Transport

Barka przewożąca samochody – przykład transportu wodnego

Transport świeżej paszy w Tanzanii

Transport (łac. transportare – przenieść, przewieźć) – przemieszczanie ludzi, ładunków (przedmiot transportu) w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków (środków transportu).

Potrzeby transportowe należą do grupy potrzeb wtórnych człowieka i są związane z faktem różnego rozmieszczenia przestrzennego zasobów, skupisk ludzkich i miejsc pracy. Transport towarzyszył ludzkości od samych początków rozwoju cywilizacji. Jest to, obok łączności, dział gospodarki, które zwiększają użyteczność dóbr poprzez ich przemieszczanie w przestrzeni. Transport jest ściśle powiązany z pozostałymi działami gospodarki. Jego rozwój warunkuje ich rozwój i odwrotnie – gorszy rozwój gospodarki lub transportu wiąże się z pogorszeniem sytuacji odpowiednio w transporcie i gospodarce^[1]^[2]. W połączeniu z logistyką oraz spedycją, transport wchodzi w skład branży TSL (transport-spedycja-logistyka).

Klasyfikacje transportu

Z punktu widzenia ekonomii transport polega na odpłatnym świadczeniu usług, których rezultatem jest najczęściej przemieszczenie osób i ładunków. Stąd też bierze się podstawowy podział transportu na transport pasażerski (komunikację) i transport towarowy (ładunków)^[1].

Często stosowana klasyfikacja transportu obejmuje podział ze względu na środowisko, w którym dany rodzaj transportu się odbywa^[3]:

transport powietrzny
- transport lotniczy
transport powierzchniowy
- transport lądowy
- transport wodny
  - transport śródlądowy
  - transport morski (bliski oraz daleki).

Inny sposób podziału transportu lądowego obejmuje:

transport podziemny (np. metro)
transport naziemny
transport nadziemny

Dodatkowo wyróżnić można transport mieszany, czyli odbywający się więcej, niż jedną gałęzią transportu. W transporcie mieszanym wyróżnić można:

Z kolei pojęcie transport współmodalny oznacza transport realizowany w zgodzie z europejską polityką współmodalności.

Określenie transport używane jest również odnośnie do przesyłu informacji i energii, choć nie jest w pełnym znaczeniu transportem.

Funkcje transportu

Rozróżnia się podział funkcji transportu na pierwotne i wtórne. Do funkcji pierwotnych należą funkcje przewozowe i związane z tym funkcje przeładunkowe. Do funkcji wtórnych zalicza się przede wszystkim funkcję zabezpieczania dróg (czyli budowy i utrzymania dróg), jak również funkcję odpowiedzialności.

Wpływ na środowisko

Transport należy do sektorów gospodarki o najbardziej szkodliwym wpływie na środowisko naturalne i zdrowie. Przykładowo w 2005 roku w UE-27 sektor ten był odpowiedzialny za wygenerowanie 19% dwutlenku węgla (około 984 megaton)^[4]. Dlatego też Unia Europejska w ramach polityki zrównoważonego rozwoju transportu podejmuje skoordynowane działania na rzecz ograniczenia tego szkodliwego wpływu poprzez integrację polityki transportowej z polityką ekologiczną. Efektem tych działań jest m.in.: zaostrzanie norm dotyczących emisji spalin, promocja alternatywnych źródeł energii (biopaliwa, CNG, LPG), oraz promocja środków transportu o mniejszym stopniu zużycia paliwa na tonę przewożonego ładunku (np. transport multimodalny, transport współmodalny, transport wodny śródlądowy).

Żegluga jest najbardziej ekologiczną i energooszczędną formą transportu. Dla przykładu średni ładunek węgla przewożony na jednej barce to tyle, ile drogą lądową musiałoby wieźć co najmniej 20 ciężarówek, produkując pięć razy więcej spalin. Natomiast 1 litr paliwa pozwala przemieścić statkiem na odległość 1 km aż 127 ton ładunku, podczas gdy koleją 97 ton, a samochodem jedynie 50 ton.

Zobacz też

Historia: Transport i podróże w czasach I Rzeczypospolitej, Muzeum Transportu w Bratysławie
Organizacja i ekonomika transportu: ekonomika transportu, koszty transportu, giełda transportowa
Optymalizacja w transporcie: problem najkrótszej ścieżki, problem komiwojażera, problem chińskiego listonosza, problem marszrutyzacji, problem transportowy
Terminologia: system transportowy, środek transportu, infrastruktura
Inne: inżynieria transportowa, zarządzanie taborem

Przypisy

↑ ^a ^b Włodzimierz Rydzkowski (red.), Krystyna Wojewódzka-Król (red.), aut: Henryk Babis [et al.]: Transport. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 1. ISBN 978-83-01-14260-5.
↑ Wykres ukazujący powiązanie Produktu Krajowego Brutto krajów UE-25 z transportem ładunków i pasażerów na przestrzeni lat 1995-2005 w „Glen Campbell. Panorama of Transport, 1990-2005. „Statistical books”, s. 3, 2007-08-28. Eurostat. ISSN 1725-275X (ang.). ”.
↑ Jacek Żak: Transport. W: Danuta Kisperska-Moroń, Stanisław Krzyżaniak (red.): Logistyka. Poznań: ILiM, 2009, s. 142-144, seria: Biblioteka Logistyka. ISBN 978-83-87344-09-2.
↑ Europejska Agencja ds. Środowiska Naturalnego: Energy and environment report 2008. 2008, s. 17. ISBN 978-92-9167-980-5.

[transp-1] Włodzimierz Rydzkowski (red.), Krystyna Wojewódzka-Król (red.), aut: Henryk Babis [et al.]: Transport. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 1. ISBN 978-83-01-14260-5.

[2] Wykres ukazujący powiązanie Produktu Krajowego Brutto krajów UE-25 z transportem ładunków i pasażerów na przestrzeni lat 1995-2005 w „Glen Campbell. Panorama of Transport, 1990-2005. „Statistical books”, s. 3, 2007-08-28. Eurostat. ISSN 1725-275X (ang.). ”.

[logistyka-3] Jacek Żak: Transport. W: Danuta Kisperska-Moroń, Stanisław Krzyżaniak (red.): Logistyka. Poznań: ILiM, 2009, s. 142-144, seria: Biblioteka Logistyka. ISBN 978-83-87344-09-2.

[4] Europejska Agencja ds. Środowiska Naturalnego: Energy and environment report 2008. 2008, s. 17. ISBN 978-92-9167-980-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

nauki inżynieryjne	biocybernetyka geologia inżynierska inżynieria biomedyczna inżynieria materiałowa inżynieria mechaniczna inżynieria procesowa inżynieria przemysłowa inżynieria produkcji inżynieria środowiska inżynieria bezpieczeństwa
nauki techniczne	architektura automatyka budownictwo elektronika elektrotechnika energetyka geodezja kartografia mechanika mechatronika metalurgia nanotechnologia robotyka telekomunikacja transport urbanistyka włókiennictwo
nauki interdyscyplinarne	biotechnologia bioinformatyka geoinformatyka informatyka technologia chemiczna

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne