Trześniów (województwo podkarpackie)

Trześniów

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	brzozowski
Gmina	Haczów
Liczba ludności (2021)	1104[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	36-212[2]
Tablice rejestracyjne	RBR
SIMC	0351515[3]
Położenie na mapie gminy Haczów Trześniów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Trześniów
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Trześniów
Położenie na mapie powiatu brzozowskiego Trześniów
49°38′45″N 21°56′22″E/49,645833 21,939444

(c) I, Silar, CC BY 2.5

Kościół parafialny w Trześniowie

Cmentarz w Trześniowie

Trześniów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, w gminie Haczów^[4][3], w dolinie Wisłoka, przy DW887.

Miejscowość siedzibą parafii rzymskokatolickiej św. Stanisława Biskupa, należącej do dekanatu Jaćmierz w archidiecezji przemyskiej.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Części wsi

Historia

Wieś została założona pod koniec XIV wieku. W II poł. XVI wieku właściciele dóbr, w których skład wchodziła wieś Trześniów – Błońscy, zamienili kościół katolicki w Jasionowie na zbór kalwiński. W 1592 wybudowano drugi kościół dla katolików. W 1644 wyrokiem trybunału lubelskiego protestanci zmuszeni byli oddać kościół katolikom.

Do 1772 wieś należała do rodziny Grabińskich-Tarłów, następnie do hr. Ignacego Cetnera, oraz do rodziny Sikorskich. Na mocy testamentu Józefa Kalasantego Sikorskiego z 3 sierpnia 1848 i Marianny z Kołłątajów Sikorskiej z 21 marca 1853 ich majątki ziemskie w Trześniowe i Bukowie zostały zapisane na „Zakład Ciemnych i Głuchoniemych” we Lwowie^[5] i sieroty z klasztoru Sacré-Cœur.

W 1869 Trześniów i okolice opisał m.in. Wincenty Pol; „Na obszarze Wisłoki uderza nas fakt inny; całą tę okolicę, którą obszar Wisłoki, Ropy, Jasły, Jasełki i średniego Wisłoka zajmuje, osiedli tak zwani Głuchoniemcy od dołów Sanockich począwszy, to jest od okolicy Komborni, Haczowa, Trześniowa aż po Grybowski dział: Gorlice, Szymbark i Ropę od wschodu na zachód, ku północy aż po ziemię Pilźniańską, która jest już ziemią województwa Sandomierskiego. Cała okolica Głuchoniemców jest nowo-siedlinami Sasów; jakoż strój przechowali ten sam co węgierscy i siedmiogrodzcy Sasi. Niektóre okolice są osiadłe przez Szwedów, ale cały ten lud mówi dzisiaj na Głuchoniemcach najczystszą mową polską dijalektu małopolskiego, i lubo z postaci odmienny i aż dotąd Głuchoniemcami zwany, nie zachował ani w mowie ani w obyczajach śladów pierwotnego swego pochodzenia, tylko że rolnictwo stoi tu na wyższym stopniu, a tkactwo jest powołaniem i głównie domowem zajęciem tego rodu”^[6].

W 1880 wieś liczyła 1268 mieszkańców, w tym 1232 Polaków.

Zabytki

• Zespół dworski – Wybudowany w I poł. XIX w. przez Rafała Kołłątaja – brata Hugona. W jego skład wchodzą: drewniany dwór drewniany, pokryty gontem, konstrukcji zrębowej z trzema gankami, ściany obite gontem w tzw. rybią łuskę. i spichlerz z I poł. XIX w., murowana oficyna z II poł. XIX w., rządcówka, owczarnia oraz park krajobrazowy (m.in. platan). Po II wojnie światowej obiekty dworskie były użytkowane przez Państwowe Gospodarstwo Rolne. Modrzewiowy dwór o konstrukcji zrębowej wzniesiono w I poł. XIX wieku. Posadowiono go na kamiennym podmurowaniu. Dach pokryty jest gontem. Ściany zewnętrzne oszalowane są ozdobnie w rybią łuskę. Na południe i wschód od dworu znajdował się park krajobrazowy, w którego wschodniej części ulokowane były dwa stawy. W 1996 dwór został częściowo zniszczony przez pożar. W 1997 został wstępnie zabezpieczony. Obecnie, zrekonstruowany i odrestaurowany, znajduje się w rękach prywatnych właścicieli i jest zamieszkany. Zespół dworski znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego.
• Kościół pw. św. Stanisława ze Szczepanowa – murowany, neoromańskiki kościół projektu Jana Sasa-Zubrzyckiego.
• Cmentarz – znajduje się na nim monumentalny grobowiec rodziny Grodzickich.
• Kolekcja strażackich hełmów paradnych.

Znane osoby pochodzące ze wsi

• Bronisław Prugar-Ketling – polski oficer, gen. dyw., dowódca 11 Karpackiej Dyw. Piechoty
• Józef Dukiet – dr, syn Michała i Salomei z Laskowskich, żonaty z Marią, córką Stanisława Bilińskiego, administratora dóbr Beska. W Rymanowie dr Dukiet prowadził praktykę lekarską, opiekując się również rodziną Potockich. Zmarł w 1921 w Trześniowie i tu też znajduje się jego grób.
• Franciszek Wojnar – duchowny, katecheta, c.k. profesor gimnazjalny.

Zobacz też

• Pogórzanie wschodni

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Trześniów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 576 .