Trzy Marie u grobu Chrystusa

Ten artykuł od 2022-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Trzy Marie u grobu Chrystusa

Autor	Mikołaj Haberschrack, lub warsztat Mistrza Tryptyku Św. Trójcy
Data powstania	ok. 1470
Medium	tempera na desce
Wymiary	90 × 72 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Pałac biskupa Erazma Ciołka

Trzy Marie u grobu Chrystusa – dzieło nieznanego artysty, najprawdopodobniej krakowskiego. Datowany na ok. 1470 r. pochodzi z kościoła parafialnego w Niegowici, a obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie (zakupiony 23 czerwca 1916 roku). Cenny przykład gotyckiego malarstwa tablicowego w Małopolsce z 2. połowy XV wieku.

Wykonanie

Obraz został wykonany dwustronnie techniką tempery na desce. Scena tytułowa namalowana na awersie ukazuje trzy Marie – Marię Salome, Marię Kleofasową i Marię Magdalenę. Każdą z nich cechuje podobna poza i strój (długie, masywne szaty, białe welony), ich głowy okolone są przezroczystymi aureolami. Mniej podobieństwa jest w modelunku twarzy, gdzie artysta delikatnie zaznaczył cechy indywidualne postaci, w tym różnicę wiekową. Wszystkie Marie trzymają w dłoniach duże puszki na oleje; ułożenie ich na tej samej wysokości wzmacnia izokefalizm w układzie postaci. Zostało to uwydatnione także w kolorycie obrazu, niemniej najmocniejszym akcentem jest ostra czerwień płaszcza stojącej pośrodku jednej z Marii, w mniejszym stopniu powtórzona we fragmentarycznie widocznych podszewkach ciemnych szat pozostałych postaci. Tło stanowi ciemnozielona trawa, z której wyrastają kępki rozmaitych roślin. Na rewersie widoczne są fragmenty sceny Ecce Homo lub przedstawienie Chrystusa Boleściwego, domalowanej w 2 ćwierci XVI stulecia.

Spróchniałe krawędzie obrazu zostały przycięte na zlecenie proboszcza parafii w Niegowici. Obraz ten najprawdopodobniej stanowił fragment jednej z kwater retabulum ołtarzowego, przedstawiającego scenę ukazania się anioła nad pustym grobem Chrystusa, o czym mogą świadczyć żółta tkanina i stopa, będące fragmentami postaci jednego ze strażników pilnujących grób Chrystusa. Trudniej jest ustalić kompozycję oraz pierwotne umiejscowienie kwatery, nie mówiąc o wyglądzie pierwotnym retabulum. Być może kompozycja rozwijała się ku górze i w prawo, a przykładem takiego rozwiązania jest obraz przypisywany Hubertowi van Eyckowi, bratu Jana, znajdujący się w zbiorach Museum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie.

Kwestia autorstwa dzieła nie jest w pełni rozstrzygnięta, pomimo iż krakowska proweniencja dzieła została jednoznacznie przyjęta przez badaczy. Około 1470 roku malarstwo tablicowe w Krakowie przeżywało rozkwit za sprawą m.in. domniemanych twórców Trzech Marii: Mistrza Tryptyku Świętej Trójcy (autora m.in. retabulum z kaplicy Św. Trójcy, obecnie w pobliskiej kaplicy Świętokrzyskiej przy katedrze wawelskiej) albo Mikołaja Haberschracka, twórcy Poliptyku Augustiańskiego z kościoła Świętych Katarzyny i Małgorzaty na krakowskim Kazimierzu.

Bibliografia

• Tadeusz Dobrowolski: Sztuka Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1964.
• Jerzy Gadomski: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1460-1500. Warszawa: 1988. ISBN 83-01-05601-0.
• Adam S. Labuda, Krystyna Secomska (red.): Malarstwo gotyckie w Polsce. Warszawa: 2004. ISBN 83-7181-318-X.Sprawdź autora:1.
• Grażyna Lichończyk-Nurek (red.): Kraków Europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257-1791, Katalog wystawy w Muzeum Historycznym miasta Krakowa 5 czerwca - 19 listopada 2007, Kraków 2007, s. 506 (opracowanie Barbara Szyper)