Tsunami

Animacja przedstawiająca tsunami po trzęsieniu ziemi na Oceanie Indyjskim w 2004
Prędkość rozchodzenia się tsunami po trzęsieniu ziemi w Chile w 1960

Tsunami (jap. 津波 tsunami; pol. fala portowa (tsu – port, przystań; nami – fala)) – fala oceaniczna, wywołana podwodnym trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu, osuwiskiem ziemi lub cieleniem się lodowców, rzadko w wyniku upadku meteorytu.

Fale rozchodzą się pierścieniowo od miejsca jej wzbudzenia. Na pełnym morzu przejście fali tsunami, poruszającej się z wielką prędkością (do 900 km/h), może być nawet niezauważone, ponieważ długość tych fal dochodzi do kilkuset kilometrów, ale ich wysokość nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów. Dopiero w strefie brzegowej fala ulega spiętrzeniu i może osiągnąć wysokość kilkudziesięciu metrów niszcząc nadbrzeżne miejscowości. Najczęściej występuje w basenie Oceanu Spokojnego. Może osiągać brzeg jako: łamiąca się fala (bo każda fala się w końcu łamie), ściana wody (gdy jest przed złamaniem), zalanie podobne do przypływu (gdy złamie się już w drodze).

Rodzaje tsunami

Wyróżnia się trzy rodzaje tsunami:

  1. lokalne – miejsce wzbudzenia fali znajduje się blisko wybrzeża, a czas jej przybycia wynosi do pół godziny;
  2. regionalne – fale mogą zagrozić większemu obszarowi przybrzeżnemu. Czas przybycia do 5 godzin od wzbudzenia.
  3. ponadregionalne (pacyficzne) – mogą objąć wiele obszarów po obu stronach Pacyfiku. Czas przybycia fali od kilku do kilkunastu godzin w zależności od odległości wzbudzenia.

Historyczne tsunami

Tsunami od najnowszych wystąpień po najstarsze:

Zobacz też

Przypisy

  1. Silne trzęsienie ziemi i fala tsunami w Japonii. Forsal.pl, 2011. [dostęp 2011-03-14]. (pol.).
  2. Miller, Don J.: Giant Waves in Lituya Bay, Alaska; USGS PP 354-C. Steven Dutch, Natural and Applied Sciences, University of Wisconsin - Green Bay, 1960. [dostęp 2014-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-18)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

materiał pochodzi z Akademickiej Telewizji Naukowej – ATVN.pl

Media użyte na tej stronie

2004 Indonesia Tsunami.gif
NOAA animation of Indonesia (Sumatra) tsunami on December 26, 2004. Acknowledge the NOAA Center for Tsunami Research (NCTR), who produced the animation. Animations of this and other tsunami events are available from the NCTR Animations website.