Trzęsawisko

Lütt-Witt Moor, Henstedt-Ulzburg, Niemcy

Trzęsawisko – jedno z funkcjonujących w języku polskim określeń bagna[1][2][3]. Źródłosłów wiąże się ze słowem „trząść”[3], co łączy się z tym, że oznacza ono teren łatwo zapadający się[2]. Ze względu na możliwość ugrzęźnięcia, jego synonimem jest m.in. „grzęzawisko”[2][3], a jedną z podstawowych relacji semantycznych jest związek trzęsawiska z niebezpieczeństwem[4].

Trzęsawiska często tworzą się wskutek lądowacenia zbiorników wodnych[5] lub pokrywają inne obszary stale, silnie uwodnione (np. w obrębie mokradeł na wybrzeżach lub w tundrze)[6]. W topografii trzęsawiskiem określany jest obszar przejściowy między jeziorem a bagnem lub innym mokradłem, na którym woda lub półpłynny osad jeziorny jest przykryty zwartym kożuchem roślinnym[7]. Z przyrodniczego punktu widzenia pojęcie „trzęsawisko” w przybliżeniu odpowiada terminowi „pło”[8]. Stosowane jest w nazwie siedliska przyrodniczego 7140 w formie „Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio–Caricetea nigrae)”. Tak definiowane torfowiska przejściowe i trzęsawiska oznaczają teren porastany i tworzony przez niskie ciborowate, torfowce i tzw. mchy brunatne, zwykle w formie kożucha unoszącego się na wodzie, czasem w postaci pływającej wyspy. Ich zasilanie w wodę jest mieszane – po części z wód opadowych, po części z wód podziemnych lub powierzchniowych[9]. W anglojęzycznej terminologii „trzęsawiskom” odpowiada „quaking bogs”, a opis wskazuje, że związane są one z roślinnością z rzędu Caricetalia fuscae[10]. Z kolei w polskiej literaturze zdarza się, że nazwę trzęsawisko nadaje się zbiorowiskom roślinnym z rzędu Scheuchzerietalia palustris, np. Caricetum diandrae (trzęsawisko z turzycą obłą) lub Caricetum lasiocarpae (trzęsawisko z turzycą nitkowatą)[11]. Niektóre trzęsawiska są związane także z gytiowiskami, a tworzone przez nie torfowiska należą do innego typu siedliska przyrodniczego – 7230 określanego formalnie jako „górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk”, czyli torfowisk alkalicznych[5].

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Łachacz, Mokradła w krajobrazie - wybrane pojęcia, „Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie”, 4 (2a (11)), 2004, s. 295–301.
  2. ↑ a b c trzęsawisko, Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego sjp.pwn.pl.
  3. ↑ a b c trzęsawisko, Wielki słownik języka polskiego.
  4. ↑ Piotr Francuz, Teoria elementów relacji semantycznych R. Chaffina i D. J. Herrmanna, [w:] Adam Biela, Jerzy Brzeziński, Tadeusz Marek (red.), Społeczne, eksperymentalne i metodologiczne konteksty procesów poznawczych człowieka, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 1995, s. 206, ISBN 83-7112-126-1.
  5. ↑ a b Lesław Wołejko, Paweł Pawlaczyk, Robert Stańko (red.), Torfowiska alkaliczne w Polsce – zróżnicowanie, zasoby, ochrona, Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników, 2019, s. 135, 137, 220, 221, ISBN 978-83-63426-29-3.
  6. ↑ N.J. Kac: Bagna kuli ziemskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 39, 270.
  7. ↑ Stefan Chojnowski, Jeziora, [w:] Juliusz Stachá (red.), Atlas Hydrologiczny Polski, t. II, Zeszyt 1, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1986, s. 105.
  8. ↑ Przemysław Stolarz, Rośliny naczyniowe, [w:] Przemysław Stolarz (red.), Rezerwat Bagno Jacka – monografia przyrodnicza, Warszawa: Centrum Ekologii Człowieka, 2011, s. 11, ISBN 978-83-930252-2-0.
  9. ↑ Maria Herbichowa, Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio–Caricetea nigrae), [w:] Jan Herbich (red.), Wody słodkie i torfowiska. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny, t. 2, Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 147, ISBN 83-86564-43-1.
  10. ↑ Interpretation Manual of European Union Habitats - EUR28, Komisja Europejska, 2013, s. 85 (ang.).
  11. ↑ ‪Stanisław Kucharzyk, Adam Szary, Roślinność torfowisk w Bieszczadzkim Parku Narodowym, „Roczniki Bieszczadzkie”, 20, 2012, s. 83–97.

Media użyte na tej stronie

Lütt-Witt Moor-2.jpg
(c) Jan van der Crabben, CC BY-SA 2.0
Lütt-Witt Moor, Henstedt-Ulzburg, Germany.