Trydent (prowincja)
| prowincja | |||||
 Mapa fizyczna prowincji | |||||
| |||||
| Państwo |  Włochy | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | Trydent-Górna Adyga | ||||
| Siedziba | Trydent | ||||
| Kod statystyczny | ISTAT: 022 | ||||
| Prezydent | Maurizio Fugatti (od 2018[1]) | ||||
| Powierzchnia | 6207,12 km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności | 538 604 | ||||
| Numer kierunkowy | 0461, 0462, 0463, 0464, 0465, 0439 | ||||
| Kod pocztowy | 38100, 38010-38089 | ||||
| Tablice rejestracyjne | TN | ||||
Położenie na mapie Włochy | |||||
| 46°04′N 11°07′E/46,066667 11,116667 | |||||
| Strona internetowa | |||||
Trydent[2] (wł. Trento[2], Trentino[3]), oficjalna nazwa Prowincja Autonomiczna Trydentu[2] (wł. Provincia Autonoma di Trento[2]) – prowincja o statusie autonomii, położona w północnych Włoszech, w regionie Trydent-Górna Adyga. Obejmuje obszar historycznej, najdalej na południe wysuniętej części Tyrolu zwanej w j. wł. Trentino, zaś w j. niem. Welschtirol[4].
Ustrój polityczny
Prowincja Trydent wraz z prowincją Bozen-Südtirol wchodzi w skład regionu Trydent-Górna Adyga, będącego terytorium autonomicznym na mocy specjalnego statutu (wł. Statuto speciale per il Trentino-Alto Adige, w tłum. na pol. „Specjalny Statut dla Trydentu-Górnej Adygi”) zatwierdzonego dekretem prezydenta Republiki Włoskiej z dnia 31 sierpnia 1972 roku. Zgodnie z zapisami statutu obie prowincje należące do regionu Trydent-Górna Adyga mają szczególną autonomię, przyznaną „ze względu na ich rodzaj i treść”[5].
Organami władzy w prowincji Trydent są Rada Prowincji[6] (wł. Consiglio provinciale), rząd prowincji (wł. Giunta provinciale) i prezydent[6] (wł. Presidente della Provincia)[5]. Ich siedzibą jest miasto Trydent[7][8][9].
Rada Prowincji, będąca organem o charakterze parlamentu na mocy statutu oraz w zgodzie z konstytucją i zasadami porządku prawnego Republiki Włoskiej jest uprawniona do uchwalenia Ustawy Prowincji (rodzaj ustawy zasadniczej; wł. La legge provinciale) która po zatwierdzeniu przez deputowanych bezwzględną większością głosów określa formę rządu prowincji (zwłaszcza warunki wyboru Rady Prowincji, prezydenta i rad regionalnych), relacje między organami władzy, zasady składania i zatwierdzania uzasadnionych wniosków o wotum nieufności dla prezydenta, rozpatrywanie przypadków niekwalifikowalności i niezgodności dotyczących organów, a także warunki realizowania inicjatyw obywatelskich w sprawie ustroju prowincji i organizowania referendów[5].
Podział administracyjny
W skład prowincji Trydent wchodzi 175 gmin (wł. Comune)[10]. Ponadto jest ona podzielona na 16 tzw. wspólnot dolin (wł. Comunità di valle)[11][12]. Poniższa tabela przedstawia wszystkie wspólnoty dolin, ułożone w kolejności od największej do najmniejszej.
| Nazwa | Siedziba władz[11] | Powierzchnia[12] | Populacja[a][12] |
|---|---|---|---|
| Comunità delle Giudicarie | Tione di Trento | 1175,18 km² | 37 335 osób |
| Comunità della Vallagarina | Rovereto | 622,76 km² | 90 891 osób |
| Comunità della Valle di Sole | Malé | 611,57 km² | 15 650 osób |
| Comunità della Val di Non | Cles | 597,12 km² | 39 420 osób |
| Comunità Valsugana e Tesino | Borgo Valsugana | 577,99 km² | 27 190 osób |
| Comunità territoriale della Val di Fiemme | Cavalese | 414,70 km² | 20 078 osób |
| Comunità di Primiero | Tonadico | 413,39 km² | 9899 osób |
| Comunità Alta Valsugana e Bersntol | Pergine Valsugana | 360,12 km² | 54 453 osoby |
| Comunità Alto Garda e Ledro | Riva del Garda | 353,31 km² | 50 582 osoby |
| Comun General de Fascia | Pozza di Fassa | 317,85 km² | 10 056 osób |
| Territorio della Val d'Adige | 189,78 km² | 121 558 osób | |
| Comunità della Valle dei Laghi | Vezzano | 139,61 km² | 10 873 osoby |
| Comunità della Valle di Cembra | Cembra | 135,34 km² | 11 169 osób |
| Magnifica Comunità degli Altipiani cimbri | Lavarone | 106,15 km² | 4551 osób |
| Comunità della Paganella | Andalo | 97,85 km² | 4921 osób |
| Comunità Rotaliana-Königsberg | Mezzocorona | 94,40 km² | 29 978 osób |
Demografia
Liczba ludności
Według spisu statystycznego, przeprowadzonego w 2017 roku przez instytuty ISPAT i ISTAT mającą 6207,12 km² prowincję zamieszkiwały 538 604 osoby[12].
Mniejszości etniczne
Prowincję Trydent zamieszkują trzy mniejszościowe grupy etniczne: Ladynowie posługujący się językiem ladyńskim oraz Mòcheni i Cymbrowie używający odmian dialektu bawarskiego[13]. W 2001 roku przeprowadzono spis, który miał na celu ustalenie wielkości populacji wszystkich tych grup[14]. Jego wyniki przedstawiają się następująco:
- Ladynowie stanowili większość w gminach: Pozza di Fassa (88,8% z liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 1787 osób), Mazzin (86,6% z liczby 440 osób), Vigo di Fassa (85,8% z liczby 1073 osób), Campitello di Fassa (85,4% z liczby 732 osób), Soraga di Fassa (85,3% z liczby 673 osób), Canazei (82,4% z liczby 1818 osób) i Moena (75,6% z liczby 2602 osób). Ich populacja we wszystkich tych gminach razem wziętych wyniosła w sumie 7553 osoby (82,8%), zaś w pozostałych gminach - 8909 osób (1,9%). W skali całej prowincji liczba Ladynów ukształtowała się na poziomie 16 462 osób (3,5%)[14].
- Mòcheni byli większością w gminach: Fierozzo (95,9% z liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 441 osób), Frassilongo (95,2% z liczby 357 osób) i Palù del Fersina (94,4% z liczby 195 osób). Ich populacja we wszystkich tych gminach razem wziętych wyniosła w sumie 947 osób (95,4%), zaś w pozostałych gminach - 1329 osób (0,3%). W skali całej prowincji liczba Mòchenów ukształtowała się na poziomie 2276 osób (0,5%)[14].
- Cymbrowie mieli przewagę w gminie Luserna, w której stanowili 89,9% liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 297 osób. W pozostałych gminach ich populacja wyniosła w sumie 615 osób (0,1%). W skali całej prowincji liczba Cymbrów ukształtowała się na poziomie 882 osób (0,2%)[14].
Uwagi
- ↑ Stan na 2017 rok.
Przypisy
- ↑ Elezioni 2018: Maurizio Fugatti proclamato presidente della Provincia autonoma di Trento (wł.). W: Comunicati [on-line]. ufficiostampa.provincia.tn.it, 2018-11-03. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ a b c d Główny Urząd Geodezji i Kartografii, oprac. Maciej Zych: Zmiany polskich nazw zawartych w „Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata”. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG), 2017-03-29. s. 15. [dostęp 2017-11-13].
- ↑ Turystyczny serwis internetowy prowincji (sekcja Linki zewnętrzne).
- ↑ Karl Bier: Der Autonomiekampf der Welschtiroler und die Stellung der deutschen Parteien und Regierungen. (niem.). W: Zum Einführung [on-line]. zobodat.at. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ a b c Statuto speciale per il Trentino-Alto Adige/Sonderstatut für Trentino-Südtirol (wł.). regione.taa.it, 1972. [dostęp 2019-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-25)].
- ↑ a b Nowe możliwości współpracy między Polską a Trydentem (pol.). W: Aktualności [on-line]. rzym.msz.gov.pl, 2016-03-22. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ Consiglio della Provincia Autonoma di Trento (wł.). W: Recapiti e contatti [on-line]. consiglio.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ GIUNTA PROVINCIALE - XVI LEGISLATURA (2018-2023) (wł.). W: Giunta [on-line]. giunta.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ Maurizio Fugatti, Presidente della Provincia autonoma di Trento (wł.). W: La Giunta [on-line]. giunta.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ Elenco completo dei Comuni (wł.). W: Territorio [on-line]. provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-26)].
- ↑ a b Le Comunità (wł.). W: Comunità di Valle [on-line]. comunitavalle.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26].
- ↑ a b c d TAV. 1.2 - Superficie territoriale e popolazione residente al 1.1.2017 per comunità di valle (wł.). statweb.provincia.tn.it, 2017-01-01. [dostęp 2019-09-27].
- ↑ Lech M. Nijakowski: Konferencja: Europejskie i regionalne instrumenty ochrony języków zagrożonych (pol.). W: Portugalia, Łotwa, Trydent [on-line]. orka.sejm.gov.pl, 2013-11-05. [dostęp 2019-10-01].
- ↑ a b c d TAV. I.5 - APPARTENENZA ALLA POPOLAZIONE DI LINGUA LADINA, MOCHENA E CIMBRA, PER COMUNE ED AREA DI RESIDENZA (CENSIMENTO 2001) (wł.). minoranzelinguistiche.provincia.tn.it, 2001. [dostęp 2019-10-01].
Linki zewnętrzne
| Abruzja | |
|---|---|
| Apulia | |
| Basilicata | |
| Dolina Aosty[B] |
|
| Emilia-Romania | |
| Friuli-Wenecja Julijska[B] |
|
| Kalabria | |
| Kampania | |
| Lacjum | |
| Liguria | |
| Lombardia | |
| Marche | |
| Molise | |
| Piemont | |
| Sardynia[B] | |
| Sycylia[B] | |
| Toskania | |
| Trydent-Górna Adyga[B] | |
| Umbria | |
| Wenecja Euganejska |
Media użyte na tej stronie
Autor: Gryffindor, Licencja: CC0
Map of the linguistic minorities in Trentino, northern Italy, as of the census of 2001. The Italian, Ladin, Mócheno and Cimbrian languages had official status in the census and could be declared by speakers. The Ladin communities are in the northeast, the Mocheno communities in the eastern centre and the Cimbrian communities in the southeast (white areas are for Italian). Nones and Solandro are spoken in the Non and Sole valleys respectively and did not have official status. It is unclear if they are a subgroup of Ladin or separate languages.
Autor: User:NordNordWest (original work); User:Mess (derivative work), Licencja: CC BY-SA 4.0
Mappa delle principali località della Provincia autonoma di Trento
Autor: Niccolò Caranti, Licencja: CC BY-SA 3.0
Palazzo della Regione in Piazza Dante a Trento. La Sala del Consiglio durante una seduta del consiglio provinciale. La sala è utilizzata sia dal consiglio provinciale (35 persone) che dal consiglio regionale (70 persone), quindi durante le sedute del primo metà dei posti rimangono vuoti.
Autor: CristianNX, Licencja: CC BY-SA 3.0
Map of "Valley Communities", Autonomous Province of Trento, Trentino-South Tyrol, Italy
Flag of the Autonomous Province of Trento - Trentino