Trylemat Friesa
Trylemat Friesa – problem z zakresu metodologii nauki dotyczący uzasadniania wiedzy, określony przez Karla Poppera i nazwany przez niego imieniem Jakoba Friedricha Friesa, do którego poglądów Popper nawiązywał[1].
Problem polega na tym, że przy uzasadnianiu wiedzy napotykamy trzy rodzaje trudnych do przezwyciężenia problemów:
- dogmatyzm
- regres w nieskończoność
- psychologizm
Ad 1. Uzasadnienie wiedzy na drodze racjonalnego dowodzenia w sensie logicznym musi polegać na tym, że zdania będą uzasadniane przez inne zdania. W przeciwnym wypadku, przyjmując nieuzasadnione twierdzenia, popadamy w dogmatyzm[2].
Ad 2. Według J. F. Friesa, gdy postulujemy, że wszystkie zdania muszą być logicznie uzasadnione, to dochodzimy do regressus ad infinitum.
Ad 3. Alternatywą dla dogmatyzmu i nieskończonego regresu mógłby być trzecie rozwiązanie – psychologizm, to znaczy przyjęcie, że część zdań możemy uzasadniać na drodze doświadczenia. To trzecie rozwiązania wybrał Fries. Jego zdaniem z doświadczenia zmysłowego czerpiemy poznanie bezpośrednie, które dostarcza podstaw do uzasadnienia symbolicznego poznania pośredniego, które charakteryzuje twierdzenia naukowe. Znaczenie Friesa polega na tym, że wykazał, iż należy odrzucić postulat dowodzenia wszystkiego jako wewnętrznie sprzeczny i prowadzący do regresu w nieskończoność.