Transpiracja szparkowa
Transpiracja szparkowa – transpiracja zachodząca poprzez aparaty szparkowe. Para wodna początkowo znajdująca się w przestrzeniach międzykomórkowych przedostaje się do komory powietrznej i na drodze dyfuzji, przez szparki wydostaje się na zewnątrz. Udział tego rodzaju transpiracji jest zwykle wysoki – 80%[1] transpiracji ogółem. Parowanie szparkowe może wykazywać rytmikę dobową w związku z cyklem zamykania i otwierania szparek przez rośliny. Jest to zależne od:
- zawartości wody w roślinie,
- wilgotności powietrza,
- temperatury,
- światła.
Mechanizm transpiracji
Dyfuzja przez szparki jest bardzo efektywnym sposobem wymiany gazowej w roślinie. Osiąga znacznie wyższą wartość, niż gdyby odbywała się jedną dużą powierzchnią równą sumie powierzchni szparek. Jest to spowodowane przez zjawisko zwane efektem brzeżnym dyfuzji, wyrażanym przez prawo Stephana[2] mówiące, że parowanie przez małe otwory nie jest proporcjonalne do ich powierzchni, lecz średnicy. Dyfuzja jest, bowiem większa przy brzegach otworu niż w jego środku. W środku otworu możliwe są dla wielu cząsteczek tylko tory dyfuzyjne prostopadłe do powierzchni otworu natomiast na jego brzegach cząsteczki mogą również dyfundować na boki, po torach ukośnych do powierzchni[3].
Para wodna po przejściu przez otwory aparatów szparkowych przemieszcza się do przyległej warstwy powietrza (warstwa graniczna) i dopiero stąd – do otwartego powietrza. Wiatr, powodując wymianę powietrza, usuwa parę wodną z warstwy granicznej i przyspiesza parowanie.
Przypisy
- ↑ Stanisław Lewak: Fizjologia roślin : wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 45. ISBN 978-83-01-15969-6.
- ↑ Stephen G. Saupe: Gas Exchange/Transpiration - Plant Physiology (ang.). [dostęp 2011-05-14].
- ↑ www.biologia-chemia.cba.pl: Transpiracja - rodzaje, czynniki wpływające na natężenie transpiracji. [dostęp 2011-05-14].