Transport kolejowy na Białorusi

Sieć kolejowa na Białorusi
Rozwój sieci kolejowej na Białorusi

Transport kolejowy na Białorusisystem transportu kolejowego działający na terenie Białorusi.

Historia

Za pierwszą linię kolejową na terenie obecnej Białorusi (dł. 64 km) można uznać odcinek PorzeczeGrodnoŁosośna, oddaną do eksploatacji w 1862 r.[1], jako element Kolei Warszawsko-Petersburskiej (ros. Петербурго-Варшавская железная дорога). Inwestycja ułatwiła rozwój lokalnej gospodarki, wzmocniła więzi z krajami bałtyckimi, rozwinęła stosunki z centralną częścią Rosji, pozwoliła na rozszerzenie rynków zbytu produktów rolnych i włókienniczych.

Z przeznaczeniem do wywozu produktów rolnych z centralnej Rosji do eksportu poprzez porty bałtyckie zostały zbudowane linie – w 1861 RygaDyneburg, w 1866 Dyneburg – Witebsk, w 1868 Witebsk – Orzeł, które w 1895 połączyły się w linię Ryga – Orzeł. Pod koniec 1870 302 km linii dało regionowi dostęp do regionu Centralno-Czarnoziemnego, państw bałtyckich, w tym portu w Rydze, portów Morza Czarnego i rejonu dolnego biegu Wołgi.

W latach 1870–1871 zakończono budowę głównej arterii na dzisiejszych terenach Białorusi Brześć-Mińsk-Smoleńsk (676 km), spinającej rynki w Środkowej Rosji z Europą Zachodnią.

W 1873 zbudowano linię WilnoMińskHomelRomny, która była częścią Kolei Landwarowsko-Romieńskiej, od 1877 Kolei Libawsko-Romieńskiej (ros. Либаво-Роменская железная дорога); w Mińsku powstał pierwszy węzeł kolejowy.

W 1873 została uruchomiona linia KijówKowelBrześćGrajewo, łącząc Ukrainę z Prusami Wschodnimi w kierunku z północnego zachodu na południowy wschód.

W 1886 po otwarciu 4 linii – ŻabinkaPińsk, BaranowiczeBiałystok, Łuniniec – Homel, Homel – Briańsk powstała Kolej Poleska (ros. Полесская железная дорога).

W 1897 powstały dwa krótkie odcinki – PodbrodzieWoropajewo i OsipowiczeStare Drogi.

W 1904 rozpoczęto budowę linii Nowosokolniki – WitebskŻłobin, jako część linii południkowej St.Petersburg – Południe. Odcinek Witebsk – Żłobin włączono do Kolei Rysko-Orłowskiej, odcinek Witebsk – Nowosokolniki Kolei Moskiewsko-Windawo-Rybińskiej.

W 1907, była przekazana do eksploatacji linia Wielkie ŁukiPołockLidaWołkowyskSiedlce z odgałęzieniem Mosty – Grodno, która stała się częścią strategicznej magistrali Bołogoje – Siedlce. Odcinek Wołkowysk – Siedlce został dołączony do Kolei Nadwiślańskiej (ros. Привислинские железные дороги), a reszta – do Kolei Mikołajewskiej. W 1910 odcinek Wołkowysk – Połock został przekazany Kolei Poleskiej.

Na początku I wojny światowej (1914), długość wszystkich linii kolejowych na dzisiejszych terenach Białorusi wyniosła 3888 km. Dysponowała bardziej rozwiniętą siecią linii aniżeli inne gubernie Rosji. W latach 1915–1917 zostały zbudowane linie Żłobin – KalinkowiczeOwrucz i Psków – Opoczka – Połock, zlikwidowana w 1945 r.

W 1923 oddano do eksploatacji linię Kommunary – Kriczew – Orsza, stając się częścią nowego połączenia Donbasu z Leningradem. Ukończono też budowę odcinka od Połocka na zachód, kończąc rozwijanie węzła połockiego.

W 1927 rozpoczęto eksploatację odcinka Orsza – Lepel, zbudowanego głównie dla wzmocnienia obronności Białoruskiej SRR.

W 1930 rozpoczęto budowę odcinka Mohylew – Osipowicze równoleżnikowej linii Rosław – Kriczew – Mohylew – Osipowicze, pozostałą część – w 1932, w wyniku czego powstały w republice trzy węzły kolejowe: osipowicki, mohylewski i kriczewski. W 1930 ukończono budowę odcinków Nowobielica – Czernihów, w 1931 Ratmirowicze – Staruszki.

W 1936 zreorganizowano utworzoną w latach 1922–1927 Kolej Moskiewsko-Białorusko-Bałtycką (ros. Московско-Белорусско-Балтийская железная дорога).

Na terenie Białoruskiej SRR siecią kolejową zarządzały Koleje Białoruskie i Koleje Zachodnie.

W 1939, po zaanektowaniu przez ZSRR ziem należących dotychczas do Polski, zostały utworzone Koleje Brześcia Litewskiego (ros. Брест-Литовская железная дорога) oraz Koleje Białostockie (ros. Белостокская железная дорога).

W czasie okupacji niemieckiej w Mińsku mieściły się terytorialne centra zarządzania ruchem kolejowym – w latach 1941–1942 – Główna Dyrekcja Kolejowa Centrum (niem. Haupteisenbahndirektion Mitte – HBD Minsk), w okresie 1942-1944 – Dyrekcja Komunikacji Rzeszy w Mińsku (niem. Reichsverkehrsdirektion – RVD Minsk).

W czasie II wojny światowej, uległy zniszczeniu węzły m.in.: miński, baranowicki, homelski, orszański, witebski, połocki; zniszczono ponad 4000 km szlaków oraz 3500 rozjazdów. Np. podczas ofensywy w 1944 linią Smoleńsk – Mińsk – Orsza – Mołodeczno przez 1,5 miesiąca, przewieziono ponad 45 tys. wagonów sprzętu i żywności.

W 1944 powstały koleje w granicach z 1941 r. Oddział w Mołodecznie został przeniesiony do Kolei Zachodnich (1947). W 1953 reaktywowano Koleje Białoruskie. Uruchamiano nowe linie: w 1959 – SłuckSoligorsk oraz Ksty – Nowopołock, w 1965 – CzaśnikiNowołukoml.


Linie kolejowe

Długość linii kolejowych na terenie Białorusi wynosi 5,5 tys. km[2].

Główna linia kolejowa biegnie na trasie Brześć-Mińsk-Orsza i stanowi fragment europejskiej magistrali Berlin-Warszawa-Moskwa[2].

Przewozy kolejowe

Państwowe Białoruskie Koleje (Biełaruskaja czyhunka) zapewniają pasażerski transport krajowy (połączenia z ok. 2100 stacji) i międzynarodowy (połączenia m.in. z Berlinem, Paryżem, Pragą, Warszawą, Wiedniem, stolicami i centrami administracyjnymi Rosji, Ukrainy, Litwy, Łotwy, Kazachstanu)[2].

Szczególnie ważną dla transportu kolejowego dziedziną są kolejowe przewozy towarowe, które mają około 1/3 udziału w ogólnej wielkości przewozów towarowych realizowanych na/przez terytorium Białorusi[2].

Przypisy

  1. Transport kolejowy Białorusi.
  2. a b c d Białoruś: Informator ekonomiczny, Serwis Rzeczypospolitej Polskiej [dostęp 2020-09-02].

Media użyte na tej stronie

Map of railways in Belarus.png
Autor: Homoatrox (derivative work), Licencja: CC BY-SA 4.0
Map of railways in Belarus
Location of Europe.svg
Autor: maix, Licencja: CC SA 1.0
Continents with Europe marked
HistBCh.gif
Autor: Homoatrox, Licencja: CC BY-SA 3.0
Building of sections of modern Belarusian Railways. Narrow gauge railways and small sections are not shown