Transuranowce
Transuranowce – pierwiastki promieniotwórcze o liczbach atomowych większych niż 92[1]. Należą do nich:
- aktynowce położone za uranem, o liczbach atomowych od 93 do 103,
- transaktynowce, o liczbach atomowych powyżej 103.
Charakterystyka i zastosowania
Ciężkie aktynowce są metalami o srebrzystej barwie, aktywnymi chemicznie. Występują głównie na stopniu utlenienia 3. Nie występują one w przyrodzie (oprócz niewielkich ilości neptunu i plutonu), większość z nich została otrzymana na drodze reakcji jądrowych. Niektóre zostały wykryte także w opadzie promieniotwórczym po wybuchu bomby atomowej. Od lat 60. XX wieku uzyskiwane i badane są także cięższe transaktynowce, nazywane też pierwiastkami superciężkimi.
Największe zastosowanie wśród transuranowców ma pluton, używany jako paliwo jądrowe i materiał rozszczepialny w broni jądrowej. Pewne zastosowanie znajduje również ameryk, używany w czujnikach dymu jako źródło cząstek alfa. Większość transuranowców, ze względu na krótki czas połowicznego rozpadu i trudność otrzymania, zapewne nigdy nie znajdzie zastosowania poza badaniami podstawowymi.
Badania
Badania nad produkcją oraz właściwościami fizycznymi i chemicznymi transuranowców prowadzą głównie:
- Lawrence Berkeley National Laboratory przy Uniwersytecie w Berkeley w Kalifornii w Stanach Zjednoczonych,
- Zjednoczony Instytut Badań Jądrowych w Dubnej w Rosji,
- Instytut Badań Ciężkich Jonów w Darmstadt w Hesji w Niemczech.
Lista znanych transuranowców
Liczba atomowa | Nazwa pierwiastka | Symbol pierwiastka | Rok odkrycia | Liczba masowa najbardziej stabilnego izotopu |
---|---|---|---|---|
93 | neptun | Np | 1940 | 237 |
94 | pluton | Pu | 1940/41 | 244 |
95 | ameryk | Am | 1944 | 243 |
96 | kiur | Cm | 1944 | 247 |
97 | berkel | Bk | 1949 | 247 |
98 | kaliforn | Cf | 1950 | 251 |
99 | einstein | Es | 1952 | 252 |
100 | ferm | Fm | 1952 | 257 |
101 | mendelew | Md | 1955 | 258 |
102 | nobel | No | 1958 | 259 |
103 | lorens | Lr | 1961 | 262 |
104 | rutherford | Rf | 1968 | 267 |
105 | dubn | Db | 1970 | 268 |
106 | seaborg | Sg | 1974 | 271 |
107 | bohr | Bh | 1981 | 270 |
108 | has | Hs | 1984 | 277 |
109 | meitner | Mt | 1982 | 276 |
110 | darmsztadt | Ds | 1994 | 281 |
111 | roentgen | Rg | 1994 | 280 |
112 | kopernik | Cn | 1996 | 285 |
113 | nihon | Nh | 2003 | 284 |
114 | flerow | Fl | 1999 | 289 |
115 | moskow | Mc | 2003 | 288 |
116 | liwermor | Lv | 2000 | 293 |
117 | tenes | Ts | 2009 | 294 |
118 | oganeson | Og | 2002 | 294 |
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Transuranowce, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-30] .