Trzęsak
 Trzęsak pomarańczowożółty | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | Tremellomycetes |
| Rząd | |
| Rodzina | trzęsakowate |
| Rodzaj | trzęsak |
| Nazwa systematyczna | |
| Tremella Pers. Neues Mag. Bot. 1: 111 (1794) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Tremella mesenterica Pers. | |
Tremella Pers. (trzęsak) – rodzaj grzybów z rodziny trzęsakowatych (Tremellaceae)[1]. W Europie występuje około 25 gatunków, w Polsce jest ich 11.
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tremellaceae, Tremellales, Incertae sedis, Tremellomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy naukowe: Corticioides Lloyd, Dermatangium Velen., Encephalium Link, Epidochium Fr., Gelatina Raf., Gyraria Nees, Hepataria Raf., Phaeotremella Rea, Tremella Dill. ex L.[2]:
Nazwę polską podał K. Zaleski z współautorami w 1948 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym rodzaj ten opisywany był też jako trzęsidło, móżdżak i kisielec[3].
Charakterystyka
Saprotrofy porastające drewno, przeważnie opadłe gałęzie[4]. Niektóre gatunki to grzyby naporostowe[5].
Owocniki klapowane, kuliste, nieregularnie kępiaste, fałdzisto powyginane, kryzowate, często przypominające zwoje mózgowe, szeroko przyrośnięte do podstawy. Konsystencja przejściowo miękkawo-galaretowata, rzadko z twardym miąższem, po zaschnięciu rogowata. Cała powierzchnia pokryta warstwą rodzajną. Trzęsak listkowaty (Tremella foliacea) może mieć nawet 20 cm średnicy, ale większość tych grzybów jest raczej mała (kilka cm). Grzybnia w stanie wilgotnym jest błyszcząca i gładka[4].
Charakterystyczna jest zdolność trzęsaków do kurczenia się podczas wysychania i ponownego pęcznienia przy dostatecznej wilgotności. Niektóre gatunki w ogóle nie wytwarzają owocników, lecz występują w owocnikach innych grzybów w postaci strzępek grzybni i podstawek. Dzięki jaskrawym kolorom łatwo te grzyby rozpoznać[4].
Miąższ galaretowaty w różnych kolorach, miękki i przeświecający, z wiekiem rozpływa się w bezkształtną masę. Wysyp zarodników: Biały, nieamyloidalny. Zarodniki okrągławo-eliptyczne, gładkie, bez pory rostkowej. Podstawki podzielone wzdłuż przegrodami, z czterema palcowatymi sterygmami.
Znaczenie
Powodują białą zgniliznę drewna. Głównie spotyka się je na martwym drewnie drzew liściastych (np. buka, klonu, brzozy, czeremchy), ale także na iglastych. Mogą także pasożytować na innych grzybach (np. trzęsak mózgowaty (Tremella encephala) jest pasożytem grzybni skórnika krwawiącego (Stereum sanguinolentum), z którym współwystępuje na martwym drewnie drzew iglastych – najczęściej na niezbyt grubych gałęziach sosnowych). Owocniki pojawiają się przez cały rok, najczęściej w okresach wilgotnych, na jesieni, w zimie i wiosną[4].
Trzęsaki są nieszkodliwe, jednak uważane są za niejadalne. Nie odznaczają się żadnym smakiem ani zapachem, poza tym ich galaretowata konsystencja nie zachęca do konsumpcji.
Gatunki występujące w Polsce
- Tremella aurantia Schwein. 1822 – trzęsak pomarańczowy
- Tremella cladoniae Diederich & M.S. Christ. 1996 – trzęsak chrobotkowy
- Tremella encephala Willd. 1785 – trzęsak mózgowaty
- Tremella exigua Desm. 1847 – trzęsak czarnozielony
- Tremella foliacea Pers. 1800 – trzęsak listkowaty
- Tremella globispora D.A. Reid 1970 – trzęsak kulistozarodnikowy
- Tremella hypogymniae Diederich & M.S. Christ. 1996 – trzęsak pustułkowy
- Tremella indecorata Sommerf. 1826 – trzęsak szpetny
- Tremella lichenicola Diederich 1986 – trzęsak naporostowy. t. grzybikowy
- Tremella mesenterica Retz. 1769 – trzęsak pomarańczowożółty
- Tremella moriformis Berk. 1836 – trzęsak morwowaty
- Tremella mycetophiloides Kobayasi 1939 – trzęsak grzybojadek
- Tremella obscura (L.S. Olive) M.P. Christ. 1954 – trzęsak łzawnikowy
- Tremella phaeophysciae Diederich & M.S. Christ. 1996 – trzęsak orzastowy
- Tremella ramalinae Diederich 1996 – trzęsak odnożycowy
- Tremella simplex H.S. Jacks. & G.W. Martin 1940 – trzęsak dwuzarodnikowy
- Tremella virescens Schumach. 1803 – trzęsak zieleniejący[6]
Wykaz gatunków (nazwy naukowe) na podstawie Index Fungorum[1]. Nazwy polskie na podstawie checklist W. Wojewody oraz według Fałtynowicza[5].
Przypisy
- ↑ a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 670. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Według Index Fungorum gatunek niepewny
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: JJ Harrison (https://www.jjharrison.com.au/), Licencja: CC BY-SA 3.0
Tremella mesenterica, Granton, Tasmania, Australia
Autor:
- Tremella_foliacea_37779.jpg: Dan Molter
- derivative work: Ak ccm (talk)
The jelly fungus Tremella foliacea Per. Photographed in Strouds Run State Park, Athens, Ohio, USA. Notes: "These were sharing a branch with Exidia glandulosa."