Tramwaj

Plany rozwoju sieci tramwajowej

Schemat
Plany rozwoju sieci tramwajowej

     odcinki zaplanowane w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Szczecina

     postulowana zmiana przebiegu linii tramwajowej na ul. 26 Kwietnia

     Wariant 2 przebiegu linii do Kijewa

     Wariant 3 przebiegu linii do Kijewa

Pod koniec lat 90. XX w. na nowo odżyła idea budowy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju – całkowicie niezależnej od ruchu drogowego linii tramwajowej o wysokich parametrach ruchowych, prowadzącej od obecnej pętli autobusowo-tramwajowej Basen Górniczy przez Most Pionierów Miasta Szczecina, Zdroje, osiedla Słoneczne i Majowe do nowej pętli znajdującej się pomiędzy osiedlami Kijewo i Nad Rudzianką. Inwestycję częściowo zrealizowano budując most tramwajowy pomiędzy nitkami wjazdową i wyjazdową Mostu Pionierów. W 1999 r. planowano dokończenie inwestycji przez inwestora zewnętrznego. W 2002 r. ówczesny prezydent miasta Edmund Runowicz poinformował o negocjacjach prowadzonych z niemieckim inwestorem finansowo powiązanym z koncernem Siemens, których celem było nie tylko wybudowanie SST, ale również sprzedaż MZK. Rozmowy te zakończyły się fiaskiem w kilka miesięcy po objęciu urzędu prezydenta przez Mariana Jurczyka. W budżecie na 2007 r. miasto przeznaczyło kilka milionów na wykup gruntów pod inwestycje, przygotowywanie specyfikacji przetargowych. Inwestycje planowano zrealizować w latach 2007–2012 przy pomocy funduszy UE. Całość miała kosztować około 60 mln euro. W 2005 r. odżyła również koncepcja przesunięcia torowiska tramwajowego w rejonie alei 3 Maja bliżej Dworca Głównego. Zgodnie z przewidzianym w 1995 r. studium utworzenia w Szczecinie dwóch linii SST, tramwaje miałyby ominąć ulicę Narutowicza by pojechać prosto al. 3 Maja i skręcić w Czarnieckiego. W 2006 r. przygotowany miał być projekt. Termin realizacji inwestycji nie był wówczas jednak znany.

W latach 2007–2012 przy pomocy środków z UE w Szczecinie planowano zakup nowoczesnych wagonów niskopodłogowych oraz przystosowanie torowisk. Cała inwestycja miała kosztować około 242 mln zł, jednak środki na te inwestycje nie zostały ostatecznie w pełni przyznane. W latach 2007–2012 planowane były również inne większe modernizacje ulic oraz budowy nowych dróg z którymi wiązać miały się również modernizacje oraz budowy nowych torowisk tramwajowych, były to m.in.:

  • Modernizacja ciągu ulic Arkońskiej i Niemierzyńskiej (ukończona), aż do skrzyżowania z ulicą Wojska Polskiego, do której ma być przedłużona linia tramwajowa. (ukończona w 2020 r.)
  • Przebudowa ulic Narutowicza i Potulickiej wraz ze zmianą przebiegu torowisk i remontem pętli tramwajowej Potulicka (ukończona).
  • Budowa nowych torowisk na ul. 26 Kwietnia i Taczaka (gdzie są przygotowane od wielu lat miejsca na torowisko) oraz budowa ulicy o roboczej nazwie Nowoszeroka, która miała być przedłużeniem ulicy Taczaka – od skrzyżowania z ulicą Łukasińskiego do skrzyżowania z ulicą Wojska Polskiego i Arkońską. Przy realizacji inwestycji planowano likwidację pętli tramwajowej Krzekowo i przedłużenie istniejących linii tramwajowych do pętli na Szafera, która miała powstać w okolicach osiedla Zawadzkiego (odstąpiono od inwestycji).
  • Linia tramwajowa z pętli przy Szafera ma również zostać przedłużona do ulicy Wojska Polskiego. Na pętle Szafera miały również zawitać Szybkie Tramwaje (ukończona w 2021).
  • Przebudowa i modernizacja pętli tramwajowej Pomorzany (zaplanowana od 2022).
  • Poprowadzenie linii tramwajowej od ronda Szyrockiego przez ulicę Mieszka I do ul. Bronowickiej gdzie powstaje nowy cmentarz (mimo przygotowania miejsca na torowisko nie zrealizowano).
  • Budowa nowego torowiska do pętli Mierzyn naprzeciw CH Ster (realizację odłożono w czasie).

W efekcie odstąpiono od zdecydowanej większości inwestycji z przyczyn finansowych, przebudowano jedynie na nowocześniejsze torowiska na węźle Brama Portowa, w sposób umożliwiający stworzenie wspólnych przystanków tramwajowo-autobusowych (autobusy jeżdżą fragmentami torowiska); tę inwestycję zakończono w roku 2012.

W grudniu 2008 r., w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, opublikowane zostało ogłoszenie o zamówieniu sześciu tramwajów niskopodłogowych. Miasto na zakup wagonów planuje wydać ok. 50 mln złotych[56].

21 lutego 2013 r. ogłoszono przetarg na wykonanie remontu torowisk w al. Piastów, ul. Wawrzyniaka i skrzyżowania al. Bohaterów Warszawy z ul. Jagiellońską w ramach projektu pn. „Budowa i przebudowa torowisk w Szczecinie współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej”. Do przetargu zgłosiły się dwie firmy. Prace remontowe mają rozpocząć się pod koniec lipca[57].

Do 2023 r. planowane jest zrealizowanie następujących inwestycji:

  • przebudowa sieci trakcyjnej i torowisk tramwajowych, w tym
    • odcinek al. Niepodległości – pl. Żołnierza Polskiego – al. Wyzwolenia – pl. Rodła (rozpoczęta w maju 2021) – rondo Giedroycia
    • odcinek ul. Kołłątaja – ul. Asnyka – pętla Dworzec Niebuszewo (rozpoczęta w styczniu 2021 r.[22]),
    • odcinek pl. Żołnierza Polskiego – pl. Hołdu Pruskiego – ul. Matejki – ul. Piłsudskiego – pl. Rodła (rozpoczęta w maju 2021)
  • przebudowa al. Powstańców Wielkopolskich wraz z torowiskiem tramwajowym i siecią trakcyjną, remont i rozbudowa pętli Pomorzany,
  • wymiana torowiska i sieci trakcyjnej w ciągu ul. Mickiewicza na odcinku most Akademicki – ul. Brzozowskiego,
  • remont torowiska tramwajowego na pl. Szarych Szeregów (zrealizowano),
  • przebudowa torowisk i sieci trakcyjnej w obrębie przystanku Wyszyńskiego (zrealizowano),
  • przebudowa zajezdni Golęcin, w tym remont i przebudowa ul. Wiszesława wraz z torowiskiem tramwajowym i siecią trakcyjną,
  • remont podstacji na ul. Kolumba i budowa podstacji na ul. Chmielewskiego,
  • przebudowa infrastruktury tramwajowej w ciągu ulic Podwale – Kolumba – Chmielewskiego – Smolańska – Budziszyńska do pętli Pomorzany, a także na odcinku ul. Nowa – pl. Ratuszowy – ul. Dworcowa,
  • przebudowa infrastruktury tramwajowej na ul. Jagiellońskiej na odcinku al. Piastów – al. Bohaterów Warszawy[58].

Układ linii tramwajowych

Uwaga! Poniższa tabela przedstawia zasadniczy układ linii tramwajowych. Tymczasowe zmiany tras znajdują się na stronie internetowej przewoźnika.

Linie dzienne zwykłe

Stan na 25 lipca 2020 roku. Aktualizacja tabeli nastąpi po zakończeniu remontów, ponieważ wg stanu z 27 maja 2022 r. niemal wszystkie linie (oprócz 7, 8 i 9) kursują na trasach tymczasowych.

LiniaTrasaDługość
[km]
Czas przejazdu
[min]
Częstotliwość
[min]
PrzystankiUwagi
Linia tramwajowa nr 1 w Szczecinie.svgGłębokiePotulicka
Wojska Polskiego – Piłsudskiego – Matejki – Plac Żołnierza Polskiego – Niepodległości – 3 Maja – Narutowicza – Potulicka
9,434-35powszednie: 12/24/20
soboty: 24/20
niedziele i święta: 20/24
20
Linia tramwajowa nr 2 w Szczecinie.svgDworzec NiebuszewoTurkusowa
Orzeszkowej – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – Niepodległości – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska – Eskadrowa – Hangarowa – Jaśminowa
11,530powszednie: 12/12/20
soboty: 12/20
niedziele i święta: 20/24
17-19przewóz osób na wózkach  Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym.
Linia tramwajowa nr 3 w Szczecinie.svg(Zajezdnia Pogodno)Las ArkońskiPomorzany
Wojska Polskiego – Arkońska – Niemierzyńska – Krasińskiego – Wyzwolenia – Niepodległości – Dworcowa – Nowa – Kolumba – Chmielewskiego – Smolańska
8,733-34powszednie: 12/12/20 (24/24/40)
soboty: 12/20 (24/40)
niedziele i święta: 20/24 (20/48)
22przewóz osób na wózkach  Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym.
Co drugi kurs na trasie skróconej (Las Arkoński – Pomorzany)
Linia tramwajowa nr 4 w Szczecinie.svgKrzekowoPomorzany
Żołnierska – Mickiewicza – Bohaterów Warszawy – Jagiellońska – Piastów – Powstańców Wielkopolskich – Budziszyńska
7,727-26powszednie: 24/2418Kursuje w dni powszednie w godzinach 7-17. Nie kursuje w okresie wakacji letnich.
Linia tramwajowa nr 5 w Szczecinie.svgKrzekowoStocznia Szczecińska
Żołnierska – Mickiewicza – Bohaterów Warszawy – Jagiellońska – Piastów – Piłsudskiego – Matejki – Malczewskiego – Parkowa – Dubois – Firlika
7,628-29powszednie: 12/12/20
soboty: 12/20
niedziele i święta: 20/24
17-18
Linia tramwajowa nr 6 w Szczecinie.svgGocławPomorzany
Lipowa – Światowida – Strzałowska – Wiszesława – Dębogórska – Ludowa – Druckiego-Lubeckiego – Stalmacha – Nocznickiego – Firlika – Łady – Jana Z Kolna – Nabrzeże Wieleckie – Kolumba – Chmielewskiego – Smolańska
10,935-36powszednie: 12/12/20
soboty: 12/20
niedziele i święta: 20/24
23-24
Linia tramwajowa nr 7 w Szczecinie.svgKrzekowoTurkusowa
Żołnierska – Mickiewicza – Bohaterów Warszawy – Krzywoustego – Plac Zwycięstwa – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska – Eskadrowa – Hangarowa – Jaśminowa
14,136powszednie: 12/12/20
soboty: 12/20
niedziele i święta: 20/24
21-22przewóz osób na wózkach  Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym.
Linia tramwajowa nr 8 w Szczecinie.svgGumieńceTurkusowa
Kwiatowa – Ku Słońcu – Sikorskiego – Krzywoustego – Plac Zwycięstwa – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska – Eskadrowa – Hangarowa – Jaśminowa
13,032-33powszednie: 12/12/20
soboty: 12/20
niedziele i święta: 20/24
19-20przewóz osób na wózkach  Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym.
Linia tramwajowa nr 9 w Szczecinie.svgGłębokiePotulicka
Wojska Polskiego – Wawrzyniaka – Bohaterów Warszawy – Krzywoustego – Plac Zwycięstwa – Niepodległości – 3 Maja – Narutowicza – Potulicka
8,932-35powszednie: 12/12/20
soboty: 12/20
niedziele i święta: 20/24
18
Linia tramwajowa nr 10 w Szczecinie.svgLas ArkońskiGumieńce
Arkońska – Niemierzyńska – Krasińskiego – Wyzwolenia – Niepodległości – Plac Zwycięstwa – Krzywoustego – Sikorskiego – Ku Słońcu – Kwiatowa
9,536powszednie: 12/24
soboty: 24
niedziele i święta: 20
22-23Kursuje w dni powszednie w godzinach 6-20
oraz w pozostałe dni w godzinach 9-17.
przewóz osób na wózkach  Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym.
Linia tramwajowa nr 11 w Szczecinie.svgLudowaPomorzany
Ludowa – Druckiego-Lubeckiego – Stalmacha – Nocznickiego – Firlika – Dubois – Parkowa – Malczewskiego – Matejki – Piłsudskiego – Piastów – Powstańców Wielkopolskich – Budziszyńska
8,735powszednie: 12/12/20
soboty: 12/20
niedziele i święta: 20/24
19-20
Linia tramwajowa nr 12 w Szczecinie.svgDworzec NiebuszewoPomorzany
Orzeszkowej – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – Piłsudskiego – Piastów – Powstańców Wielkopolskich – Budziszyńska
6,929powszednie: 6/12/20
soboty: 12/20
niedziele i święta: 20/24
18przewóz osób na wózkach  Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym.

Linie specjalne

LiniaTrasaDługość
[km]
Czas przejazdu
[min]
Częstotliwość
[min]
PrzystankiUwagi
Linia tramwajowa nr 0 w Szczecinie.svgDworzec GłównyLas ArkońskiDworzec Główny
Kolumba – Nowa – Dworcowa – Niepodległości – Wyzwolenia – Krasińskiego – Niemierzyńska – Arkońska – Niemierzyńska – Krasińskiego – Wyzwolenia – Piłsudskiego – Piastów – Powstańców Wielkopolskich – Budziszyńska – Smolańska – Chmielewskiego – Kolumba
17,765niedziele: 12016Linia turystyczna sezonowa.
Kursuje w niedziele w lipcu i sierpniu. W 2020 roku nie kursuje.
Linia tramwajowa nr 14 w Szczecinie.svgPlac RodłaGumieńce
Wyzwolenia – Niepodległości – Krzywoustego – Sikorskiego – Ku Słońcu – Kwiatowa
5,521-22Wszystkich Świętych: 1212-13Linia specjalna uruchomiana na przełomie października i listopada w związku z wzmożonym ruchem w kierunku Cmentarza Centralnego.
Linia tramwajowa nr 15 w Szczecinie.svgDworzec NiebuszewoGumieńce
Orzeszkowej – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – Niepodległości – Krzywoustego – Sikorskiego – Ku Słońcu – Kwiatowa
7,630-31wolne: 24
Wszystkich Świętych: 12/20
17-18Linia specjalna uruchomiana na przełomie października i listopada
w związku z wzmożonym ruchem w kierunku Cmentarza Centralnego.
Linia tramwajowa nr 16 w Szczecinie.svgGocławPomorzany
Lipowa – Światowida – Strzałowska – Wiszesława – Dębogórska – Ludowa – Druckiego-Lubeckiego – Stalmacha – Nocznickiego – Firlika – Dubois – Parkowa – Malczewskiego – Matejki – Plac Żołnierza Polskiego – Niepodległości – Wyszyńskiego – Nabrzeże Wieleckie – Kolumba – Chmielewskiego – Smolańska
b.d.b.d.wolne: 12/2026-27Linia specjalna uruchomiana w czasie trwania imprez na ulicy Jana z Kolna.
Kursuje wtedy w zamian za zawieszoną linię 6.

Pętle

Rozmieszczenie pętli tramwajowych
IlustracjaNazwaPoczątek eksploatacjiLinie
Basen Górniczy tram loop in Szczecin, 2015.JPGBasen Górniczy1973 (modernizacja: 2015)
Dworcowa Street in Szczecin, February 2018.pngDworcowab.d. (modernizacja trwa)
Dworzec Niebuszewo tram loop in Szczecin, 2018.jpgDworzec Niebuszewo1927 (modernizacja: 2021/2022)2,  12
Głębokie1955 (modernizacja: 2020)1,  9
0907 Szczecin Gocław SZN.jpgGocław19756
120nas gumience szczecin.JPGGumieńce1955 (modernizacja: 2008/2009)8,  10
Swing 824 826 Krzekowo.jpgKrzekowo1954 (modernizacja: 2009/2010)4,  5,  7
Las arkonski szczecin.JPGLas Arkoński1959 (modernizacja: 2019)3,  10
105ngs ludowa szczecin.JPGLudowa1964-196511
Osiedle Zawadzkiego20211,  3
Petla pomorzany szczecin.JPGPomorzany1961 (modernizacja trwa)3,  4,  6,  11,  12
Szczecin ul Potulicka petla tramwajowa.jpgPotulicka1969 (modernizacja: 2014/2015)1,  9
T6a2d stocznia szczecinska.JPGStocznia Szczecińskab.d.5
Tram stop Turkusowa in Szczecin (1).JPGTurkusowa20152,  7,  8

Szczecińskie Towarzystwo Miłośników Komunikacji Miejskiej (STMKM)

Drugim życiem szczecińskiej komunikacji są pojazdy zabytkowe oraz historyczne. Uratowane i remontowane siłami Szczecińskiego Towarzystwa Miłośników Komunikacji Miejskiej stanowią świadectwo swoich czasów. Pojawiają się w mieście w trakcie okazjonalnych przejazdów rocznicowych, wynajmów oraz w sezonie kursowania linii turystycznych.

Szczeciński tramwaj w kulturze

  • 13 września 1949 r. plac Grunwaldzki posłużył za plan dla krótkometrażowego filmu „Jak zmusiliśmy energię elektryczną do pracy”, obejmującego tematyką historię elektryczności. W scenie końcowej po torowisku tramwajowym na placu przejeżdża tramwaj konny[59].
  • O tramwajach w Szczecinie śpiewał zespół Chór Fala w swojej piosence „Szczeciński tramwaj”.
  • Tramwaje w Szczecinie były także tematem piosenki „Szczecińska Szóstka w Pogodny Świat” zespołu Fleszer.

Przypisy

  1. a b PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO DLA MIASTA SZCZECIN NA LATA 2014–2025 PROJEKT. bip.um.szczecin.pl. [dostęp 2020-01-07].
  2. Grochowiak Remigiusz, Janiak Mirosław, Tramwaje w Szczecinie 1879 - 1945, 2019.
  3. Marcin Stefanowicz: Tramwajem na lotnisko. miasta.gazeta.pl, 2004-05-12. [dostęp 2018-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  4. a b Remigiusz Grochowiak: 120 lat komunikacji miejskiej w Szczecinie. Łódź: EMI-PRESS, 1999. ISBN 83-904079-5-7.
  5. Andrzej Kraśnicki jr: Szczecin w szczególe. Listy z tramwaju. miasta.gazeta.pl, 2005-10-21. [dostęp 2018-03-06]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  6. a b Janusz Światowy: Historia komunikacji w Szczecinie w latach 1945–2005. mkm.szczecin.pl, 2008-04-01. [dostęp 2018-03-06].
  7. a b Jacek Kalicki, Andreas Jüttemann: Straßenbahnen in Szczecin (Stettin) Linienchronik und Verkehrswege. berlin.bahninfo.de, 2007. [dostęp 2018-03-04]. (pol.).
  8. Marek Jaszczyński: Katastrofa tramwajowa na ul. Wyszaka w Szczecinie. Minęło już 50 lat. gs24.pl. [dostęp 2018-03-06].
  9. Andrzej Kraśnicki jr: Jak ma wyglądać Muzeum Techniki i Komunikacji – Zajezdnia Sztuki. miasta.gazeta.pl, 2006-02-03. [dostęp 2018-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  10. Redakcja MM: Szczeciński Szybki Tramwaj: Plac budowy przekazany. Od dziś odliczamy do końca inwestycji. szczecin.naszemiasto.pl, 2015-01-10. [dostęp 2018-03-04].
  11. mkm.szczecin.pl.
  12. mkm.szczecin.pl.
  13. Budowa SST zakończona. Transportpubliczny.pl, 2015-04-16. [dostęp 2015-04-17].
  14. Szczecin dostał 175 mln zł na przebudowę torowisk tramwajowych. transport–publiczny.pl, 2018-03-26. [dostęp 2018-05-02].
  15. Witold Urbanowicz: Przestrzeń Szczecin z przetargiem na przebudowę torów tramwajowych w centrum. transport-publiczny.pl, 2019-01-04. [dostęp 2019-01-05].
  16. Witold Urbanowicz: Szczecin: Niebawem rusza przebudowa torowiska na pl. Szarych Szeregów. transport-publiczny.pl, 2020-01-09. [dostęp 2020-02-08].
  17. Witold Urbanowicz: Szczecin przebuduje trasę tramwajową od Niebuszewa do pl. Żołnierza Polskiego [wizualizacje]. transport-publiczny.pl, 2020-02-04. [dostęp 2020-02-08].
  18. Zaczyna się przebudowa węzła tramwajowego przy Moście Długim. Od soboty pierwsze zmiany, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-07-29].
  19. „Trójka” zawiozła pierwszych plażowiczów na Arkonkę. Trzy pułapki, na które trzeba uważać [SONDAŻ], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-07-29].
  20. Od soboty plac Szarych Szeregów otwarty dla ruchu. Tramwaje wróciły na stare trasy, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-07-29].
  21. Szczecin: ZUE z umową na dalszy ciąg torowej rewolucji, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2020-12-11] (pol.).
  22. a b Andrzej Kraśnicki jr., Zamknięte ulice i zmiany w komunikacji miejskiej. Rozpoczyna się remont torowisk. Najpierw Niebuszewo, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2021-02-01].
  23. a b c www.swiatowy.org – Historia komunikacji miejskiej w Szczecinie, www.swiatowy.org [dostęp 2019-03-01].
  24. Andrzej Kraśnicki: Dwa centymetry do nowych tramwajów. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2010-01-22. [dostęp 2010-03-21]. (pol.).
  25. Kolejne Tatry w Szczecinie. [w:] Stetinum.pl [on-line]. 2010-03-11. [dostęp 2010-03-21]. (pol.).
  26. Wyborcza.pl, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-27].
  27. Infobus, infotram.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  28. Infobus, infotram.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  29. Księga taborowa. mkm.szczecin.pl, 2018-06-25. [dostęp 2018-06-25].
  30. Konstal 105Ng/2015. mkm.szczecin.pl. [dostęp 2018-06-25].
  31. Częściowo niskopodłogowy tabor w TS – Komunikacja Miejska Szczecin, www.mkm.szczecin.pl [dostęp 2017-11-27].
  32. Tramwaj: nowe wyzwanie – Komunikacja Miejska Szczecin, www.mkm.szczecin.pl [dostęp 2017-11-27].
  33. Debiut Moderusa – Komunikacja Miejska Szczecin, www.mkm.szczecin.pl [dostęp 2017-11-27].
  34. Sobotni debiut. mkm.szczecin.pl. [dostęp 2018-09-16].
  35. Nowy Moderus na „ósemce”. mkm.szczecin.pl. [dostęp 2018-09-16].
  36. a b Andrzej Kraśnicki jr., Piękny to on nie jest. Pierwszy tramwaj dwukierunkowy już w Szczecinie. Ma być ich więcej, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-12-19].
  37. Tramwaje Szczecińskie kupią dwukierunkowe tramwaje od Modertransu, Portal Kolejowy NaKolei.pl, 27 sierpnia 2020 [dostęp 2020-12-19] (pol.).
  38. Nowy tramwaj dwukierunkowy już w Szczecinie, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2020-12-19] (pol.).
  39. Estera ZF, Nowy dwukierunkowy tramwaj już wkrótce wyjedzie na ulice Szczecina [dostęp 2020-12-19] (pol.).
  40. Serwis KOMIS, Drugi też dojechał, Serwis KOMIS [dostęp 2020-12-31] (pol.).
  41. Forum: 621 liniowo, Serwis KOMIS [dostęp 2021-01-17] (pol.).
  42. www.swiatowy.org – Historia komunikacji miejskiej w Szczecinie, swiatowy.org [dostęp 2020-07-09].
  43. a b c d e f g Kajetan Szmuciński: Tramwaje w Szczecinie. Historyja ulicznego omnibusu z lat 1879–2017 we trzynastu księgach prozą. Szczecin, Pasewalk: 2017.
  44. Herbrand. mkm.szczecin.pl, 2007-04-26. [dostęp 2020-03-07].
  45. DamTram: LHB. mkm.szczecin.pl, 2007-05-12. [dostęp 2018-12-27]. (pol.).
  46. Kajetan Szmuciński: Tramwaje w Szczecinie. Historyja ulicznego omnibusu z lat 1879–2017 we trzynastu księgach prozą. Szczecin, Pasewalk: 2017, s. 44–87.
  47. Encyklopedia: Wagon Lowa EB 50 – Serwis KOMIS, www.mkm.szczecin.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  48. Serwis KOMIS, Encyklopedia: Konstal 4N, Serwis KOMIS [dostęp 2021-01-17] (pol.).
  49. Ostatnie 105N na sprzedaż – Komunikacja Miejska Szczecin, www.mkm.szczecin.pl [dostęp 2017-11-27].
  50. Encyklopedia: Konstal 106Na – Serwis KOMIS, www.mkm.szczecin.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  51. https://web.archive.org/web/20131202225705/http://www.ts.szczecin.pl/bip/aukcje/Og%C5%82oszenie%20o%20sprzeda%C5%BCy%2020%20wagon%C3%B3w%20tramwajowych%20typu%20105N_1370846690.pdf.
  52. Andrzej Kraśnicki jr., Woził pasażerów 36 lat. Ostatni legendarny tramwaj skreślony ze stanu. To był filar komunikacji, szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2020-05-10].
  53. Kajetan Szmuciński: Tramwaje w Szczecinie. Historyja ulicznego omnibusu z lat 1879–2015 we trzynastu księgach prozą.. [dostęp 2015-09-03]. (pol.).
  54. Encyklopedia: Alstom 116Na/1, Serwis KOMIS [dostęp 2021-02-17] (pol.).
  55. Remigiusz Grochowiak, Tramwaj w porcie, „Biuletyn informacyjny MZK Szczecin”, 10–11, Szczecin 1996.
  56. Maciej Janiak: Szczecin będzie miał tramwaje niskopodłogowe. [w:] Głos Szczeciński [on-line]. 2008-12-09. [dostęp 2008-12-10]. (pol.).
  57. Torowiska do remontu. Prace ruszą latem – Komunikacja Miejska Szczecin, www.mkm.szczecin.pl [dostęp 2017-11-20].
  58. Witold Urbanowicz: Szczecin projektuje remonty ponad 22 km torowisk tramwajowych. [w:] transport-publiczny.pl [on-line]. 2016-04-13. [dostęp 2016-09-27]. (pol.).
  59. Sensacja na Pl. Grunwaldzkim. Filmowcy nakręcają szczecińską krótkometrażówkę. „Kurier Szczeciński”, 1949-09-14. 

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Linia tramwajowa nr 3 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 2 w Szczecinie

Źródło: http://sharemap.org/public/Tram_line_3_in_Szczecin#!flash

Autor: Szczecinolog
Reconstruction of tram track on Szarych Szeregów Square in Szczecin, 2020 (4).jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Reconstruction of tram track on Szarych Szeregów Square in Szczecin, 2020
Konstal 105Na 750 in Szczecin, 2012.JPG
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tramwaje w Szczecinie
POL Szczecin COA.svg Szczecin trams
Types Numbers Lines
Konstal 105Na 750 7
Tram (9632690922).jpg
Autor: Jorge Láscar from Australia, Licencja: CC BY 2.0
Konstal 4Nj #838 tram in Warsaw
Königstor in Szczecin, 1890s.jpg
Königstor in Szczecin, 1890s
Tatra T6A2D 243, tram line 5 in Szczecin, 2018.png
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skład wagonów typu Tatra T6A2D na placu Rodła w Szczecinie, 2018
140th anniversary of public transport in Szczecin, Konstal N.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Parada tramwajowa z okazji 140-lecia komunikacji miejskiej w Szczecinie
Szczecin Zajezdnia Golecin.jpg
Zajezdnia Golęcin w Szczecinie
Konstal 105Ng2015 535 in Szczecin, 2018.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skład wagonów typu 105Ng2015 w Szczecinie, czerwiec 2018
Linia tramwajowa nr 10 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 10 w Szczecinie

Źródło: http://sharemap.org/public/Tram_line_10_in_Szczecin#!flash

Autor: Szczecinolog
Aleja Wyzwolenia w 1948 r. (Szczecin).jpg
Autor: Krystyna Łyczywek, file uploaded by Andriusza, Licencja: CC BY-SA 3.0
Aleja Wyzwolenia w 1948 r. (Szczecin). Ze zbiorów Tadeusza Strzelczyka
Duewag B4 in Szczecin, MTiK.JPG
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Duewag B4 in Szczecin, MTiK
Konstal 105N2k2000 783+791, tram line 5, Szczecin, 2022.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Konstal 105N2k2000 783+791, tram line 5, Szczecin, 2022
T6a2d stocznia szczecinska.JPG
Autor: 333Wojtas333, Licencja: CC BY-SA 3.0
Skład wagonów Tatra T6A2D na pętli Stocznia Szczecińska
Oznaczenie tramwaju Szczecin (2014).JPG
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 3.0
Oznaczenie tramwaju Szczecin (2014)
Las arkonski szczecin.JPG
Autor: 333Wojtas333, Licencja: CC BY-SA 3.0
Skład wagonów Tatra T6A2D i 105N na pętli Las Arkoński
105ngs ludowa szczecin.JPG
Autor: 333Wojtas333, Licencja: CC BY-SA 3.0
Konstal 105Ng/S 757+758 na pętli Ludowa w Szczecinie
Tram stop Turkusowa in Szczecin (1).JPG
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pętla tramwajowa Turkusowa w Szczecinie
Szczecin ul Potulicka petla tramwajowa.jpg
Pętla tramwajowa przy ul. Potulickiej w Szczecinie (dawny cmentarz).
Pesa 120NaS 808 and Pesa 120NaS2 819, Krzywoustego Street in Szczecin, 2018.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaje typu Pesa Swing w pobliżu przystanku pl. Kościuszki w Szczecinie.
Tram loops in Szczecin.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pętle tramwajowe w Szczecinie
Old sign of Szczecin tram.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 3.0
Oznaczenie numeryczne szczecińskiego tramwaju z 2008 roku.
Basen Górniczy tram loop in Szczecin, 2015.JPG
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Basen Górniczy pętla, 2015
Linia tramwajowa nr 14 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 14 w Szczecinie
Moderus Beta MF 25 AC 603, tram line 12, Szczecin, 2019.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Moderus Beta MF 25 AC 603, tram line 12, Szczecin, 2019
Duewag GT6 in Szczecin, MTiK.JPG
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Duewag GT6 in Szczecin, MTiK
Linia tramwajowa nr 8 w Szczecinie.svg
Autor:

Author not set.

Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
English: Tram line 8 in Szczecin

Thumbnail with colored legend in caption

[[File:Tram_line_8_in_Szczecin.svg|thumb|<center>Tram line 8 in Szczecin {{nowrap|([[ShareMap:public/Tram line 8 in Szczecin|interactive map]])}}]]

Licencja

w:pl:Licencje Creative Commons
uznanie autorstwana tych samych warunkach
Wolno:
  • dzielić się – kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwór
  • modyfikować – tworzyć utwory zależne
Na następujących warunkach:
  • uznanie autorstwa – musisz określić autorstwo utworu, podać link do licencji, a także wskazać czy utwór został zmieniony. Możesz to zrobić w każdy rozsądny sposób, o ile nie będzie to sugerować, że licencjodawca popiera Ciebie lub Twoje użycie utworu.
  • na tych samych warunkach – Jeśli zmienia się lub przekształca niniejszy utwór, lub tworzy inny na jego podstawie, można rozpowszechniać powstały w ten sposób nowy utwór tylko na podstawie tej samej lub podobnej licencji.
Pesa 120NaS2 819, Krzywoustego Street in Szczecin, 2018.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj typu Pesa Swing na ul. Krzywoustego w Szczecinie.
Map of tram system in Szczecin.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mapa sieci tramwajowej w Szczecinie wg stanu z 2017 r. Mapę wykonano w oparciu o schemat na stronie sharemap.org
Konstal 102.802 Szczecin.jpg
(c) Voogd075, CC-BY-SA-3.0

Zelf geschoten dia.

POL Szczecin COA.svg Szczecin trams
Types Numbers Lines
Konstal 102Na 626 3
BVG line M10 on Warschauer Straße (cropped).JPG
Autor: Leif Jørgensen, Licencja: CC BY-SA 4.0
BVG line M10 on Warschauer Straße at Bahnhof Berlin Warschauer Straße.
Moderus Alfa HF 10 AC in Szczecin, 2017.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Moderus Alfa HF 10 AC w Szczecinie, lipiec 2017 r.
Konstal 105Na 1071, tram line 11, Szczecin, 2011 (2).jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skład wagonów tramwajowych typu Konstal 105Na w Szczecinie, luty 2011 r.
Linia tramwajowa nr 6 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 6 w Szczecinie

Źródło: http://sharemap.org/public/Tram_line_6_in_Szczecin#!flash

Autor: Szczecinolog
Linia tramwajowa nr 15 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 15 w Szczecinie
Linia tramwajowa nr 16 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 16 w Szczecinie
Konstal 106Na 782 (reconstruction of the appearance), Szczecin.png
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rekonstrukcja wyglądu szczecińskiego tramwaju typu 106Na. Rekonstrukcję wykonano na podstawie zdjęć archiwalnych ze stron: mkm.szczecin.pl/ oraz phototrans.eu. Wykorzystano zdjęcia: File:Konstal 105Na 732, tram line 12, Szczecin, 2011.jpg oraz File:Konstal 105Na 1015, tram line 11, Szczecin, 2009.jpg autorstwa user:Szczecinolog.
Tramwaj warszawski.jpg
Autor: Cezary Piwowarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj typu Konstal 116Na/1 (#3017) na warszawskiej ulicy.
Muzeum techniki sn (39).jpg
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Eksponat w Muzeum Techniki i Komunikacji w Szczecinie
Pesa 120NaS 804, tram line 7, Szczecin, 2022.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pesa 120NaS 804, tram line 7, Szczecin, 2022
Horse tram in Szczecin, 1893.jpg
Horse tram in Szczecin, 1893
Konstal 102Na 606, Museum of Technology and Transport, Szczecin, 2022.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Konstal 102Na 606, Museum of Technology and Transport, Szczecin, 2022
Linia tramwajowa nr 7 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 7 w Szczecinie
Muzeum techniki sn brama.jpg
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum Techniki i Komunikacji - Zajezdnia Sztuki w Szczecinie
Szczecin. Konstal Tram nr 275 - crest , June 1990 (3376261887).jpg
Autor: Sludge G, Licencja: CC BY-SA 2.0

WPKM = Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej Golęcin is the department or depot, which is the green dot on line 6 on the north east of this year 2000 map located at ul. Wiszesława 18. Several of the old Konstal N and 4N cars built at Chorzów are preserved and run on the circular route O in Szczecin.

The shading on the fleet number seems a bit odd because the "light" is coming from underneath rather than from above.
Tatra KT4DtM 138+139, tram line 11, Szczecin, 2022.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tatra KT4DtM 138+139, tram line 11, Szczecin, 2022
Szczecin--stettin-sl-3-709258.jpg

Szczecin / Stettin SL 3 (Tw 285) pl Tobrucki am 20. September 1975.
Szczecin--stettin-sl-6-735049.jpg

Szczecin – SL 6 (#162) — 20 września 1975.
Linia tramwajowa nr 1 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa linii tramwajowej nr 1 w Szczecinie

Źródło: http://sharemap.org/public/Tram_line_1_in_Szczecin#!flash

Autor: Szczecinolog
Map of tram system in Szczecin, 1934.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Map of tram system in Szczecin, 1934
Konstal 105Na 762, tram line 12, Szczecin, 2011.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Konstal 105Na w Szczecinie, 2011
Linia tramwajowa nr 12 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 12 w Szczecinie

Źródło: http://sharemap.org/public/Tram_line_12_in_Szczecin#!flash

Autor: Szczecinolog
Szczecin--stettin-sl-8-773710.jpg

Szczecin / Stettin SL 8 (GTw 612) am 20. September 1975.
Dworzec Niebuszewo tram loop in Szczecin, 2018.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok ogólny jednotorowej pętli tramwajowej Dworzec Niebuszewo w Szczecinie, 2018
Torowisko tramwaju pocztowego w Szczecinie, al. Niepodległości.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Torowisko tramwaju pocztowego w Szczecinie, al. Niepodległości
113 Silesian Interurbans, Citadis car, Bytom.jpg
Konstal 116Nd type (aka Citadis 100) car as Route 6 in Bytom.
Map of planned tram lines in Szczecin.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa sieci tramwajowej w Szczecinie z uwzględnieniem planowanych linii.
Szczecin--stettin-sl-9-773711.jpg

Szczecin / Stettin SL 9 (Bw 306) aleja 3 Maja am 20. September 1975.
Petla pomorzany szczecin.JPG
Autor: 333Wojtas333, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pętla tramwajowa Pomorzany
140th anniversary of public transport in Szczecin, Konstal 4N.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Parada tramwajowa z okazji 140-lecia komunikacji miejskiej w Szczecinie
Szczecin Plac Grunwaldzki a.jpg
Szczecin na starej fotografii
Moderus Beta in Szczecin, 2016.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Moderus Beta w Szczecinie, 2016 r.
0907 Szczecin Gocław SZN.jpg
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Szczecin-Gocław, Polska
Tatra KT4DtM 140+141, tram line 1, Szczecin, 2022.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tatra KT4DtM 140+141, tram line 1, Szczecin, 2022
Herbrand 86, Szczecin, 1920s.jpg
Herbrand 86, Szczecin, 1920s
Protram 105N2kD2000 793 in Szczecin, 2018.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj typu Protram 105N2k/D/2000 nr 793 na linii nr 12 w Szczecinie, czerwiec 2018 r.
Old sign of Szczecin tram (2).png
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 3.0
Oznaczenie szczecińskich wagonów w latach 2009-2012
120nas gumience szczecin.JPG
Autor: 333Wojtas333, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wagon 120NaS o numerze 804 na pętli Gumieńce w Szczecinie
Sporveismuseet - OS 634.JPG
Autor: Leif Jørgensen, Licencja: CC BY-SA 4.0
The tram trailer OS 634 of Oslo Sporveier from 1924 at Sporveismuseet in Oslo.
Linia tramwajowa nr 9 w Szczecinie.svg
Autor: Author not set, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tram line 9 in Szczecin (2)
Konstal 105N 1067 in Szczecin, 2012.JPG
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tramwaje typu Konstal 105Na (1067+1068) na linii nr 8 na ulicy Gdańskiej w Szczecinie, 2012 r.
Pesa 120NaS 804, tram line 7, Szczecin, February 2022.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pesa 120NaS2 804, tram line 7, Szczecin, February 2022
Linia tramwajowa nr 5 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Polski: Linia tramwajowa nr 5 w Szczecinie
Linia tramwajowa nr 0 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 0 w Szczecinie
Moderus Beta MF 29 AC BD 622, tram line 7, Szczecin, 2021 (1).jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Moderus Beta MF 29 AC BD 822, tram line 7, Szczecin, 2021
Linia tramwajowa nr 4 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 4 w Szczecinie
Swing 824 826 Krzekowo.jpg
Autor: Ameix, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szczecińskie 120NaS2 o numerach bocznych 824 oraz 826 na pętli Krzekowo
Nordwaggon Bremen (1).jpg
Tramwaj Nordwaggon Bremen (#144) z 1926 roku - eksponat Muzeum Techniki i Komunikacji w Szczecinie.
Map of tram system in Szczecin, 1945.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sieć torowisk tramwajowych i linii tramwajowych w Szczecinie wg stanu z 31 grudnia 1945 r. Opracowano na podstawie:
NGT8D-MD.jpg
Autor: Chris, Licencja: CC BY-SA 3.0
Niederflurstraßenbahn aus Magdeburg
Hw ngt6.jpg
Autor: Hubert Waguła, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Bombardier FLEXITY Classic (NGT6) - Kraków, Polska
Konstal 105Np 1035 (reconstruction of the appearance), Szczecin.png
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rekonstrukcja wyglądu szczecińskiego tramwaju typu 106Na. Rekonstrukcję wykonano na podstawie zdjęć archiwalnych ze strony phototrans.eu. Wykorzystano zdjęcie: File:Konstal 105Na 732, tram line 12, Szczecin, 2011.jpg autorstwa user:Szczecinolog.
Moderus Alfa HF 09 501+502, tram line 12, Szczecin, 2020.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Moderus Alfa HF 09 501+502, tram line 12, Szczecin, 2020
Linia tramwajowa nr 2 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 2 w Szczecinie

Źródło: http://sharemap.org/public/Tram_line_2_in_Szczecin#!flash

Autor: Szczecinolog
Szczecinstreetcar.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Gakuro (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Streetcars in Szczecin

Photograph taken by Gakuro
Linia tramwajowa nr 11 w Szczecinie.svg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia tramwajowa nr 11 w Szczecinie

Źródło: http://sharemap.org/public/Tram_line_11_in_Szczecin#!flash

Autor: Szczecinolog
Dworcowa Street in Szczecin, February 2018.png
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ulica Dworcowa w Szczecinie w lutym 2018 r.