Trzebiechów (wieś w powiecie zielonogórskim)

Trzebiechów

wieś
Brama wjazdowa
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Powiat	zielonogórski
Gmina	Trzebiechów
Liczba ludności	1026
Strefa numeracyjna	68
Kod pocztowy	66-132[1]
Tablice rejestracyjne	FZI
SIMC	0915700
Położenie na mapie gminy Trzebiechów Trzebiechów
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Trzebiechów
Położenie na mapie województwa lubuskiego Trzebiechów
Położenie na mapie powiatu zielonogórskiego Trzebiechów
52°01′20″N 15°44′10″E/52,022222 15,736111
Strona internetowa

Trzebiechów (niem. Trebschen) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie zielonogórskim, w gminie Trzebiechów^[2].

Położona w pradolinie Odry (Kotlina Kargowska) 40 km na wschód od Zielonej Góry. W latach 1975–1998 należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego.

Historia

Istnieje od co najmniej XIII wieku. Od XV do połowy XVIII wieku własność pochodzącej z Czech rycerskiej rodziny von Troschke. Regularne, barokowe rozplanowanie zabudowy zachowane z XVIII wieku, gdy miejscowość otrzymała prawa miejskie (1707).

W XVIII wieku Trzebiechów przeżywał okres świetności, opierając swój rozwój na sukiennictwie istniejącym tu od drugiej połowy XVII wieku (osadnictwo sukienników ze Śląska). Rozwój przemysłu włókienniczego w okolicznych miejscowościach doprowadził jednak do marginalizacji Trzebiechowa, który w 1870 roku utracił prawa miejskie.

Punktem centralnym zabudowy jest główna droga (oś północ-południe), tworząca plac w swej środkowej, poszerzonej części.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[3]:

• kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, klasycystyczny z połowy XIX wieku, znajduje się na południowym krańcu głównej drogi
• aleja dębowa, wzdłuż drogi do Ostrzyc, z końca XIX wieku
• aleja dębowa, wzdłuż drogi po wschodniej stronie parku, z XIX wieku
• zespół pałacowo-parkowy, z połowy XIX wieku, znajduje się na północnym krańcu głównej drogi:
  • pałac, istnieje w swej renesansowej formie od XIX wieku, gdy wieloletnią przebudowę barokowej siedziby zakończył ówczesny właściciel Trzebiechowa – książę Henryk VII von Reuss. Obecnie w pałacu mieści się szkoła podstawowa, gimnazjum oraz baza noclegowa
  • dwie oficyny związane z pałacem, klasycystyczne powstałe na początku XIX w., w jednej obecnie mieści się Urząd Gminy oraz Trzebiechowski Ośrodek Kultury, znajdują się w otoczeniu pałacu
  • park krajobrazowy istniejący tu od 1670 roku, rozciąga się na północ od pałacu, część południową wieńczy reprezentacyjna brama wjazdowa; obecnie park w stylu angielskim założony w XIX wieku na 12 ha. Na jego terenie stwierdzono występowanie ok. 300 gatunków roślin naczyniowych, z czego ok. 40 gatunków to drzewa. Wiele z nich to pomniki przyrody, głównie dęby szypułkowe, lipy szerokolistne i drobnolistne oraz buki. Inne występujące tu drzewa to olsze, graby, jesiony, klony, platany, wiązy oraz gatunki obce takie jak cypryśnik błotny, cyprysik nutkajski, choina kanadyjska, daglezja zielona, modrzew japoński, świerk kłujący, sosna wejmutka, kasztan jadalny, dąb czerwony, klon tatarski, platan klonolistny, magnolia pośrednia
• zespół sanatoryjny, ul. Sulechowska 1, z lat 1903–1905; na początku XX wieku Trzebiechów zyskał pewną popularność jako miejscowość o charakterze uzdrowiskowym. Z inicjatywy księżnej Marii Aleksandry, żony księcia Henryka VII, powstał tu okazały ośrodek sanatoryjny wraz z parkiem; przemianowany w 1920 roku na sanatorium przeciwgruźlicze. Po wojnie większość budynków sanatorium utrzymała swe uzdrowiskowe funkcje i zachowała pierwotną architekturę. Obecnie mieści się tu Dom pomocy społecznej. Na początku XXI wieku o Trzebiechowie zrobiło się głośno, gdy odkryto, iż wystrój i wyposażenie wnętrz w budynkach sanatorium zaprojektował jeden z czołowych twórców secesji – Henry van de Velde. Duża część unikatowego wyposażenia, jedynego w Polsce dzieła artysty, zachowała się w stanie niezmienionym do dnia dzisiejszego i jest udostępniana zwiedzającym. Cały kompleks zajmuje 2,5 ha:
  • sanatorium budynek główny
  • budynek administracyjny
  • łącznik galeria
  • dom mieszkalny z portiernią
  • stolarnia
  • wiata
  • garaże
  • świniarania, obecnie warsztaty
  • kostnica
  • park
  • ogrodzenie z bramą.

inne obiekty zespołu pałacowego:

• ujeżdżalnia koni wraz ze stajniami, w których po II wojnie światowej mieściły się Państwowe Zakłady Zbożowe przejęte przez gminę w 1998 roku na halę sportową wraz z zapleczem.

Znane osoby urodzone w Trzebiechowie

• Eleonora Karolina Gasparina Luisa – księżniczka Reuss-Köstritz, królowa Bułgarów jako żona Ferdynanda I

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Bielinis-Kopeć: Prace konserwatorsko-restauratorskie i badania nad pierwotna kolorystyką wnętrz dawnego sanatorium w Trzebiechowie prowadzone w latach 2004–2005 r., w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie, tom 3 (2005/2006), Zielona Góra 2006.
• Barbara Bielinis-Kopeć: Sprawozdanie z przebiegu prac konserwatorskich przeprowadzonych na kamizelce wydobytej w kościele p.w. św. Michała Archanioła w Brzozie, w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie, tom 2 (2004), Zielona Góra 2004.
• Barbara Bielinis-Kopeć: Sanatorium w Trzebiechowie- przeszłość i teraźniejszość, w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie, tom 1 (2003), Zielona Góra 2003.

Linki zewnętrzne

• Van de Velde i Sanatorium w Trzebiechowie – historia, zdjęcia, informacje praktyczne
• Trzebiechów na starych pocztówkach