Transport i infrastruktura rzeczna w Toruniu

Poler na Bulwarze Filadelfijskim - miejsce cumowania statków

Siedziba Zarządu Zlewni w Toruniu

Budynek treningowo-szkoleniowy - służy sekcji wioślarskiej Akademickiego Klubu Sportowego UMK Toruń, uczniom Szkoły Mistrzostwa Sportowego oraz toruńskim miłośnikom żeglarstwa

Wisła na wysokości Rubinkowa

Bulwar Filadelfijski, lato

Struga Toruńska przy Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy

Most na Małej Wisełce, Kępa Bazarowa

Mostek na Martwej Wiśle, Park Miejskie

Transport i infrastruktura rzeczna w Toruniu – transport rzeczny po Wiśle oraz porty rzeczne i przystanie żeglarskie na terenie Torunia.

Charakterystyka

Na terenie Torunia istnieją dwa porty rzeczne (Port Drzewny, Port Zimowy) oraz osiem przystani żeglarskich (AKS, AZS, KS Budowlani, Szkwał, Towimor, Walter, Yacht Klub Toruń, Liga Morska i Rzeczna^[1][2].

Ponadto w 2015 roku na rzece Drwęcy w Kaszczorku została wybudowana przystań kajakowa wraz z infrastrukturą turystyczną^[3]

Administracja wodna

W Toruniu swoją siedzibę mają:

• Zarząd Zlewni - instytucja działa w strukturze RZGW w Gdańsku^[4]
• Nadzór Wodny^[5] - instytucja podlega pod Zarząd Zlewni w Toruniu
• Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna - instytucja zbiera i opracowuje stany wód z regionu kujawsko-pomorskiego

Transport rzeczny

Przykłady

• 

  Katarzynka II - łączy Bulwar Filadelfijski z Kępą Bazarową i Zamkiem Dybowskim

• 

  Statek pasażerski Wanda pływający po Wiśle w sezonie turystycznym

• 

  Statek Wiking pływający niegdyś po Wiśle w sezonie turystycznym

• 

  Łódka Katarzynka – niegdyś łączyła Bulwar Filadelfijski z Kępą Bazarową i Zamkiem Dybowskim

Historia Wisły w Toruniu

Najważniejszą rzeką Torunia jest dzieląca miasto na dwie części Wisła. Od średniowiecza pomiędzy Ciechocinkiem a Toruniem były najszersze rozlewiska rzeki, dochodzące do 1000-1500 metrów, przez co była ona płytka. Robiły się mierzeje, łachy, wyspy na Wiśle. Stanowiła dogodne miejsce na przeprawę. Główny bród przebiegał przez dzisiejsze centrum Torunia, od Kępy Bazarowej na Starówkę.

Początki osadnictwa w okolicy Torunia sięgają okresu sprzed 11.000 lat, m.in. na Podgórzu, w Brąchnówku czy w Złotorii. Pierwsza osada łużycka mieściła się już 1000 lat p.n.e. Znaleziono pozostałości pogańskich kultur m.in. na Starówce. Z racji dogodnej przeprawy przez Wisłę - brodu - przez Toruń prowadził bursztynowy szlak.

W 1230 roku Krzyżacy założyli gród. Zgodnie z legendą został on założony w Starym Toruniu na "wielkim dębie". Do dziś w Starym Toruniu trwają poszukiwania archeologiczne w celu odkrycia pierwotnej osady^[6]. 28 grudnia 1233 roku nadano prawa miejskie w Starym Toruniu, a po 3 latach z racji walki z powodziami gród przeniesiono kilka kilometrów w górę Wisły, na obecne Stare Miasto, mieszczące się na nieco wzniesionej skarpie^[7].

W średniowieczu Wisła była głównym szlakiem handlowym w Polsce. W Toruniu wyrósł jeden z ważniejszych portów rzecznych w kraju i spełniał rolę miasta składowego w XV wieku. Dzięki Wiśle Toruń stał się członkiem Hanzy (od 1280). Droga rzeczną kupcy dostarczali głównie drewno, zboże i skóry. W portach składano towary na okres 5 dni. W XIX i na początku XX wieku, rozwijał się spływ drewna. Z Toruniem związane były tradycje flisackie. W 1903 roku z powodu ogromnych ilości spływu drewna wybudowano na toruńskim wiślanym nabrzeżu port do przeładunku i przechowywania drewna o powierzchni 66 ha. Spławiane drewno docierało do Gdańska, oraz za pośrednictwem Kanału Bydgoskiego^[8], do Szczecina i następnie do Berlina. Transport drewna Wisłą przez Toruń osiągnął największy poziom w latach 1910-1912 oraz podczas I wojny światowej^[9][10].

Przykłady

Przykłady Portów rzecznych i przystani żeglarskich w Toruniu

• 

  Port Zimowy

• 

  Port Drzewny

• 

  Bulwar Filadelfijski

• 

  Bulwar Filadelfijski

Mniejsze rzeki w Toruniu

W Toruniu znajdują się także mniejsze cieki wodne:

• Struga Nieszawska - wypływająca z Podgórza, przez Kluczyki do Małej Nieszawki i Wielkiej Nieszawki
• Czerwona Woda, płynąca od Wrzosów do Barbarki
• Kabel, płynący od Martwej Wisły, przez Rybaki, Błonia, Zieleniec, wpadający do Wisły w okolicach Portu Drzewnego

Odnogi Wisły w Toruniu

Wisła ma kilka rozgałęzień na terenie Torunia:

• Mała Wisełka (nie mylić z Martwą Wisłą) - odnoga oddzielająca wyspę Kępa Bazarowa od lądu, o słabym przepływie, ma być obecnie pogłębiana
• Port Zimowy - wykopany sztucznie, przy Zespole Staromiejskim, obok Regionalnej Dyrekcji Gospodarki Wodnej, największa przystań barek i łodzi w Toruniu
• Port Drzewny - największa odnoga Wisły w okolicach Torunia, ukształtowany naturalnie (posiada 4 przystanie oraz tereny rekreacyjne)
• przystań Budowlani na Kępie Bazarowej
• przystań AZS przy Zespole Staromiejskim

Mosty

Rozwój rzeki spowodował konieczność budowy mostu. Wzniesiony w 1500 roku most drewniany był jednym z najdłuższych w Europie, ponad kilometr długości. W XVII wieku i XVIII wieku nabrzeże portowe (dziś Bulwar Filadelfijski) znacznie rozbudowano. Nazywało się wówczas ulicą Nadbrzeżną i było gęsto wypełnione cumującymi statkami^[11].

W 1873 roku zbudowano pierwszy żelazny most (obecnie kolejowy), a około 1890 roku puszczono bulwarem tory kolejowe, jako odgałęzienie dworca Toruń Miasto^[12]. Około 1910 roku w Złotorii władze pruskie ulokowały Rejon Dróg Wodnych (obecnie szkoła podstawowa), jako pierwszą pruską placówkę na Wiśle (tuż przed granicą zaborczą). W 1934 roku zbudowano drugi most przez Wisłę. Około 1930 roku ruch rzeczny zaczął maleć, przewidziano gruntowną modernizację pod kątem turystyki na lata 1938-1948, niestety przerwane przez II wojnę światową.

Po wojnie modernizacje przerwano. Wrócono do niej dopiero pod koniec lat 60. XX wieku, budując betonowe nabrzeże i usuwając tory kolejowe. W 1977 roku zamieniono nazwę z ulicy Nadbrzeżnej na Bulwar Filadelfijski, w związku z podpisaniem umowy partnerskiej z Filadelfią w USA.

W 1987 roku wiślaną wyspę Kępa Bazarowa uznano za rezerwat leśny.

W 1998 roku w pobliżu toruńskich Czerniewic oddano trzeci most przez Wisłę (drugi drogowy). W 2006 roku rozpoczęto projektowanie czwartego mostu (trzeciego drogowego), który w 2007 roku uzyskał decyzję lokalizacyjną. Otwarcie tego mostu nastąpiło 9 grudnia 2013 roku^[13].

Przykłady

• 

  Most kolejowy im. Ernesta Malinowskiego

• 

  Most drogowy im. Józefa Piłsudskiego

• 

  Most autostradowy im. Armii Krajowej

• 

  Most drogowy im. gen. Elżbiety Zawackiej

• 

  Most drewniany w toruńskim Kaszczorku

Przypisy

Literatura

• Toruń. Dawne plany miasta, wydawnictwo UMK 1996

Toruń Historia historia kalendarium kalendarium od 1945 kalendarium UMK kalendarium diecezji obiekty nieistniejące miejsca pamięci Geografia i turystyka podział administracyjny turystyka zabytki hotele powodzie i regulacja Wisły parki i tereny zielone Ogród Zoobotaniczny pomniki przyrody Kępa Bazarowa spichrze mury twierdza pomniki kościoły cmentarze Kultura i oświata kultura sztuka edukacja kina teatry muzea festiwale uczelnie Szkoła Leśna archiwa biblioteki Polityka burmistrzowie i prezydenci flaga herb hejnał konsulaty sądownictwo opieka zdrowotna bezpieczeństwo publiczne Gospodarka gospodarka handel i usługi park technologiczny II park technologiczny Transport transport kolejowy rowerowy rzeczny mosty i wiadukty Pozostałe klimat ludność media religia sport honorowi obywatele wojsko