Trichlorek azotu

	Trichlorek azotu
	Trichlorek azotu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	trichlorek azotu, chlorek azotu(III)
podst.	trichloroazan
	Inne nazwy i oznaczenia
	trichloroamina, TAC, trójchlorek azotu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NCl3
Inne wzory	Cl3N
Masa molowa	120,36 g/mol
Wygląd	żółta, oleista ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	10025-85-1
PubChem	61437
InChI
	InChI=1S/Cl3N/c1-4(2)3
	QEHKBHWEUPXBCW-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	1,653 g/cm³; ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	nierozpuszczalny
	w innych rozpuszczalnikach
	dwusiarczek węgla, czterochlorek węgla, benzen
Temperatura topnienia	−40 °C
Temperatura wrzenia	71 °C
Budowa
Typ hybrydyzacji i VSEPR	sp³ – piramida trygonalna
Moment dipolowy	0,39 ± 0,01 D
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji; według kryteriów GHS są niedostępne.
	Podobne związki
Podobne związki	PCl; 3, AsCl; 3, SbCl; 3, NI; 3, NH; 2Cl, NHCl; 2
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Trichlorek azotu, NCl
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy halogenków azotu. Związek ten może też być traktowany jako pochodna amoniaku, w której wszystkie atomy wodoru zostały podstawione atomami chloru, stąd alternatywna nazwa trichloroamina. Jest silnie wybuchowy^[3]. Powstaje m.in. w reakcji chloru z amoniakiem i stanowi istotne zagrożenie w instalacjach przemysłowych z chlorem – dla uniknięcia jego powstawania, konieczne jest zapewnienie braku kontaktu chloru ze związkami amonowymi^[4].

Otrzymywanie

Po raz pierwszy został otrzymany w roku 1811 przez francuskiego chemika P. L. Dulonga. Zarówno on, jak i Humphry Davy oraz Michael Faraday odnieśli obrażenia w wyniku eksplozji podczas badań tego związku (Dulong stracił 3 palce)^[5].

Typową metodą otrzymywania trichlorku azotu jest reakcja chloru z amoniakiem lub solami amonowymi^[3]^[6]:

NH
3 + 3Cl
2 → NCl
3 + 3HCl

Na skalę laboratoryjną związek ten można otrzymać przez elektrolizę nasyconego roztworu chlorku amonu – chlor wydzielający się na anodzie, reaguje z solą amonową^[5]:

NH
4Cl + 3Cl
2 → NCl
3 + 4HCl

Szkodliwość

Trichlorek azotu powstaje podczas dezynfekcji związkami chloru wody zanieczyszczonej substancjami zawierającymi azot (np. mocznikiem, jonami NH+
4 lub aminokwasami)^[7] i jest główną przyczyną ostrego zapachu na pływalniach krytych^[8]. Powoduje podrażnienia oczu i układu oddechowego oraz może wywoływać astmę^[7]. W celu jego rozkładu można stosować naświetlanie światłem UV o λ ≈ 360 nm^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-79, ISBN 978-1-4200-9084-0 .
↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 9-51, ISBN 978-1-4200-9084-0 .
↑ ^a ^b Yasukazu Ura, Gozyo Sakata: Chloroamines. W: Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley, s. 1–2.
↑ Peter Schmittinger: Chlorine. W: Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley, s. 6, 71–80.
↑ ^a ^b Stanisław Tołłoczko, Wiktor Kemula: Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej. Warszawa: PWN, 1954, s. 315.
↑ Handbook of Preparative Inorganic Chemistry. Georg Brauer (red.). Wyd. 2. T. 1. Nowy Jork, Londyn: Academic Press, 1963, s. 479.
↑ ^a ^b C. Schmalz, F.H. Frimmel, C. Zwiener. Trichloramine in swimming pools--formation and mass transfer. „Water Res”. 45 (8), s. 2681–2690, 2011. DOI: 10.1016/j.watres.2011.02.024. PMID: 21420139.
↑ ^a ^b Światło UV. Pływalnie i baseny. [dostęp 2013-01-06].

[CRC-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-79, ISBN 978-1-4200-9084-0 .

[CRC-MD-2] CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R.D.R. Lide (red.), wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 9-51, ISBN 978-1-4200-9084-0 .

[Chloroamines-3] Yasukazu Ura, Gozyo Sakata: Chloroamines. W: Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley, s. 1–2.

[Chlorine-4] Peter Schmittinger: Chlorine. W: Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley, s. 6, 71–80.

[Tolloczko-5] Stanisław Tołłoczko, Wiktor Kemula: Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej. Warszawa: PWN, 1954, s. 315.

[Brauer-6] Handbook of Preparative Inorganic Chemistry. Georg Brauer (red.). Wyd. 2. T. 1. Nowy Jork, Londyn: Academic Press, 1963, s. 479.

[Schmalz-2011-7] C. Schmalz, F.H. Frimmel, C. Zwiener. Trichloramine in swimming pools--formation and mass transfer. „Water Res”. 45 (8), s. 2681–2690, 2011. DOI: 10.1016/j.watres.2011.02.024. PMID: 21420139.

[baseny-8] Światło UV. Pływalnie i baseny. [dostęp 2013-01-06].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne

Trichlorek azotu

Otrzymywanie

Szkodliwość

Przypisy

Media użyte na tej stronie