Trzebina (województwo opolskie)

Artykuł

50°17′30″N 17°36′10″E

- błąd

39 m

WD

50°20'N, 17°35'E, 50°17'27.13"N, 17°36'7.16"E

- błąd

19610 m

Odległość

4 m

Trzebina
wieś
Ilustracja
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0

Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

prudnicki

Gmina

Lubrza

Wysokość

260 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

792[1]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

48-200[2]

Tablice rejestracyjne

OPR

SIMC

0498448

Położenie na mapie gminy Lubrza
Mapa konturowa gminy Lubrza, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Trzebina”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Trzebina”
Położenie na mapie powiatu prudnickiego
Mapa konturowa powiatu prudnickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Trzebina”
Ziemia50°17′30″N 17°36′10″E/50,291667 17,602778
Strona internetowa

Trzebina (niem. Kunzendorf[3], cz. Kunčice[4]) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Lubrza[5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na pograniczu Gór Opawskich i Przedgórza Głuchołasko-Prudnickiego.

Częścią wsi jest Skrobacz.

We wsi ma swoją siedzibę leśnictwo Trzebina, które należy do nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)[6].

Geografia

Panorama Trzebiny z wieży widokowej na Koziej Górze

Wieś leży na wysokości 260 m n.p.m., na ziemi prudnickiej, w dolinie Trzebinieckiego Potoku, który po czeskiej stronie granicy nosi nazwę Hraniční potok. Dolina ta oddziela dwie części Gór Opawskich – masywu Długoty i masywu Lipowca. Do 26 lutego 1959 terytorium Czech wrzynało się w terytorium polskie na wschód od należącego do drugiego masywu szczytu Gajnej (Wężowej). Wieś leży nieopodal Prudnika. Wieś jest łańcuchówką nie leży jednak przy drodze krajowej, lecz na równoległej do niej lokalnej drodze położonej na wschód.

Nazwa

Do 1945 miejscowość nosiła niemiecką nazwę Kunzendorf. W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Kończyce[7]. 12 listopada 1946 nadano miejscowości nazwę Trzebina[8].

Historia

Rysunek kościoła w XVIII w. autorstwa Friedricha Bernharda Wernera
Przejście graniczne mrg Trzebina-Bartultovice (lata 90. XX w.)

Wieś została założona w drugiej połowie XIII wieku[9]. Pierwsza wzmianka o Trzebinie pochodzi z 1362[10]. Wieś była położona na szlaku handlowym biegnącym z Wrocławia przez Brzeg i Grodków do Nysy, a później do Prudnika i przez Trzebinę do Opawy, a dalej przez Bramę Morawską na Morawy[11]. W XV wieku należała do rodu Elsterberg, który posiadał liczne majątki w okolicach Prudnika. W dokumentach księcia głogówecko-prudnickiego Bolka V z 1448 pojawia się Kunze Elsterberg z Trzebiny[9].

W XVI wieku wieś należała do rodu Kottulinskich. Ich panowanie było okresem szybkiego rozwoju miejscowości. W 1542 Trzebina otrzymała od króla Ferdynanda Habsburga lokację miejską. W 1559 baron Adom Kottulinski wydał córkę Katarzynę za Krzysztofa von Wachtel, który następnie otrzymał Trzebinę[9]. W 1631 został jej odebrany status miasta[12]. Miejscowość należała do Wachtlów do 1670, kiedy to Helena Polixena Schmeskal, wdowa po Janie Krzysztofie Wachtlu, zapisała go zakonowi bożogrobców z Nysy[9].

Do niedawna sądzono, że miejscowy zamek został wzniesiony w XVI wieku przez rodzinę Wachtlów[13]. Nowe światło na początki założenia dały badania architektoniczne Andrzeja Legendziewicza z 2006, które datują powstanie dworu na XV wiek[14]. W 1809 na terenie parku krajobrazowego przy rezydencji w Trzebinie odkryto źródła wód mineralnych i utworzono w niej uzdrowisko z zakładem kąpielowym[9].

Wieś była własnością zakonną do 1810, kiedy to doszło do sekularyzacji majątków klasztornych na terytorium ówczesnego Królestwa Pruskiego. Dwa lata później, w 1812, król Fryderyk Wilhelm III Pruski przekazał Trzebinę marszałkowi Gebhardowi Leberechtowi von Blücher. W listopadzie tego samego roku, Blücher wydzierżawił Trzebinę, Miłowice, Wierzbiec i Włóczno Jerzemu Hübnerowi. Swoje posiadłości, wraz z Trzebiną, sprzedał w 1817 Franzowi Hübnerowi. W Trzebinie, oprócz Blüchera, przebywała również jego małżonka Katarzyna Amelia z domu Colomb, córka Fryderyka i bratanica von Gaudi[15].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1463 mieszkańców Trzebiny 1440 posługiwało się językiem niemieckim, 20 językiem polskim, 1 innym językiem, a 2 było dwujęzycznych[16]. Po zakończeniu II wojny światowej wieś została przejęta przez administrację polską. Osiedlono w niej wówczas część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich – z Grabiczy koło Stanisławowa na terenie obecnej Ukrainy[17]. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód.

W latach 1945–1950 Trzebina należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Lubrza, a w latach 1954–1972 była siedzibą gromady Trzebina.

W latach 1945–1976 i 1989–1991 stacjonowała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. 16 maja 1991 roku włączona została w struktury Straży Granicznej i funkcjonowała do 1 stycznia 2003 roku, kiedy to została rozformowana.

Po reformie administracyjnej w 1999 mieszkańcy Trzebiny zaczęli starać się o odłączenie wsi od gminy Lubrza i przyłączenie do gminy Prudnik[18], jako powody podając „względy geograficzne, funkcjonalne i gospodarcze”. W maju 2001 Rada Miejska w Prudniku poprzez uchwałę zaakceptowała starania mieszkańców Pokrzywnej, Jarnołtówka i Trzebiny, a Rada Powiatu Prudnickiego przegłosowała uchwałę o niezajmowaniu stanowiska w tej sprawie[19]. W czerwcu 2001 odbyły się w tej sprawie konsultacje społeczne, polegające na głosowaniu mieszkańców całej gminy Lubrza[20]. W głosowaniu wzięło udział 1139 mieszkańców gminy, z czego za odłączeniem Trzebiny opowiedziało się 385 (33,80%), a przeciwko 708 (62,16%) osób. Sami mieszkańcy Trzebiny oddali 361 głosów, z czego 294 było za, 43 przeciw, 12 wstrzymało się, a 12 oddało nieważne głosy[21].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[22]:

  • kościół par. pw. Wniebowzięcia Najśw. Marii Panny, z XV w., XVII w., 1726 r., wypisany z księgi rejestru
  • kapliczka i kapliczka przy domu nr 115, XVIII w., wypisane z księgi rejestru
  • kapliczka przy domu nr 128, z XVIII w.
  • figura św. Jana Nepomucena, wypisana z księgi rejestru
  • zespół zamkowy:
    • ruina zamku, z XVII w., XIX w., wypisane z księgi rejestru
    • budynek bramny z murem obwodowym, obecnie spichlerz, z pocz. XVII w.
    • kapliczka, z XVIII w.
    • park, z XIX w.

Turystyka

W Trzebinie kończy się żółty szlak z Prudnika wiodący przez położony na zachód Las Prudnicki. Planuje się jego przedłużenie do Krzyżkowic przez masyw Lipowca. We wsi istnieje także szlak rowerowy prowadzący do okolicznych wsi.

Transport

Przez miejscowość przebiega droga krajowa nr 41 do granicy z Czechami. Do 21 grudnia 2007 roku funkcjonowało przejście graniczne Trzebina-Bartultovice, które to na mocy układu z Schengen zostało zlikwidowane.

Ludzie związani z Trzebiną

Galeria

Zobacz też

  • Ziębia Dolina

Przypisy

  1. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1299 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  4. ↑ František Machát, Podrobná mapa Moravy a Slezska, digitalniknihovna.cz, 1922 [dostęp 2020-12-05] (cz.).
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ Leśnictwa – Nadleśnictwo Prudnik – Lasy Państwowe, www.prudnik.katowice.lasy.gov.pl [dostęp 2020-01-17].
  7. ↑ P. Wicik: Spis miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego, tudzież podział administracyjny województwa na powiaty, gminy i gromady. Katowice: 1946, s. 25.
  8. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  9. ↑ a b c d e Kasza 2020 ↓, s. 943.
  10. ↑ TRZEBINA ..., lubrza.opole.pl [dostęp 2020-01-27] (pol.).
  11. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 947.
  12. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 78–79.
  13. ↑ pałac w Trzebinie [dostęp 2020-01-27] (pol.).
  14. ↑ Andrzej Dereń, Tygodnik Prudnicki – Artykuły Tygodnika, www.tygodnikprudnicki.pl, 17 lutego 2010 [dostęp 2020-07-06].
  15. ↑ Franciszek Dendewicz, Gebhard Leberecht von Blücher, [w:] Lidia Procner, Sławne postacie pogranicza polsko-czeskiego Euroregionu Pradziad – wspólne dziedzictwo historyczne, Czesław Kowalczyk, Nysa: Powiat nyski, 2007, s. 23, ISBN 978-83-60431-09-2.
  16. ↑ Kazimierz Nabzdyk, Rezultaty wyborów w powiecie prudnickim na początku XX wieku – szkic demograficzny, „Ziemia Prudnicka”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 2007, s. 73.
  17. ↑ Miejscowości osiedleń grupowych ludności wiejskiej pochodzącej z obszaru Polski w granicach do 1939 r., brozbar.cieplowizja.pl [dostęp 2022-10-09].
  18. ↑ Andrzej Dereń, Koalicja przeciw mieszkańcom Trzebiny, Pokrzywnej i Jarnołtówka, „Tygodnik Prudnicki”, 23 (550), 14 czerwca 2001, s. 6.
  19. ↑ Andrzej Dereń, Pokrzywna znów chce do Prudnika, „Tygodnik Prudnicki”, 28 (1640), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 13 lipca 2022, s. 8–10, ISSN 1231-904X.
  20. ↑ Jan Poniatyszyn, Wioska chce secesji, Nowa Trybuna Opolska, 8 maja 2001 [dostęp 2022-02-19] (pol.).
  21. ↑ Beata Cichecka, Konsekwencje poniosą pozostali, Nowa Trybuna Opolska, 19 czerwca 2001 [dostęp 2022-02-19] (pol.).
  22. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 109. [dostęp 2013-01-10].

Bibliografia

  • Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
Gmina Lubrza
Wsie
Osada
Integralne
części wsi

POL gmina Lubrza (Opole Voivodeship) COA.svg

Media użyte na tej stronie

Lubrza (opolskie) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map Lubrza (gminas), Poland.
Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
Prudnik County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Prudnik County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.56 N
  • S: 50.25 N
  • W: 17.43 E
  • E: 18.06 E
2012-06 Trzebina 16.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Trzebina - zespół zamkowy: budynek bramny z murem obwodowym, obecnie spichrz, pocz. XVII, XVIII
2012-06 Trzebina 18.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Trzebina - zespół zamkowy: ruina zamku, XVII, XIX
2012-06 Trzebina 15.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Trzebina - figura św. Jana Nepomucena
2012-06 Trzebina 08.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Trzebina - rzymskokatolicki kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP, XV, XVII, 1726
2012-06 Trzebina 21.jpg
(c) Ralf Lotys (Sicherlich), CC BY 4.0
Trzebina – wieś w Polsce w województwie opolskim, w powiecie prudnickim w gminie Lubrza.