Tryton (syn Posejdona)

Tryton
Τρίτων
—bóg jeziora Tritonis w Libii—
Ilustracja
Herakles i Tryton, malowidło na attyckim kyliksie czarnofigurowym, VI wiek p.n.e., Muzeum Brytyjskie, Londyn
Występowaniemitologia grecka
Atrybutytrójząb, wielka muszla
Teren kultustarożytna Grecja
Rodzina
OjciecPosejdon
MatkaAmfitryta
DzieciTriteja,
Trytonidy,
Trytony,
Pallas

Tryton (także Triton; gr. Τρίτων Trítōn, łac. Triton) – w mitologii greckiej bóg morski.

Według jednej z wersji był bogiem jeziora Tritonis w Libii[1][2]. Uchodził za syna boga Posejdona i bogini Amfitryty oraz za brata nimfy Rode, a także za ojca Tritei, Trytonid, trytonów i Pallas[2][3][4][5][6][7]. Należał do orszaku Posejdona i Amfitryty.

Pojawia się w mitach o Heraklesie, Argonautach i Misenosie.

W sztuce przedstawiany jest zwykle jako istota o mieszanej budowie, z trójzębem i wielką muszlą[6][8]. Górna część jego ciała (tułów, głowa, ręce) jest podobna do ciała człowieka (tak jak centaurów i ichtiocentaurów), natomiast dolna ma kształt ryby (tak jak ichtiocentaurów i hippokampów; przeważnie ma rybi ogon skręcony spiralnie)[2]. Czasami posiada jedną parę końskich nóg (tak jak ichtiocentaury).

Wyobrażenie o bóstwie przejawia się w sztukach plastycznych między innymi w greckim malarstwie wazowym i mozaikach (mozaiki z III w.) oraz w rzeźbie (oprawy rzeźbiarskie fontann)[6].

Imię Trytona bywa stosowane często do szeregu istot morskich – pół ludzi, pół ryb (trytonów)[2][8].

Imieniem bóstwa został nazwany największy księżyc Neptuna – Tryton[6][9].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Młodsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 231. ISBN 83-7391-077-8.
  2. ↑ a b c d Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 354. ISBN 83-04-04673-3.
  3. ↑ Zygmunt Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa: „Świat Książki”, 2003, s. 186, ISBN 83-7391-077-8, OCLC 830494522.
  4. ↑ Aaron J. Atsma: Triteia (ang.). theoi.com. [dostęp 2010-11-04].
  5. ↑ Aaron J. Atsma: Tritonides (ang.). theoi.com. [dostęp 2010-11-04].
  6. ↑ a b c d Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 444. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
  7. ↑ Aaron J. Atsma: Tritons (ang.). theoi.com. [dostęp 2010-11-04].
  8. ↑ a b Mity o bogach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 55. ISBN 83-221-0111-2.
  9. ↑ Anton Hajduk, Ján Štohl (red.): Encyklopédia astronómie. Bratislava: Obzor, 1987, s. 623. (słow.)

Bibliografia

  • Aaron J. Atsma: Triton (ang.). theoi.com. [dostęp 2010-11-04].
  • Triton (ang.). mythindex.com. [dostęp 2010-11-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-14)].
  • Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 1341. ISBN 83-7399-022-4.
  • Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 764. ISBN 83-01-03529-3.
  • Carlos Parada: Triton (ang.). maicar.com. [dostęp 2010-11-04].
  • Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 654: Triton (ang.). ancientlibrary.com. [dostęp 2010-12-03].
  • William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Triton (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12].
  • Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Triton (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-12].

Media użyte na tej stronie

Herakles Triton BM GR1947-7-14-16.jpg
Herakles and Triton. Interior from an Attic black-figured Siana cup, ca. 570–560 BC.