Trockizm w Polsce
 | Ten artykuł należy dopracować |
Historia i działalność ruchu trockistowskiego w Polsce
II Rzeczpospolita
W okresie międzywojennym istniało kilka grup trockistowskich. Największą z nich była „Opozycja KPP” wchodząca w skład Komunistycznej Partii Polski. Ugrupowanie ukształtowało się w 1932 głównie wśród byłych działaczy Bundu, negowali oni teorie socjalfaszyzmu i dążyli do wspólnego frontu wobec masowych organizacji robotniczych[1]. Na skutek konfliktu z władzami partii, w 1934 trockiści założyli Związek Komunistów Internacjonalistów Polskich, który działał jedynie do 1935. W 1936 roku organizacja została odbudowana pod nazwą Bolszewicy-Leniniści, przetrwała do początków 1939.
Trockizm w Polsce ograniczał się głównie do środowisk drobnych żydowskich rzemieślników i robotników[wymaga weryfikacji?]. W 1933 w Warszawie zorganizowano cztery spotkania agitacyjne, w których udział wzięło kilkaset osób. Na Pradze istniały dwie komórki trockistowskie. Warszawskie struktury „Opozycji KPP” liczyły wówczas 300 działaczy; dla porównaniu KPP liczyła 1000 osób. W tym okresie z ruchem trockistowskim sympatyzowała część działaczy ZNMS „Spartakus” w tym Krzysztof Kamil Baczyński i Konstanty Jeleński[1]. 8 maja 1935 10 warszawskich działaczy zostało skazanych na wyrok 5 lat więzienia za udział w organizacji trockistowskiej. 6 lutego 1939 warszawska policja zorganizowała kolejną akcję przeciwko trockistom, zatrzymano około 70 działaczy Bolszewików-Leninistów. Wielu działaczy trockistowskich znalazło się na listach osób przeznaczonych do aresztowania w warunkach wojennych. Po kampanii wrześniowej w warszawskim getcie trockiści w warunkach podziemnych zaczęli wydawać dwa pisma: „Czerwony Sztandar” i „Przegląd Marksistowski”[2]. Na terenach zajętych przez Związek Radziecki niemalże wszyscy działacze organizacji trockistowskich zostali aresztowani[3].
Polska Rzeczpospolita Ludowa
W 1957 z radzieckiego łagru do Polski wrócił Ludwik Hass. Angażował się w klubie dyskusyjnym przy Komitecie Warszawskim PZPR, Klubie Życie i Klubie Krzywego Koła. „Grupa Hassa” liczyła zaledwie kilkanaście osób; mimo to była zwalczana przez władze. Działacze zostali aresztowani w 1965 za pomoc w kolportażu Listu Otwartego autorstwa Jacka Kuronia i Karola Modzelewskiego. Proces odbił się szerokim echem w Europie, ruch trockistowski organizował petycje i pikiety w obronie aresztowanych. Sam Hass został skazany na 3 lata więzienia, co położyło kres jego grupie[3].
Koncepcje ukształtowane przez Trockiego stały się inspirujące dla krytyków "realnego socjalizmu" w Polsce m.in. Jacka Kuronia, Karola Modzelewskiego[4].
W 1971 r. we Francji, grupa emigrantów z 1968, założyła ugrupowanie pod nazwą Rewolucyjna Liga Robotnicza Polski. Liga publikowała pismo „Walka Klas”. Po Sierpniu 1980 znalazła grupę zwolenników na Górnym Śląsku. Organizacja zaprzestała działalności w kraju na skutek rozłamu w 1983[5]. W latach 1985-1986 działało Porozumienie Opozycji Robotniczej. POR utrzymywało kontakty ze Zjednoczonym Sekretariatem IV Międzynarodówki, który finansował pismo „Front Robotniczy”[6]. W maju 1986 przez byłych członków POR została założona Robotnicza Partia Rzeczypospolitej Samorządnej. RPRS aspirowała do roli sekcji IV Międzynarodówki. Organem partii było pismo „Zryw”.
Współcześnie
Obecnie w Polsce funkcjonują dwie organizacje o profilu trockistowskim: Alternatywa Socjalistyczna, związana z Komitetem na rzecz Międzynarodówki Robotniczej (CWI), oraz Pracownicza Demokracja, powiązana z Międzynarodową Tendencją Socjalistyczną (IST) i brytyjską Socjalistyczną Partią Robotniczą (SWP). Działający w latach 90. i na początku XXI wieku Nurt Lewicy Rewolucyjnej praktycznie zaprzestał działalności, jedynie okazjonalnie publikując w Internecie swoje pismo „Dalej!”.
Historycznym przywódcą ruchu trockistowskiego w Polsce był prof. Ludwik Hass, więzień gułagu i historyk masonerii. Innym słynnym działaczem był Kazimierz Badowski, będący jednym z głównych „kontaktów” IV Międzynarodówki w PRL. W XXI w. działaczami i publicystami trockistowskimi są: działacz łódzkiej Solidarności i autor koncepcji o tzw. strajku czynnym wymierzonym we władzę gospodarczą PZPR Zbigniew Marcin Kowalewski i Dariusz Zalega, oraz wiele innych osób skupionych wokół Polskiej Partii Pracy.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Ludwik Hass, Trockizm w Polsce (do 1945 r.), [w:] Oblicza lewicy. Losy idei i ludzi, Warszawa: Towarzystwo Naukowe im. A. Próchnika, 1992, 185−241 [zarchiwizowane z adresu 2017-01-31].
- ↑ Jerzy Łojek (red.), Prasa polska 1939-1945, Warszawa 1980, s. 120.
- ↑ a b Warszawscy trockiści, eKurjer Warszawski, 11 czerwca 2010 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
- ↑ Trockizm. Doktryna i ruch polityczny, kultura.onet.pl, 27 marca 2003 [dostęp 2019-03-25].
- ↑ Dariusz Zalega, Trockizm w PRL - zapomniana opozycja (cz. IV), www.1917.net.pl, 4 kwietnia 2012 [dostęp 2022-01-20].
- ↑ Porozumienie Opozycji Robotniczej, [w:] Encyklopedia Solidarności [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-01-20].
Media użyte na tej stronie
Логотип Четвёртого Интернационала