Tu-95

Tu-95
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 ZSRR

Producent

Zakłady Lotnicze "Aviakor"

Konstruktor

Biuro konstrukcyjne Andrieja Tupolewa

Typ

Samolot bombowy

Konstrukcja

metalowa

Załoga

7 (2 pilotów, 2 nawigatorów, mechanik pokładowy, strzelec-radiotelegrafista, operator systemów walki elektronicznej)

Historia
Data oblotu

12 listopada 1952

Lata produkcji

1952-1994

Liczba egzemplarzy

500+

Dane techniczne
Napęd

4 x turbośmigłowe silniki Kuzniecow NK 12

Moc

4 x 15000 KM

Wymiary
Rozpiętość

50,04 m

Długość

49,1 m

Wysokość

13,30 m

Powierzchnia nośna

289,9 m²

Masa
Własna

80 000 kg

Startowa

185 000 kg

Do lądowania

135 000 kg

Paliwa

ok. 75 000 kg

Osiągi
Prędkość maks.

830 km/h

Pułap

13 500 m

Pułap praktyczny

10 500 m

Zasięg

bez tankowania w powietrzu - 10500 km
z jednokrotnym tankowaniem w powietrzu - 14100 km

Długotrwałość lotu

bez tankowania w powietrzu - 14 godz.

Rozbieg

2540 m

Dane operacyjne
Uzbrojenie
15 000 kg bomb i pocisków kierowanych
jedno lub dwa działka pokładowe AM-23, Tu-95MS 2 x GSz-23 w ogonie samolotu kierowane zdalnie ze stanowiska operatora uzbrojenia
Użytkownicy
ZSRR, Rosja
Rzuty
Rzuty samolotu

Tu-95 (ros. Ту-95) (w kryptonimie NATO "Bear") – radziecki strategiczny samolot bombowy lub rozpoznawczy dalekiego zasięgu. Napędzany przez silniki turbośmigłowe NK-12 ze śmigłami przeciwbieżnymi. Opracowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa. W służbie od 1956. Obok Tu-160 stanowi podstawowe uzbrojenie rosyjskiego lotnictwa strategicznego. Morska wersja patrolowa nosi oznaczenie Tu-142.

Historia

Tu-95

Prace nad turbośmigłowym Tu-95 rozpoczęły się na początku lat 50 XX w., kiedy okazało się, że silniki tłokowe osiągnęły kres swoich możliwości technicznych, a nowe silniki odrzutowe zużywają dużo paliwa i ograniczają zasięg samolotu. Prace nad samolotem rozpoczęły się 11 lipca 1951, a prototyp wykonał swój pierwszy lot 12 listopada 1952. Jako napęd posłużyły 4 podwójne silniki 2TW-2F. Maszyna prototypowa rozbiła się przy 17 locie 11 maja 1953 z powodu uszkodzenia przekładni. Drugi prototyp wzbił się w powietrze 11 maja 1955. Samolot napędzany był czterema silnikami TW-12 (NK-12), skonstruowanymi przez grupę inżynierów pod kierunkiem Austriaka Ferdynanda Brandnera[1]. Produkcję seryjną rozpoczęto w styczniu 1956 r. Wziął bezpośredni udział w zrzucie Car Bomby - największej jądrowej bomby lotniczej w historii.

Tu-95 to odpowiedź ZSRR na amerykański bombowiec strategiczny B-52 Stratofortress. Tu-95 stanowi rozwinięcie zdobytych przez wywiad ZSRR planów modelu 464-35 o identycznym układzie czterech silników turbośmigłowych (również o dwóch przeciwbieżnych śmigłach każdy) oraz skośnych skrzydłach.

Tu-95RT, 1983 r.

Bombowce Tu-95 służące dzisiaj należą do wersji Tu-95MS6 (Bear H6, 32 egzemplarze) i Tu-95MS16 (Bear H16, 32 egzemplarze). Zostały wyprodukowane w latach 80 XX w. Pierwsza z tych wersji przenosi sześć pocisków Raduga Ch-55 (AS-15A) w komorze bombowej, a druga jest ponadto przystosowana do przenoszenia dalszych dziesięciu pocisków umieszczonych na zewnątrz kadłuba (lot z taką konfiguracją znacznie jednak pomniejsza zasięg samolotu). Ogółem 72 egzemplarze mogą przenieść 704 pociski, każdy z jedną głowicą jądrową, co stanowi obecnie (2007) około 20% rosyjskich strategicznych głowic jądrowych. W najbliższych latach wraz z wycofywaniem starszych systemów rakiet balistycznych ze służby odsetek ten będzie najprawdopodobniej wzrastać. Kiedyś rozważano wycofanie samolotu do 2015 r. Tak długą służbę zawdzięcza udanej i podatnej na modernizacje konstrukcji. Bombowce Tu-95 bazują obecnie na dwóch lotniskach: Engels (Obwód saratowski) i Ukrainka (Kraj Chabarowski). W 2018 roku podpisano umowę na modernizację bombowców Tu-95MS do wersji MSM, z mocniejszymi silnikami i nową awioniką[2].

Obok wersji bombowca produkowano wersję rozpoznania morskiego Tu-95RC (Ту-95РЦ), służącą do wykrywania i śledzenia celów morskich dla okrętów uzbrojonych w pociski przeciwokrętowe. Wyposażona była w radar umieszczony w komorze bombowej, o zasięgu wykrywania do 400 km dla celów wielkości krążownika, którego wskazania były dzięki systemowi Uspiech transmitowane bezpośrednio na własne okręty, na odległość do 350-400 km[3]. W latach 1963-69 powstało koło 50 samolotów tej wersji[3].

22 sierpnia 2020 r. dokonano oblotu najnowszej wersji samolotu, RF-94121 Samara[4][5]. Zmodernizowany samolot Tu-95MSM, wyposażony został w nową awionikę, radar i systemy sterowania, systemy obrony przeciwlotniczej, silniki NK-12MPM, śmigła AW-60T, które obniżają wibracje i zużycie paliwa[6]. Zmodernizowany samolot pozbawiono działek przeciwlotniczych w ogonie.

Ujemną cechą przyjętego układu z silnikami turbośmigłowymi i dużymi śmigłami okazała się duża skuteczna powierzchnia odbicia, ułatwiająca wykrycie przez radar z dużej odległości[3].

Konstrukcja

Kadłub o konstrukcji półskorupowej o przekroju okrągłym. W pierwszej części kadłuba znajduje się hermetyzowana kabina załogi, w środkowej centropłat i komora bombowa, w trzeciej części znajduje się usterzenie i stanowisko strzelca ogonowego.

Skrzydło o konstrukcji czterodźwigarowej przechodzącej w trójdźwigarową, ze skosem 35° w części przykadłubowej i 33,5° w części zewnętrznej. Wyposażone w trzysegmentowe lotki i dwusegmentowe klapy dwuszczelinowe.

Podwozie trójpodporowe z kołem przednim. Podwozie główne w postaci czterokołowych wózków, chowane do gondoli na tylnej krawędzi skrzydeł. Podwozie przednie dwukołowe, chowane do tyłu w luk znajdujący się w kadłubie.

Użycie bojowe

Tu-95MS zadebiutowały bojowo dopiero w 2015 roku podczas rosyjskiej interwencji w wojnie domowej w Syrii przeciwko Państwu Islamskiemu[7]. 17 listopada 2015 roku pięć rosyjskich Tu-95MS razem z sześcioma Tu-160 dokonało ataku 34 pociskami samosterującymi Ch-555 lub Ch-101 na cele w Syrii w muhafazach Aleppo i Idlib[7] za akceptacją prezydenta Syrii Baszszara al-Asada.

Następne uderzenie – z użyciem pocisków Ch-101 – przeprowadzono 5 lipca 2017 roku[8]. Kolejny atak (za pomocą pocisków tego samego typu) wykonano 26 września 2017 roku na cele w muhafazach Dajr az-Zaur i Idlib[9]. Ogółem podczas rosyjskiej interwencji w Syrii rosyjskie bombowce wystrzeliły 66 pocisków Ch-101[2].

13 marca 2022 roku, podczas inwazji na Ukrainę, Tu-95MS ze 184 Pułku zaatakowały pociskami Ch-555 ośrodek szkolenia wojsk ukraińskich w Jaworowie w pobliżu polskiej granicy[10].

Przypisy

  1. Butowski 1995 ↓, s. 33-34.
  2. a b Kontrakt na modernizację Tu-95MS. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 09/2018, s. 73. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x. 
  3. a b c Władimir Asanin. Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 4. Udar iz-pod wody. „Tiechnika i Woorużenije”. 6/2009, s. 44-45, czerwiec 2009. (ros.). 
  4. https://twitter.com/UAC_Russia/status/1297506910598504448
  5. https://www.altair.com.pl/news/view?news_id=31252
  6. Juliusz Sabak: Pierwszy lot zmodernizowanego Tu-95. [dostęp 2020-08-25].
  7. a b Andrzej Hładij, Bombowce Tu-95 i Tu-160 po raz pierwszy w boju. Odwet za zamach na Airbusa, defence24.pl, 17 listopada 2015 [dostęp 2017-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27].
  8. Rafael Fachrutdinow, Боевикам показали новейшую ракету России (Bojewikam pokazali nowiejszuju rakietu Rossii), gazeta.ru, 5 lipca 2017 [dostęp 2017-09-27] (ros.).
  9. Łukasz Golowanow, Syria: Tu-95MS zaatakowały islamistów pociskami Ch-101, konflikty.pl, 27 września 2017 [dostęp 2017-09-27].
  10. Michał Fiszer: Dziewiętnasty dzień wojny. Rosyjska machina się stępiła. Ma dwie opcje. Polityka.pl, 14 marca 2022. [dostęp 2022-03-14].

Bibliografia

  • Piotr Butowski: Lotnictwo wojskowe Rosji. Warszawa: Lampart, 1995, s. 33-37, seria: Ilustrowana encyklopedia techniki wojskowej. T. 2. ISBN 83-86776-14-5. OCLC 164856416.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Tu-95 wingspan.jpg

An air-to-air overhead view of a Soviet Tu-95 Bear aircraft.

Date Shot: 15 May 1974

SOURCE: http://www.dodmedia.osd.mil/Assets/1985/Navy/DN-SC-85-06032.JPEG
Planes in Russian Parad 2010 p11.jpg
Autor: Amarhgil, Licencja: CC BY-SA 3.0
Planes in Russian Parad 2010
Tu-95 Bear D.jpg

An air-to-air right side view of a Soviet Tu-95RTs Bear D strategic bomber aircraft.

Date Shot: 5 May 1983

SOURCE: http://www.dodmedia.osd.mil/Assets/1984/Navy/DN-ST-84-05461.JPEG
Cockpit of Tupolev Tu-95MS (6).jpg
Autor: Vitaly V. Kuzmin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cockpit of Tupolev Tu-95MS strategic bomber, engineer panel
View from the cockpit of a Tupolev Tu-95MS on finals into Ryazan Dyagilevo Air Base.jpg
Autor: Alexander Beltyukov, Licencja: CC BY-SA 3.0
View from the cockpit of a Tupolev Tu-95MS on finals into Ryazan Dyagilevo Air Base
F-14 and F-15 Escort Tu-95.jpg
An air-to-air left side view of a Soviet TU-95 Bear-H aircraft being escorted by a U.S. Navy F-14A Tomcat aircraft, foreground, and a U.S. Air Force F-15 Eagle aircraft after it was intercepted approximately 350 nautical miles southwest of Adak, Alaska. The F-14 is from Naval Station, Adak, and the F-15 is assigned to the 21st Tactical Fighter Wing, Alaskan Air Command.
Tupolev Tu-95 Marina.jpg
Autor: Marina Lystseva, Licencja: GFDL 1.2
Russian Tupolev Tu-95MS (28 RED) at Engels Air Force Base, Russia.
Cockpit of Tupolev Tu-95MS (5).jpg
Autor: Vitaly V. Kuzmin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cockpit of Tupolev Tu-95MS strategic bomber, communications system operator panel
Tupolev Tu-95 in flight.jpg
Autor: Sergey Krivchikov - Russian AviaPhoto Team, Licencja: GFDL 1.2
Russian Air Force Tupolev Tu-95MS (16 RED, cn 461810) in-flight over Russia.
Tupolev Tu-95MS, Ukraine - Air Force AN1777045.jpg
Autor:
Alex Beltyukov - RuSpotters Team
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Russian Bear 'H' Aircraft MOD 45158140.jpg
Autor: RAF, Licencja: OGL v1.0
A Russian Tu-95 Bear 'H' photographed from a RAF Typhoon Quick Reaction Alert aircraft (QRA) with 6 Squadron from RAF Leuchars in Scotland.

RAF Typhoon Quick Reaction Alert aircraft were launched from RAF Leuchars to determine the identity of unknown aircraft that approached the NATO Air Policing Area north of Scotland and could not be identified by other means. The aircraft were subsequently identified as Russian military reconnaissance (Bears). The Russian Bears aircraft remained in international airspace as they are perfectly entitled to do.

  • Organization: RAF
  • Object Name: LEU-OFFICIAL-20140423-0326-0015
  • Category: MOD
  • Supplemental Categories: Equipment, Aircraft, Foreign Aircraft
  • Keywords: QRA, Russia, Russian, Bear, Aircraft, Quick Reaction Alert, Intercept
  • Country: Scotland