Tu-95
 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | Biuro konstrukcyjne Andrieja Tupolewa |
| Typ | |
| Konstrukcja | metalowa |
| Załoga | 7 (2 pilotów, 2 nawigatorów, mechanik pokładowy, strzelec-radiotelegrafista, operator systemów walki elektronicznej) |
| Historia | |
| Data oblotu | 12 listopada 1952 |
| Lata produkcji | 1952-1994 |
| Liczba egzemplarzy | 500+ |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 4 x turbośmigłowe silniki Kuzniecow NK 12 |
| Moc | 4 x 15000 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 50,04 m |
| Długość | 49,1 m |
| Wysokość | 13,30 m |
| Powierzchnia nośna | 289,9 m² |
| Masa | |
| Własna | 80 000 kg |
| Startowa | 185 000 kg |
| Do lądowania | 135 000 kg |
| Paliwa | ok. 75 000 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. | 830 km/h |
| Pułap | 13 500 m |
| Pułap praktyczny | 10 500 m |
| Zasięg | bez tankowania w powietrzu - 10500 km |
| Długotrwałość lotu | bez tankowania w powietrzu - 14 godz. |
| Rozbieg | 2540 m |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 15 000 kg bomb i pocisków kierowanych jedno lub dwa działka pokładowe AM-23, Tu-95MS 2 x GSz-23 w ogonie samolotu kierowane zdalnie ze stanowiska operatora uzbrojenia | |
| Użytkownicy | |
| ZSRR, Rosja | |
| Rzuty | |
 | |
Tu-95 (ros. Ту-95) (w kryptonimie NATO "Bear") – radziecki strategiczny samolot bombowy lub rozpoznawczy dalekiego zasięgu. Napędzany przez silniki turbośmigłowe NK-12 ze śmigłami przeciwbieżnymi. Opracowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa. W służbie od 1956. Obok Tu-160 stanowi podstawowe uzbrojenie rosyjskiego lotnictwa strategicznego. Morska wersja patrolowa nosi oznaczenie Tu-142.
Historia
Prace nad turbośmigłowym Tu-95 rozpoczęły się na początku lat 50 XX w., kiedy okazało się, że silniki tłokowe osiągnęły kres swoich możliwości technicznych, a nowe silniki odrzutowe zużywają dużo paliwa i ograniczają zasięg samolotu. Prace nad samolotem rozpoczęły się 11 lipca 1951, a prototyp wykonał swój pierwszy lot 12 listopada 1952. Jako napęd posłużyły 4 podwójne silniki 2TW-2F. Maszyna prototypowa rozbiła się przy 17 locie 11 maja 1953 z powodu uszkodzenia przekładni. Drugi prototyp wzbił się w powietrze 11 maja 1955. Samolot napędzany był czterema silnikami TW-12 (NK-12), skonstruowanymi przez grupę inżynierów pod kierunkiem Austriaka Ferdynanda Brandnera[1]. Produkcję seryjną rozpoczęto w styczniu 1956 r. Wziął bezpośredni udział w zrzucie Car Bomby - największej jądrowej bomby lotniczej w historii.
Tu-95 to odpowiedź ZSRR na amerykański bombowiec strategiczny B-52 Stratofortress. Tu-95 stanowi rozwinięcie zdobytych przez wywiad ZSRR planów modelu 464-35 o identycznym układzie czterech silników turbośmigłowych (również o dwóch przeciwbieżnych śmigłach każdy) oraz skośnych skrzydłach.
Bombowce Tu-95 służące dzisiaj należą do wersji Tu-95MS6 (Bear H6, 32 egzemplarze) i Tu-95MS16 (Bear H16, 32 egzemplarze). Zostały wyprodukowane w latach 80 XX w. Pierwsza z tych wersji przenosi sześć pocisków Raduga Ch-55 (AS-15A) w komorze bombowej, a druga jest ponadto przystosowana do przenoszenia dalszych dziesięciu pocisków umieszczonych na zewnątrz kadłuba (lot z taką konfiguracją znacznie jednak pomniejsza zasięg samolotu). Ogółem 72 egzemplarze mogą przenieść 704 pociski, każdy z jedną głowicą jądrową, co stanowi obecnie (2007) około 20% rosyjskich strategicznych głowic jądrowych. W najbliższych latach wraz z wycofywaniem starszych systemów rakiet balistycznych ze służby odsetek ten będzie najprawdopodobniej wzrastać. Kiedyś rozważano wycofanie samolotu do 2015 r. Tak długą służbę zawdzięcza udanej i podatnej na modernizacje konstrukcji. Bombowce Tu-95 bazują obecnie na dwóch lotniskach: Engels (Obwód saratowski) i Ukrainka (Kraj Chabarowski). W 2018 roku podpisano umowę na modernizację bombowców Tu-95MS do wersji MSM, z mocniejszymi silnikami i nową awioniką[2].
Obok wersji bombowca produkowano wersję rozpoznania morskiego Tu-95RC (Ту-95РЦ), służącą do wykrywania i śledzenia celów morskich dla okrętów uzbrojonych w pociski przeciwokrętowe. Wyposażona była w radar umieszczony w komorze bombowej, o zasięgu wykrywania do 400 km dla celów wielkości krążownika, którego wskazania były dzięki systemowi Uspiech transmitowane bezpośrednio na własne okręty, na odległość do 350-400 km[3]. W latach 1963-69 powstało koło 50 samolotów tej wersji[3].
22 sierpnia 2020 r. dokonano oblotu najnowszej wersji samolotu, RF-94121 Samara[4][5]. Zmodernizowany samolot Tu-95MSM, wyposażony został w nową awionikę, radar i systemy sterowania, systemy obrony przeciwlotniczej, silniki NK-12MPM, śmigła AW-60T, które obniżają wibracje i zużycie paliwa[6]. Zmodernizowany samolot pozbawiono działek przeciwlotniczych w ogonie.
Ujemną cechą przyjętego układu z silnikami turbośmigłowymi i dużymi śmigłami okazała się duża skuteczna powierzchnia odbicia, ułatwiająca wykrycie przez radar z dużej odległości[3].
Konstrukcja
Kadłub o konstrukcji półskorupowej o przekroju okrągłym. W pierwszej części kadłuba znajduje się hermetyzowana kabina załogi, w środkowej centropłat i komora bombowa, w trzeciej części znajduje się usterzenie i stanowisko strzelca ogonowego.
Skrzydło o konstrukcji czterodźwigarowej przechodzącej w trójdźwigarową, ze skosem 35° w części przykadłubowej i 33,5° w części zewnętrznej. Wyposażone w trzysegmentowe lotki i dwusegmentowe klapy dwuszczelinowe.
Podwozie trójpodporowe z kołem przednim. Podwozie główne w postaci czterokołowych wózków, chowane do gondoli na tylnej krawędzi skrzydeł. Podwozie przednie dwukołowe, chowane do tyłu w luk znajdujący się w kadłubie.
Użycie bojowe
Tu-95MS zadebiutowały bojowo dopiero w 2015 roku podczas rosyjskiej interwencji w wojnie domowej w Syrii przeciwko Państwu Islamskiemu[7]. 17 listopada 2015 roku pięć rosyjskich Tu-95MS razem z sześcioma Tu-160 dokonało ataku 34 pociskami samosterującymi Ch-555 lub Ch-101 na cele w Syrii w muhafazach Aleppo i Idlib[7] za akceptacją prezydenta Syrii Baszszara al-Asada.
Następne uderzenie – z użyciem pocisków Ch-101 – przeprowadzono 5 lipca 2017 roku[8]. Kolejny atak (za pomocą pocisków tego samego typu) wykonano 26 września 2017 roku na cele w muhafazach Dajr az-Zaur i Idlib[9]. Ogółem podczas rosyjskiej interwencji w Syrii rosyjskie bombowce wystrzeliły 66 pocisków Ch-101[2].
13 marca 2022 roku, podczas inwazji na Ukrainę, Tu-95MS ze 184 Pułku zaatakowały pociskami Ch-555 ośrodek szkolenia wojsk ukraińskich w Jaworowie w pobliżu polskiej granicy[10].
Tu-95, 1974 r.
Tu-95 eskortowany przez samoloty myśliwskie F-14 i F-15
Kabina pilotów
Miejsce nawigatora
Miejsce radiotelegrafisty
Miejsce inżyniera pokładowego
Tu-95 podczas parady w 2010 r.
Tu-95MS w locie
Przypisy
- ↑ Butowski 1995 ↓, s. 33-34.
- ↑ a b Kontrakt na modernizację Tu-95MS. „Raport – Wojsko Technika Obronność”. Nr 09/2018, s. 73. Agencja Lotnicza Altair. ISSN 1429-270x.
- ↑ a b c Władimir Asanin. Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 4. Udar iz-pod wody. „Tiechnika i Woorużenije”. 6/2009, s. 44-45, czerwiec 2009. (ros.).
- ↑ https://twitter.com/UAC_Russia/status/1297506910598504448
- ↑ https://www.altair.com.pl/news/view?news_id=31252
- ↑ Juliusz Sabak: Pierwszy lot zmodernizowanego Tu-95. [dostęp 2020-08-25].
- ↑ a b Andrzej Hładij, Bombowce Tu-95 i Tu-160 po raz pierwszy w boju. Odwet za zamach na Airbusa, defence24.pl, 17 listopada 2015 [dostęp 2017-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27].
- ↑ Rafael Fachrutdinow, Боевикам показали новейшую ракету России (Bojewikam pokazali nowiejszuju rakietu Rossii), gazeta.ru, 5 lipca 2017 [dostęp 2017-09-27] (ros.).
- ↑ Łukasz Golowanow, Syria: Tu-95MS zaatakowały islamistów pociskami Ch-101, konflikty.pl, 27 września 2017 [dostęp 2017-09-27].
- ↑ Michał Fiszer: Dziewiętnasty dzień wojny. Rosyjska machina się stępiła. Ma dwie opcje. Polityka.pl, 14 marca 2022. [dostęp 2022-03-14].
Bibliografia
- Piotr Butowski: Lotnictwo wojskowe Rosji. Warszawa: Lampart, 1995, s. 33-37, seria: Ilustrowana encyklopedia techniki wojskowej. T. 2. ISBN 83-86776-14-5. OCLC 164856416.
Linki zewnętrzne
| Samoloty myśliwskie | |
|---|---|
| Samoloty bombowe | |
| Samoloty obserwacyjne rozpoznawcze i dowodzenia | |
| Samoloty szturmowe | |
| Samoloty szkolno-treningowe | |
| Samoloty transportowe i szybowce desantowe | |
| Śmigłowce | |
| Prototypy i konstrukcje doświadczalne |
|
Media użyte na tej stronie
An air-to-air overhead view of a Soviet Tu-95 Bear aircraft.
Date Shot: 15 May 1974
SOURCE: http://www.dodmedia.osd.mil/Assets/1985/Navy/DN-SC-85-06032.JPEG
Autor: Amarhgil, Licencja: CC BY-SA 3.0
Planes in Russian Parad 2010
An air-to-air right side view of a Soviet Tu-95RTs Bear D strategic bomber aircraft.
Date Shot: 5 May 1983
SOURCE: http://www.dodmedia.osd.mil/Assets/1984/Navy/DN-ST-84-05461.JPEG
.jpg)
Autor: Vitaly V. Kuzmin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cockpit of Tupolev Tu-95MS strategic bomber, engineer panel
Autor: Alexander Beltyukov, Licencja: CC BY-SA 3.0
View from the cockpit of a Tupolev Tu-95MS on finals into Ryazan Dyagilevo Air Base
An air-to-air left side view of a Soviet TU-95 Bear-H aircraft being escorted by a U.S. Navy F-14A Tomcat aircraft, foreground, and a U.S. Air Force F-15 Eagle aircraft after it was intercepted approximately 350 nautical miles southwest of Adak, Alaska. The F-14 is from Naval Station, Adak, and the F-15 is assigned to the 21st Tactical Fighter Wing, Alaskan Air Command.
Autor: Marina Lystseva, Licencja: GFDL 1.2
Russian Tupolev Tu-95MS (28 RED) at Engels Air Force Base, Russia.
.jpg)
Autor: Vitaly V. Kuzmin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cockpit of Tupolev Tu-95MS strategic bomber, communications system operator panel
Autor: Sergey Krivchikov - Russian AviaPhoto Team, Licencja: GFDL 1.2
Russian Air Force Tupolev Tu-95MS (16 RED, cn 461810) in-flight over Russia.
Autor:
Autor: RAF, Licencja: OGL v1.0
A Russian Tu-95 Bear 'H' photographed from a RAF Typhoon Quick Reaction Alert aircraft (QRA) with 6 Squadron from RAF Leuchars in Scotland.
RAF Typhoon Quick Reaction Alert aircraft were launched from RAF Leuchars to determine the identity of unknown aircraft that approached the NATO Air Policing Area north of Scotland and could not be identified by other means. The aircraft were subsequently identified as Russian military reconnaissance (Bears). The Russian Bears aircraft remained in international airspace as they are perfectly entitled to do.
- Organization: RAF
- Object Name: LEU-OFFICIAL-20140423-0326-0015
- Category: MOD
- Supplemental Categories: Equipment, Aircraft, Foreign Aircraft
- Keywords: QRA, Russia, Russian, Bear, Aircraft, Quick Reaction Alert, Intercept
- Country: Scotland