Trichophyton rubrum

Trichophyton rubrum

Strzępki, makrokonidia i mikrokonidia
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Eurotiomycetes
Rząd	Onygenales
Rodzina	Arthrodermataceae
Rodzaj	Trichophyton
Gatunek	Trichophyton rubrum
Nazwa systematyczna
Trichophyton rubrum (Castell.) Sabour. British Journal of Dermatology 23: 389 (1911)

Grzybica paznokci wywołana przez Trichophyton rubrum

Grzybica tinea corporis

Trichophyton rubrum (Castell.) Sabour. – gatunek grzybów należący do klasy Eurotiomycetes^[1]. Grzyb mikroskopijny, najczęściej notowany dermatofit powodujący u ludzi i zwierząt grzybice skóry^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Trichophyton, Arthrodermataceae, Onygenales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1910 r. Aldo Castellani nadając mu nazwę Epidermophyton rubrum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Raymond Sabour w 1911 r.^[1]

Ma około 12 synonimów. Niektóre z nich^[3]:

• Sabouraudiella rubra (Castell.) Boedijn 1953
• Trichophyton rubrum var. flavum Szilagyi & Reiss 1968
• Trichophyton rubrum var. nigricans Frágner 1966
• Trichophyton rubrum var. oceanicum Dompm., Drouhet & C. Moreau 1976
• Trichophyton rubrum var. rodhainii Vanbreus. ex Armijo & J.-M. Lachapelle 1981

Występowanie

Znane jest występowania Trichophyton rubrum w Ameryce Północnej, Eurazji, Afryce i Australii^[4]. Jest odpowiedzialny za 70% wszystkich przypadków grzybicy paznokci^[5], ale powoduje także inne rodzaje grzybicy, m.in. grzybicę stóp i grzybicę pachwin. Jest to antropofilny grzyb saprotroficzny, który kolonizuje górne warstwy martwej skóry^[6]. Szczepy T. rubrum tworzą dwie odrębne subpopulacje biogeograficzne. Jedna jest w dużej mierze ograniczona do części Afryki i południowej Azji, podczas gdy druga składa się z populacji, która rozprzestrzeniła się na całym świecie. Izolaty subpopulacji afroazjatyckiej najczęściej manifestują się klinicznie jako grzybica ciała i grzybica skóry owłosionej głowy. W przeciwieństwie do tego, subpopulacja rozproszona globalnie przejawia się głównie w grzybicy stóp i grzybicy paznokcia^[7].

Morfologia

Można go hodować na niektórych podłożach. Typowe kolonie T. rubrum są białe o bawełnianej powierzchni. Spód kolonii jest zwykle czerwony, chociaż niektóre kolonie wydają się bardziej żółtawe, a inne bardziej brązowawe. W kulturze rośnie powoli, rzadko wytwarzając mikrokonidia na bocznych konidioforach. Większość kolonii nie tworzy makrokonidiów. Jeśli są, mają gładkie ściany i wąsko maczugowy kształt. Wzrost ulega zahamowaniu w obecności niektórych związków zawierających siarkę, azot i fosfor^[8]. Wiadomo, że kolonie T. rubrum wytwarzają penicylinę in vitro i in vivo^[9].

Infekcja

T. rubrum ma skłonność do infekowania bezwłosej skóry i tylko wyjątkowo jest znany z innych miejsc^[10]. Zakażenie następuje przez zainfekowane ręczniki, pościel, odzież, a czynnikami sprzyjającymi są wysoka wilgotność, ciepło, pot, cukrzyca, otyłość, tarcie o ubrania. Zakażenia można uniknąć poprzez modyfikacje stylu życia i higieny, takie jak unikanie chodzenia boso po wilgotnych podłogach, szczególnie w pomieszczeniach ogólnodostępnych^[11].

Objawy

Grzybica stóp

T. rubrum jest jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłej grzybicy stóp^[11]. Przewlekłe infekcje grzybicy stóp skutkują mokasynową stopą, w której cała stopa tworzy białe łuskowate plamy, a infekcje zwykle dotyczą obu stóp^[12]. Osoby z grzybicą stóp mogą mieć infekcję w wielu miejscach^[11] Infekcje mogą być ustąpić samoistnie lub mogą być wyleczone przez miejscowe leczenie przeciwgrzybicze. Chociaż wywołana przez T. rubrum grzybica stóp u dzieci występuje niezwykle rzadko, donoszono już o takich przypadkach u dzieci w wieku 2 lat^[10].

Grzybica rąk

Wywołana przez T. rubrum grzybica rąk występuje powszechnie i charakteryzuje się jednostronnymi infekcjami dłoni^[12].

Grzybica pachwin

T. rubrum i Epidermophyton floccosum są najczęstszą przyczyną tej choroby, znanej również jako „świąd pachwin”. Infekcje powodują czerwonobrązowe zmiany, głównie na górnej części ud i tułowiu^[12].

Grzybica paznokci

Badania ostatnich lat wykazały, że T. rubrum jest głównym sprawcą tej grzybicy. Występuje ona najczęściej na dolnej części płytki paznokcia i objawia się tworzeniem białych blaszek na paznokciach, które mogą rozprzestrzeniać się na cały paznokieć. Paznokieć często gęstnieje i staje się kruchy, brązowy lub czarny^[10]. Infekcje T. rubrum są często chroniczne i ograniczają się do paznokci tylko jednego lub dwóch palców przez wiele lat nie rozprzestrzeniając się na inne. Spontaniczne wyleczenie jest rzadkie. Te infekcje zwykle nie reagują na leczenie miejscowe i reagują tylko na terapię ogólnoustrojową. Chociaż najczęściej obserwuje się je u dorosłych, infekcje paznokci T. rubrum odnotowano u dzieci^[11]

Patologia

T. rubrum rzadko izoluje się od zwierząt^[8]. U ludzi częściej występuje wśród mężczyzn. Infekcje mogą przejawiać się zarówno w postaci przewlekłej, jak i ostrej^[12] Zazwyczaj infekcje T. rubrum ograniczają się do górnych warstw naskórka, ale możliwe są jednak głębsze infekcje^[10]. Uważa się, że około 80–93% przewlekłych infekcji dermatofitowych w wielu częściach świata rozwiniętego jest spowodowanych przez T. rubrum, w tym przypadki grzybicy stóp, grzybicy paznokci, grzybicy dłoni, grzybicy pachwin i grzybicy rąk i nóg, a także w niektórych przypadkach grzybice brody^[8]. Wiadomo również, że T. rubrum powoduje zapalenie mieszków włosowych, objawiające się powstawaniem pęcherzyków i olbrzymich zgrupowań ciała obcego w skórze właściwej. Infekcja T. rubrum może również prowadzić do powstania ziarniniaka. U pacjentów z niedoborami odporności (np. zespół Cushinga) mogą wystąpić rozległe ziarniniaki. Noworodki z niedoborem odporności są podatne na ogólnoustrojową infekcję T. rubrum^[12].

Zakażenia T. rubrum nie wywołują silnych odpowiedzi zapalnych, ponieważ czynnik ten hamuje komórkowe odpowiedzi immunologiczne obejmujące limfocyty, zwłaszcza limfocyty T^[12].

Leczenie

Leczenie zależy od miejsca i ciężkości infekcji. W przypadku grzybicy stóp, skuteczne jest wiele kremów przeciwgrzybiczych zawierających azotan mikonazolu, klotrimazol, tolnaftat (syntetyczny tiokarbaminian), chlorowodorek terbinafiny, chlorowodorek butenafiny i kwas undecylenowy. W przypadku cięższych lub bardziej skomplikowanych zakażeń skuteczne są przyjmowane doustnie leki zawierające terbinafinę, itrakonazol lub flukonazol^[13]. Grzybicę podudzi i grzybicę ciała skutecznie leczy się kremami zawierającymi terbinafinę i naftyfinę^[14]. Infekcje T. rubrum są podatne także na leczenie fotodynamiczne^[15] i naświetlanie laserem^[16] i fotoaktywację barwnika róż bengalskiego za pomocą zielonego światła laserowego.

Dużo trudniejsze jest leczenie grzybicy paznokci, ponieważ kremy do stosowania miejscowego nie wnikają w łożysko paznokcia. Poprawę u niektórych przynosiło ogólnoustrojowe leczenie gryzeofulwiną, jednak często było nieskuteczne nawet w przypadku długich kursów leczenia (nawet ponad 1 rok). Obecnie grzybicę paznokci leczy się doustnie terbinafinę, itrakonazolem i przerywaną „pulsoterapię” doustnym itrakonazolem [18][19] Czas leczenia grzybicy paznokci rąk wynosi 6-8 tygodni a paznokci u stóp do 12 tygodni. Dobre rezultaty przynosi również miejscowe leczenie za pomocą opatrunku okluzyjnego zawierającego 20% pasty mocznikowej z 2% tolnaftatem. Powoduje zmiękczenie płytki paznokcia, co ułatwia przenikanie środka przeciwgrzybiczego do łożyska paznokcia^[11].

Przypisy