Trisagion

Trisagion (gr. triságios, 'trzykroć święty') – hymn pochwalny na cześć Trójcy Świętej. Por. Sanctus.

Tekst hymnu

Greka

Άγιος ο Θεός, άγιος ισχυρός, άγιος αθάνατος ελέησον ημάς. (εκ τρίτου)
Δόξα Πατρί και Υιώ και αγίω Πνεύματι. Και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Άγιος αθάνατος ελέησον ημάς.

Transkrypcja:

Agios o Theos, agios ischyros, agios athanatos, eleison imas. (trzykrotnie)
Doxa Patri kai Huio kai agio Pneumati. Kai nun kai aei kai eis tous aionas ton aionon. Amen.
Agios athanatos, eleison imas.

Łacina

Sanctus Deus, Sanctus fortis, Sanctus immortalis, miserere nobis.
Gloria Patris et Fili et Spiritui Sancto, sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum Amen.
Sanctus immortalis, miserere nobis.

Język arabski

قدوس الله، قدوس القوي، قدوس الذي لا يموت ارحمنا

Transkrypcja: Quddusun Allah! Quddusun al-qawi! Quddusun al-adhi, la yamut irhamna.

Język gruziński

წმინდაო ღმერთო,
წმინდაო ძლიერო,
წმინდაო უკვდავო,
შეგვიწყალენ ჩვენ.

Transkrypcja (spolszczona):

C'mindao ghmerto,
C'mindao dzliero,
C'mindao uk'vdavo,
Szegvic'qalen czven.

Język polski

Święty Boże, Święty mocny, Święty nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami! (trzykrotnie)
Chwała Ojcu i Synowi i Świętemu Duchowi, jak była na początku, i teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.
Święty nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami!

Język cerkiewnosłowiański

Свѧтый Боже, Свѧтый Крѣпкїй, Свѧтый Бесмертный, помилѹй насъ. Слава Отцѹ и Сынѹ и Свѧтомѹ Дѹхѹ, И нынѣ и приснω и во вѣки вѣкωмъ. Аминь. Свѧтый Бесмертный, помилѹй насъ.

Transkrypcja: Svjatyj Boże, Svjatyj Kriepkij, Svjatyj Bezsmiertnyj, pomiłuj nas. Sława Otcu i Synu i Svjatomu Duchu, i nynje i prisno i wo wieki wjekow. Amiń. Svjatyj Bezsmiertnyj, pomiłuj nas.

Język angielski

Holy God, Holy [and] Mighty, Holy [and] Immortal, Have mercy on us.

Trisagion w Liturgii Kościoła Wschodniego (bizantyńskiego)

W obrządkach bizantyjskich hymn Trisagion poprzedza czytania z Pisma Świętego. Przed nim odbywa się małe wejście, czyli procesjonalne okazanie księgi ewangeliarza wiernym poprzez wyjście kapłana przed ikonostas a następnie wejście do sanktuarium i złożenie ewangeliarza na ołtarzu w prezbiterium za ikonostasem. Po wejściu kapłana przez królewskie wrota za ikonostas, następuje śpiewanie troparionów z dnia a następnie hymn Trisagion.

Z trisagionem wiąże się pojęcie "świętego czasu". Wśród różnych "czasów" jest też liturgiczny czas trisagionu i dlatego diakon zwraca się do kapłana z prośbą "Pobłogosław, władyko, czas hymnu trójświętego".

Trisagion w liturgii Kościoła zachodniego

W liturgii Kościoła rzymskiego Trisagion występuje podczas nabożeństwa Wielkiego Piątku, czyli uroczystej liturgii popołudniowej ku czci Męki Pańskiej, jako część Improperii (łac. lamentacje) towarzyszących adoracji krzyża.

Hymn Trisagion jest śpiewany na przemian przez dwa chóry w grecku i po łacinie, tuż po odśpiewaniu lamentacji Popule meus, quid feci tibi? (Ludu, mój ludu), w następujący sposób:

Chór I: Agios o Theos (Święty Boże)
Chór II: Sanctus Deus
Chór I: Agios ischyros (Święty Mocny)
Chór II: Sanctus fortis
Chór I: Agios athanatos, eleison imas (Święty a Nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami)
Chór II: Sanctus immortalis, miserere nobis.

Hymn jest śpiewany dwanaście razy, przeplatany kolejnymi wersetami "lamentacji"[1]. W rycie gallikańskim czytanie Ewangelii poprzedzone procesją: diakoni niosą Ewangeliarz i siedem zapalonych świec. Podczas procesji śpiewa się 2 razy cały Trisagion.

Hymn Trisagium Angelicum odmawia się przez trzy dni, począwszy od piątku poprzedzającego uroczystość Trójcy Przenajświętszej[2].

W tradycji polskiej

W polskiej tradycji kościelnej hymn Święty Boże jest pierwszą częścią suplikacji, śpiewanej m.in. w trakcie uroczystości pogrzebowych, mszy za dusze zmarłych, w ramach Gorzkich Żalów, procesji na Boże Ciało, a także w intencji ochrony przed klęskami żywiołowymi.

Pierwszą strofę suplikacji stanowi inwokacja:

Święty Boże,
święty, mocny,
święty a nieśmiertelny,
zmiłuj się nad nami!

Po nim następuje właściwa suplikacja:

Od powietrza, głodu, ognia i wojny
Wybaw nas Panie!
Od nagłej i niespodziewanej śmierci
Zachowaj nas Panie!
My grzeszni Ciebie Boga prosimy
Wysłuchaj nas Panie!

Inspiracja artystów

Pieśń ta stała się tematem wielu kompozycji, m.in.:

Przypisy

Linki zewnętrzne

  • Trisagion po gruzińsku w wykonaniu chóru Water Choir, London 2009
  • Trisagion gruziński na YouTube
  • Trisagion po polsku w wykonaniu chóru Prawosławnego Punktu Duszpasterskiego św. męcz. Archimandryty Grzegorza (Peradze): wersja z Liturgii, wersja z koncertu
  • Trisagion po polsku w wykonaniu zespołu wokalnego Jerycho posługującego się tradycyjnym idiomem śpiewu liturgicznego: YouTube