Tsunetami Sano

Tsunetami Sano
佐野 常民
Ilustracja
Hrabia Tsunetami Sano
Data i miejsce urodzenia8 lutego 1823
Saga
Data i miejsce śmierci7 grudnia 1902
Tokio
Miejsce spoczynkuTokio
Zawód, zajęcielekarz, polityk
Narodowośćjapońska
Edukacjaszkoła samurajów
Alma Materszkoła medyczna Tekijuku
UczelniaSzkoła Marynarki Wojennej w Nagasaki
Rodzicesyn samuraja z klanu Saga
w 9. roku życia adoptowany
przez dr. Jōchō Sano
DzieciTsuneha Sano, admirał, twórca Scout Association of Japan

Tsunetami Sano (jap. 佐野 常民 Sano Tsunetami; ur. 8 lutego 1823[a], Saga, zm. 7 grudnia 1902) – japoński mąż stanu, współtwórca Muzeum Narodowego w Tokio, pionier japońskiej marynarki wojennej, założyciel i pierwszy prezes filantropijnego stowarzyszenia Hakuaisha (博愛社, 1877), przekształconego w roku 1887 w Japoński Czerwony Krzyż (jap. 日本赤十字社 Nippon Sekijūjisha), jeden z Siedmiu Mędrców z Saga.

Życiorys

Pochodzenie i edukacja

Był piątym synem Saburōzaemona Shimomury, samuraja z domeny Saga, w ówczesnej prowincji Hizen, na wyspie Kiusiu. Urodził się we wsi Hayatsue w 1823 roku, u schyłku okresu Edo, w niespokojnych latach historii Japonii, w których narastały konflikty wewnętrzne (zob. wojna Seinan, bunt Satsumy) i była przełamywana wieloletnia izolacja państwa (zob. Sakoku, restauracja Meiji).

W dziewiątym roku życia został adoptowany przez dr. Tsuneyoshi (Jōchō) Sano. Uczył się w klanowej szkole Kōdōkan, a następnie studiował i podejmował badania w Edo, Osace i Kioto. Jego mistrzem w dziedzinie medycyny był dr Kōan Ogata, wprowadzający w Japonii zasady medycyny zachodniej[1][2]. Jego szkołę o nazwie Tekijuku (później Uniwersytet Osakijski) opuściło ok. 1000 absolwentów, którzy są uważani za współtwórców nowoczesnej Japonii, we wczesnym okresie Meiji[3].

Działalność w dziedzinie techniki

Centrum Szkoleniowe Marynarki Wojennej w Nagasaki, w głębi Dejima

Tsunetami Sano wykazywał również zainteresowania i zdolności techniczne. Interesował się np. przemysłem stoczniowym i nawigacją, co było związane z przekonaniem o konieczności nawiązania kontaktów Japonii z resztą świata. Został zaproszony do klanu Saga (佐賀藩, Saga-han)[b], który prowadził w Nagasaki badania w dziedzinie fizyki i chemii oraz eksperymenty techniczne, dotyczące m.in. silników parowych, konstrukcji pojazdów lądowych i statków z napędem parowym, telegrafu[4][5]. Tsunetami Sano zabiegał o zakupy statków w stoczniach Europy Zachodniej i rozwój stoczni klanu (w roku 1863 wybudowano pierwszy japoński parowiec, statek badawczy)[5]. W szkole marynarki wojennej w Nagasaki – rozwijanej z pomocą holenderskiego oficera marynarki, jako konsultanta – prowadził wykłady dotyczące różnorodnych nowych technologii[1][4].

VI i VII Wystawa Światowa i Muzeum Narodowe

Pawilon japoński na Światowej Wystawie w Wiedniu (1873)
Pawilon Czerwonego Krzyża na Światowej Wystawie w Wiedniu (1873)

W roku 1867 klan wysłał Sano do Paryża, na szóstą Wystawę Światową.

Kolejną wystawę organizowano w Wiedniu z okazji 25-lecia panowania cesarza Franciszka Józefa I (1873). W roku 1871 Japonia po raz pierwszy została oficjalnie zaproszona do udziału. W tym samym roku utworzono zespół, któremu polecono przygotowanie pierwszej ekspozycji japońskiej (m.in. Shigenobu Ōkuma i Tsunetami Sano). Sano był przekonany, że udział w Wystawie pozwoli pokazać reszcie świata tradycyjne umiejętności Japończyków, a równocześnie wypromować nowe produkty sztuki i rzemiosła i zwiększyć ich eksport niezbędny dla gospodarczego rozwoju kraju[c]. Sporządził listę produktów, wytwarzanych we wszystkich prefekturach, i zgromadził po dwa egzemplarze tych produktów, tworząc równocześnie ekspozycję zagraniczną i zbiór muzeum krajowego[6].

Tsunetami Sano pełnił w Wiedniu funkcję wiceprzewodniczącego japońskiej delegacji. W jej skład wchodziły 72 osoby: urzędnicy, tłumacze, architekci, architekci krajobrazu. Delegowano ponadto 24 inżynierów, których zadaniem było poznanie wiodących zachodnich technologii[6].

W pawilonie japońskim eksponowano tradycyjne artykuły użytkowe i dekoracyjne, np. ceramikę, wyroby zdobione techniką cloisonné, wyroby z laki, tekstylia. Pokazano m.in. makiety posągu Buddy Amidy ze świątyni Kōtoku-in w Kamakurze i pięciopiętrowej pagody ze świątyni Yanaka Tennō-ji w Tokio[d]. Oddzielnie od głównej ekspozycji odtworzono japoński ogród z sanktuarium, który budził wielkie zainteresowanie zwiedzających. Łącznie japońską ekspozycję w wiedeńskim Praterze nad Dunajem odwiedziło – w okresie trwania Expo 1873 (1 maja–2 listopada 1873) – 7 225 tys. osób[6].

Po zamknięciu wystawy i powrocie do kraju Tsunetami Sano opracował 16-częściowy, 96-tomowy raport, który przedstawił rządowi w roku 1875. W opracowaniu znalazła się część dotycząca Muzeum Narodowego w Tokio. W opracowaniu zamieszczono m.in. ekspertyzy niemieckiego uczonego, Gottfrieda Wagenera (opracowane na zamówienie Sano). Zdecydowanie apelował w nich o utworzenie w Japonii nowoczesnego muzeum, w którym byłyby eksponowane nie tylko dzieła sztuki, ale również technika i przemysł[6].

Hakuaisha i Japoński Czerwony Krzyż

W czasie organizacji i trwania VII Wystawy Światowej Sano poznał cele i organizację ruchu Czerwonego Krzyża. Stwierdził potrzebę stworzenia podobnego stowarzyszenia w Japonii i przystąpił do realizacji tego zamierzenia. W roku 1877, w czasie buntu Satsumy, utworzył stowarzyszenie filantropijne Hakuaisha (博愛社). W roku 1886 zostało ono uznane – na podstawie Konwencji Genewskiej z roku 1864 – za członka stowarzyszenia międzynarodowego, powstającego wówczas z inicjatywy H. Dunanta (pierwszego laureata Pokojowej Nagrody Nobla). W tym samym roku stowarzyszenie otworzyło w Tokio swój pierwszy szpital (w roku 1888 utworzono w tym szpitalu szkołę pielęgniarek). 2 września 1887 roku zostało uznane przez International Committee of the Red Cross, jako Japanese Red Cross Society (Japoński Czerwony Krzyż). Tsunetami Sano był pierwszym prezesem tego stowarzyszenia[1][5][7].

1
Kartka pocztowa: Tsunetami Sano odbiera od księcia Arisugawa Taruhito[e] pozwolenie utworzenia Hakuaisha (1877)
2
Certyfikat członkowski Japońskiego Czerwonego Krzyża dla lekarza Okujūrō Tsukioka w 1902, podpisany przez księcia Komatsu-no-miya Akihito i Sano Tsunetami
3
Portret Tsunetami Sano na znaczku pocztowym o wartości 4 senów, wydanym w 1939 z okazji 75. rocznicy utworzenia Japońskiego Czerwonego Krzyża

Stanowiska państwowe

Tsunetami Sano pełnił liczne funkcje państwowe, m.in.: ministra finansów (1880-1881), przewodniczącego senatu (Genrō-in), członka tajnej rady doradczej przy cesarzu (Sūmitsu-in). W krótkim okresie (lipiec-sierpień 1892) był ministrem rolnictwa i handlu[1][5].

Upamiętnienie

Grobowiec Sano na cmentarzu Aoyama w Tokio

Dla upamiętnienia jego wkładu w budowę nowoczesnej Japonii utworzono Tsunetami Sano Memorial Museum (446-1 Hayatsuetsu Kawasoemachi, Saga, Saga Prefecture 840-2202)[8].

Jego dorobek i zasługi były tematem wielu publikacji[9]. Jedna z nich nosi wymowny tytuł A far-sighted man, Tsunetami Sano – człowiek dalekowzroczny[10].

Uwagi

  1. ↑ Według ja.wikipedia: (28 grudnia 5 roku ery Bunsei)
  2. ↑ Członkiem klanu Saga był m.in. Hisashige Tanaka, który w roku 1875 utworzył zakład Tanaka Seizō-sho (jeden z prekursorów firmy Toshiba). Należeli do niego również m.in. Hiroshi Ishiguro, Kosuke Nakamura, Yi Tanaka).
  3. ↑ Meiji – okres rewolucyjnych zmian, które były początkiem drogi do współczesnego poziomu gospodarki Japonii.
  4. ↑ Zobacz – wygląd pagody na starych rysunkach według [www.d1.dion.ne.jp].
  5. ↑ Arisugawa Taruhito – przyrodni brat Arisugawy Takehito.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Sano, Tsunetami　(1823–1902) (ang.). W: Portraits of Modern Japanese Historical Figures [on-line]. www.ndl.go.jp. [dostęp 2013-10-22].
  2. ↑ Biografia Sano Jomin (jap.). W: Strona internetowa Tsunetami Sano Memorial Museum [on-line]. www.saganet.ne.jp. [dostęp 2013-10-23].
  3. ↑ Osaka University > 1838, Tekijuku (ang.). W: Strona internetowa Uniwersytetu [on-line]. www.osaka-u.ac.jp. [dostęp 2013-10-22].
  4. ↑ a b Saga klan Mie Tsu Naval Station (jap.). W: Strona internetowa Tsunetami Sano Memorial Museum [on-line]. www.saganet.ne.jp. [dostęp 2013-10-23].
  5. ↑ a b c d Tsunetami Sano (ang.). W: Prominent People of Minato City [on-line]. www.lib.city.minato.tokyo.jp. [dostęp 2013-10-22].
  6. ↑ a b c d The World's Fair in Vienna : The origin of the Japanese modern museum (ang.). W: Strona internetowa Tokyo National Museum [on-line]. www.tnm.jp/modules. [dostęp 2013-10-22].
  7. ↑ About Japanese Red Cross (ang.). W: Strona internetowa Japanese Red Cross Society [on-line]. www.jrc.or.jp. [dostęp 2015-12-03].
  8. ↑ Strona główna (jap.). W: Strona internetowa Tsunetami Sano Memorial Museum [on-line]. www.saganet.ne.jp. [dostęp 2013-10-23].
  9. ↑ Search results for 'su:Sano, Tsunetami, 1822-1902' (ang.). W: Wyszukiwarka WorldCat [on-line]. www.worldcat.org. [dostęp 2013-10-22].
  10. ↑ Hukuoka H.: A far-sighted man, Tsunetami Sano (jap.). W: Nihon Ishigaku Zasshi, 55 (2); inf. bibliogr. [on-line]. www.ncbi.nlm.nih.gov, czerwiec 2009. s. 140-141. [dostęp 2013-10-22].

Media użyte na tej stronie

SanoTsunetami-hakuaisha-ceremony.jpg
Prince Arisugawa Taruhito grants Sano Tsunetami the permission to create the Philantropic Society (Hakuaisha) in 1877. This organization became the Japanese Red Cross Society in 1887, with Sano as its first president. Japanese pre World War I postcard published by the Japanese Red Cross Society.
Japanese Red Cross 75th Anniversary stamps.jpg
November 15, 1939 Commemorative issue of 75th anniversary of the founding of the Japan Red Cross
Japanese-Red-Cross-Membership-Certificate-1902.jpg
Autor: WolfgangMichel, Licencja: CC0
Membership certificate (Japanese Red Cross Society ) issued for the the physician Tsukioka Okujūrō on 21 October 1902 by Prince Komatsu-no-miya Akihito (11 Febr 1846 – 18 Febr 1903) and Sano Tsunetami (28 Dec 1822 – 12 Dec 1902). Sano was the founder of the Japanese Red Cross Society and its first director.
Japanese pavilion in Expo 1873.jpg
illustration of the entrance of Japanese pavilion in expo 1873. This is at the 1873 Vienna World's Fair.
NagasakiNavalTrainingCenter.jpg
Nagasaki Naval Training Center. Painting made by Nabeshima Hofukai in 19th century. Navy officers of the Shogunate Navy were trained with Dutch soldiers as teachers.
Tsunetami Sano.jpg
a Japanese man 佐野常民 (Tsunetami Sano)