Trybunał inkwizycji w Alessandrii
Trybunał inkwizycji w Alessandrii – sąd inkwizycyjny, mający swą siedzibę w Alessandrii w Księstwie Mediolanu (od 1708 w Księstwie Sabaudii-Piemontu). Istniał on jako samodzielny trybunał od ok. 1520 do roku 1800. Od połowy XVI stulecia należał do struktur inkwizycji rzymskiej. Był kierowany przez dominikanów.
Historia
Na przełomie XIII i XIV wieku Alessandria podlegała jurysdykcji dominikańskich inkwizytorów Marchii Genueńskiej. Prawdopodobnie około połowy XIV wieku (najpóźniej w 1379) utworzony został samodzielny okręg inkwizytorski składający się z diecezji Alessandrii i Tortony[1]. Na początku XV wieku udokumentowanych jest dwóch inkwizytorów mianowanych specjalnie dla diecezji Alessandrii i Acqui (Pietro Bellingeri 1400–1417 i Antonio Muzio w 1421), po czym w latach 60. XV wieku Alessandria powróciła pod jurysdykcję inkwizytorów genueńskich. Prawdopodobnie około 1471, a najpóźniej w 1483 ponownie utworzony został wspólny okręg Alessandrii i Tortony.
Około 1520 (lub krótko przed) okręg Alessandrii i Tortony został definitywnie podzielony na dwa niezależne trybunały inkwizycyjne. Inkwizytorowi Alessandrii podlegała odtąd także diecezja Acqui Terme. Inkwizytorów Alessandrii mianowali zwierzchnicy dominikańskiej prowincji św. Piotra Męczennika (Lombardii Górnej)[2].
W 1542 papież Paweł III utworzył Kongregację Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, będącą organem Kurii Rzymskiej, która w ciągu następnych kilkudziesięciu lat przejęła kontrolę nad działalnością trybunałów inkwizycji we Włoszech. Ostatnim inkwizytorem Alessandrii mianowanym przez władze zakonne był Vincenzo Pecora (1564)[3]. Jego następcy byli mianowani przez Kongregację[4].
W 1707 Alessandria została zajęta przez Sabaudię. Książę Sabaudii i Piemontu Wiktor Amadeusz II (panował 1675–1730) już od dłuższego czasu był w konflikcie ze Stolicą Apostolską. Począwszy od roku 1698 wetował on nominacje inkwizytorskie dokonywane przez Kongregację Świętego Oficjum dla trybunałów położonych w jego księstwie. W 1709 władze sabaudzkie wygnały inkwizytora Vincenzo Morelli da Albenga i nie zgodziły się na mianowanie jego następcy. Wskutek polityki Wiktora Amadeusza II doszło do trwałych wakatów na stanowiskach inkwizytorskich większości piemonckich trybunałów. Ich działalnością kierowali odtąd wikariusze generalni, a nie pełnoprawni inkwizytorzy, co obniżyło ich rangę. W tej postaci kontynuowały one swoją działalność aż do inwazji rewolucyjnej Francji na Włochy pod koniec XVIII wieku[5].
W latach 1711–1730 wikariuszem generalnym inkwizycji w Alessandrii był dominikanin Domenico Francesco Muzio, autor katalogu inkwizytorów wszystkich włoskich trybunałów Tabulae chronologica Inquisitorum Italiae[6][7].
Trybunał inkwizycyjny w Alessandrii został zniesiony po raz pierwszy 28 stycznia 1799 przez marionetkowy rząd tymczasowy, utworzony przez wojska francuskie po zajęciu Piemontu kilka tygodni wcześniej. Niedługo potem jednak, w maju 1799, Francuzi zostali wyparci przez Austriaków i Rosjan, którzy przywrócili władzę króla Karola Emanuela IV. 28 lipca 1799 rząd monarchiczny wydał dekret o przywróceniu inkwizycji. Restauracja monarchii trwała jednak krótko. Niespełna rok później Francuzi ponownie zajęli Piemont i utworzona przez nich Rada Piemontu (Consulta del Piemonte) dekretem z dnia 23 lipca 1800 roku definitywnie zlikwidowała miejscowe trybunały, w tym także trybunał w Alessandrii[8]
Organizacja
Siedzibą trybunału był dominikański konwent S. Marco w Alessandrii. Na jego czele stał dominikański inkwizytor (od 1709 wikariusz generalny), wywodzący się z konwentualnego Wikariatu św. Piotra Męczennika. Jego jurysdykcji podlegały diecezje Alessandrii i Acqui Terme. Na prowincji inkwizytor reprezentowany był przez wikariuszy rejonowych. Trybunałowi w Alessandrii podlegało 35 wikariatów rejonowych[9].
Archiwum
Po tym, jak w styczniu 1799 zniesiono po raz pierwszy trybunał w Alessandrii, jego archiwum w konwencie S. Marco zostało opieczętowane. Kiedy jednak w 1802 władze francuskie nakazały jego przeniesienie do biblioteki miejskiej, okazało się, że ślad po nim zaginął[7].
Mimo zaginięcia archiwum głównego trybunału, niewielka część jego dokumentacji procesowej ocalała. W samej Alessandrii w archiwum diecezjalnym przechowywane są akta tylko jednego procesu o czary z 1595/96, natomiast obszerniejszą kolekcję zawiera archiwum diecezjalne w Acqui Terme[7].
Lista inkwizytorów (ok. 1520–1800)
- Gian Maria Inviziati OP (1520), prawdopodobnie nie objął urzędu
- Tommaso Lunati d'Annone OP (1520–1545?)
- Giovanni Michele Castellani da Alessandria OP (1546–1563), do 1549 także inkwizytor Tortony
- Vincenzo Pecora di Milano OP (1564–1571)
- Giovanni Battista Porcelli da Albenga OP (1571–1588)
- Onorato Lissio OP (1588–1592)
- Marcantonio Reposi da Alessandria OP (1592–1598)
- Michele Cruceo da Alessandria OP (1598–1602)
- Camillo Balliani da Milano OP (1603–1606)
- Basilio dalla Porta da Novara OP (1606–1623)
- Domenico Castiglione da Milano OP (1623–1643)
- Vincenzo Salmoirago da Milano OP (1643–1662)
- Giuseppe Maria Visconti da Milano OP (1662–1668)
- Pietro Figini da Milano OP (1668–1680)
- Carlo Maria Arconati da Milano OP (1680)
- Carlo Girolamo Bizozero OP (1680–1692)
- Vincenzo Morelli da Albenga OP (1692–1709)
- Wakat (1709–1800):
- Antonio Maria Trotti da Alessandria OP, wikariusz generalny (1709–1711)
- Domenico Francesco Muzio da Alessandria OP, wikariusz generalny (1711–1730)
- Giuseppe Maria Notaris da Intra OP, wikariusz generalny (1730–1734)
- Giacomo Francesco Ferrari da Solero OP, wikariusz generalny (1734–1754)
- Carlo Giuseppe Boccaccio da Maranzana OP, wikariusz generalny (1755–1756)
- Giovanni Antonio Buisson da Milano OP, wikariusz generalny (1756–1800?)
Przypisy
- ↑ Chenna, s. 193-194.
- ↑ Tavuzzi, s. 10-12, 237; Cipriano Uberti, Tavola degli Inquisitori, Novara 1586, nr 165 [168].
- ↑ Cipriano Uberti, Tavola degli Inquisitori, Novara 1586, nr 165 [168]
- ↑ Christopher Black: The Italian Inquisition. New Haven & Londyn: Yale University Press, 2009, s. 29. ISBN 978-0-300-11706-6.
- ↑ Del Col, s. 707-711.
- ↑ Chenna, s. 192, 195.
- ↑ a b c Diocesi di Acqui. Tribunale dell'Inquisizione (wł.). Sistema Informativo Unificato per le Soprintendenze Archivistiche. [dostęp 2014-08-09].
- ↑ Del Col, s. 734-735.
- ↑ Del Col, s. 709.
Bibliografia
- Giuseppe Antonio Chenna, Del vescovato, de'vescovi e delle chiese della città e diocesi d'Alessandria, Tomo Primo, Alessandria 1785
- Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010. ISBN 978-88-04-53433-4.
- Michael Tavuzzi: Renaissance Inquisitors. Dominican Inquisitors and Inquisitorial Districts in Northern Italy, 1474–1527. Leiden – Boston: BRILL, 2007. ISBN 978-90-04-16094-1.