Tu (mniejszość narodowa)

Tu

Monguor (蒙古尔) / Tu (土族)

(c) wanghongliu, CC BY-SA 3.0
Populacja	ok. 191 tys.
Miejsce zamieszkania	Chiny (Qinghai, Gansu)
Język	tu, gł. dialekty: huzhu, minhe; także chiński.
Religia	buddyzm tybetański, szamanizm
Grupa	ludy mongolskie

Tu – oficjalnie uznana mniejszość narodowa w Chińskiej Republice Ludowej, z grupy ludów mongolskich. Zamieszkuje głównie prowincję Qinghai; inne nazwy: Huzhu, Guanting, Mongołowie, Biali Mongołowie, Monggor, Monguor. Według spisu z 1990 r. liczyła ponad 191 tys. członków.

Większość Tu mieszka nad rzekami Żółtą i Datong, w Autonomicznym Powiecie Huzhu Tu Datong, w prowincji Qinghai, nad granicą z Gansu. Pochodzą najprawdopodobniej od osiedlonych na tym terenie żołnierzy armii mongolskich Czyngis-chana, którzy zmieszali się z wcześniej tam zamieszkującymi Tybetańczykami i Ujgurami, a także ludami tureckimi i Qiang. Sami siebie określają mianem Mongołów lub Białych Mongołów. Obecnie na tereny Tu migrują znaczne grupy Hanów i Huiów.

Tu mówią własnym językiem z grupy mongolskiej, najbliżej zbliżonym do bao’an, dongxiang i mongolskiego. Wyróżnia się dwa główne dialekty: huzhu (na północy, ok. 60 tys. użytkowników) i minhe (w płd. części terytorium, ok. 30 tys.). Dialekty są słabo wzajemnie zrozumiałe^[1].

Do czasów mingowskich większość Tu zajmowała się pasterstwem owiec i kóz; później przekształcili się w rolników; w czasach najnowszych podejmują także pracę poza rolnictwem, zwłaszcza w przemyśle lokalnym.

Tradycyjnie duże wpływy miała wśród Tu kultura tybetańska, a główną religią był buddyzm tybetański. Na terenie Tu znajdowały się cztery duże klasztory, tradycji Gelug, funkcjonujące jako centra religijne i ekonomiczne. Tu przejęli od Tybetańczyków znaczną część zwyczajów, obrzędów i legend. Buddyzm nie wyparł jednak szamanizmu, zarówno w postaci „białej” (leczenie), jak i „czarnej” (zemsty); szamani dziedziczyli praktykę w linii męskiej – w odróżnieniu od mnichów podstawą ich bytu była praca na roli. Istnieli też kurtain, czyli mężczyźni, którzy stanowili medium dla duchów taoistycznych. Niewielkie sukcesy osiągnęli działający wśród Tu w latach 1920. i 30. misjonarze katoliccy.

Przypisy

Bibliografia

• James S. Olson: An Ethnohistorical Dictionary of China. Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1998, s. 336–338. ISBN 0-313-28853-4. (ang.)
• Tu. W: Paul Friedrich, Norma Diamond: Encyclopedia of World Cultures. T. VI: Russia and Eurasia / China. New York: G.K. Hall & Company, 1994, s. 496–497. ISBN 0-8161-1810-8. (ang.)