Tukotukowate

Tukotukowate
Ctenomyidae[1]
Lesson, 1842[2]
Ilustracja
(c) Annaliese Beery, CC BY-SA 2.5

Przedstawiciel rodzaju – samica tukotuko patagońskiego (C. haigi)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

Nadrodzina

Octodontoidea

Rodzina

tukotukowate

Typ nomenklatoryczny

Ctenomys brasiliensis Blainville, 1826

Synonimy

Rodzaju:

Rodzaje
  • Ctenomys Blainville, 1826[4] – tukotuko[5]

Tukotukowate[5], tukotuki[6] (Ctenomyidae) – monotypowa rodzina ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w rzędzie gryzoni (Rodentia).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej (Brazylia, Peru, Boliwia, Chile, Paragwaj, Urugwaj i Argentyna)[7][8][9].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 115–558 mm, długość ogona 25–122 mm, długość ucha 3–15 mm, długość tylnej stopy 20–60 mm; masa ciała 72–1200 g[8]. Ciało przedstawicieli tego rodzaju jest osadzone na krótkich nogach. Ich skóra jest luźna, tak by swobodnie mogła się obsuwać podczas przemieszczania się w tunelach. Długie przednie łapy ułatwiają rycie pod ziemią. Głowy tukotuko są stosunkowo duże, uszy małe, a ich ogony są owłosione.

Systematyka

Etymologia

  • Ctenomys: gr. κτεις kteis, κτενος ktenos „grzebień”; μυς mus, μυος muos „mysz”[10].
  • Haptomys: gr. ἁπτω haptō „uwiązać, przywiązać”[11]; μυς mus, μυος muos „mysz”. Gatunek typowy: Ctenomys leucodon Waterhouse, 1848.
  • Chacomys: Gran Chaco, kraina geograficzna w Ameryce Południowej, na pograniczu Boliwii, Paragwaju i Argentyny; μυς mus, μυος muos „mysz”[12]. Gatunek typowy: Ctenomys (Chacomys) conoveri Osgood, 1946.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[7][5]:

  • Ctenomys sociabilis O.P. Pearson & Christie, 1985 – tukotuko gromadny
  • Ctenomys emilianus O. Thomas & St. Leger, 1926 – tukotuko piaskowy
  • Ctenomys tuconax O. Thomas, 1925 – tukotuko krzepki
  • Ctenomys steinbachi O. Thomas, 1907 – tukotuko pastwiskowy
  • Ctenomys goodfellowi O. Thomas, 1921 – tukotuko sawannowy
  • Ctenomys bicolor Miranda-Ribeiro, 1914
  • Ctenomys rondoni Miranda-Ribeiro, 1914
  • Ctenomys nattereri Wagner, 1848
  • Ctenomys boliviensis Waterhouse, 1848 – tukotuko boliwijski
  • Ctenomys andersoni S.L. Gardner, Salazar-Bravo & Cook, 2014
  • Ctenomys erikacuellarae S.L. Gardner, Salazar-Bravo & Cook, 2014
  • Ctenomys yatesi S.L. Gardner, Salazar-Bravo & Cook, 2014
  • Ctenomys dorsalis O. Thomas, 1900 – tukotuko czarnogrzbiety
  • Ctenomys validus J.R. Contreras, Roig & Suzarte, 1977 – tukotuko mocny
  • Ctenomys coludo O. Thomas, 1920 – tukotuko nieznany
  • Ctenomys famosus O. Thomas, 1920 – tukotuko sławny
  • Ctenomys johannis O. Thomas, 1921 – tukotuko eremicki
  • Ctenomys tulduco O. Thomas, 1921 – tukotuko tontalski
  • Ctenomys fulvus R.A. Philippi, 1860 – tukotuko płowy
  • Ctenomys opimus Wagner, 1848 – tukotuko wyżynny
  • Ctenomys scagliai J.R. Contreras, 1999 – tukotuko stokowy
  • Ctenomys saltarius O. Thomas, 1912 – tukotuko saltański
  • Ctenomys torquatus Lichtenstein, 1830 – tukotuko obrożny
  • Ctenomys lami Freitas, 2001 – tukotuko jeziorny
  • Ctenomys minutus Nehring, 1887 – tukotuko drobny
  • Ctenomys ibicuiensis Freitas, Fernandes, Fornel & Roratto, 2012 – tukotuko skromny
  • Ctenomys roigi J.R. Contreras, 1988 – tukotuko parański
  • Ctenomys perrensi O. Thomas, 1896 – tukotuko żwirowiskowy
  • Ctenomys pearsoni G. Lessa & Langguth, 1983 – tukotuko urugwajski
  • Ctenomys dorbignyi J.R. Contreras & A.N.C. Contreras, 1984 – tukotuko izolowany
  • Ctenomys brasiliensis Blainville, 1826 – tukotuko brazylijski
  • Ctenomys maulinus R.A. Philippi, 1872 – tukotuko wulkaniczny
  • Ctenomys porteousi O. Thomas, 1916 – tukotuko pampasowy
  • Ctenomys australis Rusconi, 1934 – tukotuko południowy
  • Ctenomys mendocinus R.A. Philippi, 1869 – tukotuko mendozański
  • Ctenomys azarae O. Thomas, 1903 – tukotuko piaskolubny
  • Ctenomys rosendopascuali J.R. Contreras, 1995
  • Ctenomys flamarioni Travi, 1981 – tukotuko solniskowy
  • Ctenomys rionegrensis Langguth & Abella, 1970 – tukotuko negroski
  • Ctenomys talarum O. Thomas, 1898 – tukotuko płochy
  • Ctenomys pundti Nehring, 1900 – tukotuko polny
  • Ctenomys lessai S.L. Gardner, Salazar-Bravo & Cook, 2014
  • Ctenomys conoveri Osgood, 1946 – tukotuko duży
  • Ctenomys lewisi O. Thomas, 1926 – tukotuko norowy
  • Ctenomys frater O. Thomas, 1902 – tukotuko rudawy
  • Ctenomys occultus O. Thomas, 1920 – tukotuko ukryty
  • Ctenomys argentinus J.R. Contreras & Berry, 1982 – tukotuko argentyński
  • Ctenomys latro O. Thomas, 1918 – tukotuko cętkowany
  • Ctenomys leucodon Waterhouse, 1848 – tukotuko białozębny
  • Ctenomys tucumanus O. Thomas, 1900 – tukotuko równinny
  • Ctenomys pilarensis J.R. Contreras, 1993 – tukotuko długowłosy
  • Ctenomys magellanicus E.T. Bennett, 1836 – tukotuko magellański
  • Ctenomys haigi O. Thomas, 1917 – tukotuko patagoński
  • Ctenomys fodax O. Thomas, 1910 – tukotuko tajemniczy
  • Ctenomys coyhaiquensis Kelt & Gallardo, 1994 – tukotuko ubogi
  • Ctenomys sericeus J.A. Allen, 1903 – tukotuko jedwabisty
  • Ctenomys peruanus Sanborn & O.P. Pearson, 1947 – tukotuko peruwiański
  • Ctenomys mariafarelli Azurduy, 2005
  • Ctenomys paraguayensis J.R. Contreras, 2000
  • Ctenomys bonettoi J.R. Contreras & Berry, 1982 – tukotuko pustelniczy
  • Ctenomys fochi O. Thomas, 1919 – tukotuko skryty
  • Ctenomys juris O. Thomas, 1920 – tukotuko dyskretny
  • Ctenomys knighti O. Thomas, 1919 – tukotuko murawowy
  • Ctenomys viperinus O. Thomas, 1926 – tukotuko śmiały
  • Ctenomys yolandae J.R. Contreras & Berry, 1984 – tukotuko nadrzeczny
  • Ctenomys bergi O. Thomas, 1902 – tukotuko wydmowy
  • Ctenomys osvaldoreigi J.R. Contreras, 1995 – tukotuko kordobański
  • Ctenomys viarapaensis De Santi, Verzi, Olivares, Piñero, Morgan, Medina, Rivero & Tonni, 2020 – wymarły gatunek spokrewniony z tukotuko kordobańskim[13]
  • Ctenomys pontifex O. Thomas, 1918 – tukotuko andyjski

Przypisy

  1. ↑ Ctenomyidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 105. (fr.).
  3. ↑ O. Thomas. Two new Argentine Rodents, with a new Subgenus of Ctenomys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight Series. 18, s. 305, 1916. (ang.). 
  4. ↑ H.M.D. de Blainville. Sur une nouvelle espèce de Rongeur Fouisseur du Brésil. „Nouveau Bulletin des Sciences, par Société philomathique de Paris”. Année 1826, s. 64, 1826. (fr.). 
  5. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 291–292. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. ↑ tukotuki, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2009-11-17].
  7. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 558–566. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  8. ↑ a b T. Freitas: Family Ctenomyidae (Tuco-tucos). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 513–534. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  9. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Ctenomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-11-02].
  10. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 205, 1904. (ang.). 
  11. ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 101. (ang.).
  12. ↑ W.H. Osgood. A new octodont Rodent from the Paraguayan Chaco. „Fieldiana. Zoology”. 31 (6), s. 47, 1946. (ang.). 
  13. ↑ N.A. De Santi, D.H. Verzi, A.I. Olivares, P. Piñero, C.C. Morgan, M.E. Medina, D.E. Rivero & E.P. Tonni. A new peculiar species of the subterranean rodent Ctenomys (Rodentia, Ctenomyidae) from the Holocene of central Argentina. „Journal of South American Earth Sciences”. Artykuł 102499, 2020. DOI: 10.1016/j.jsames.2020.102499. (ang.). 

Bibliografia

  • I. Bishop & D. Macdonald (red.): The Encyclopedia of Mammals. New York: Facts on File.: 1984, s. 702–703. ISBN 0-87196-871-1. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Tinytuco.jpg
(c) Annaliese Beery, CC BY-SA 2.5

Female Ctenomys haigi (Tuco-tuco)

(original description: photographer: Annaliese Beery, subject: female Ctenomys haigi, photograph taken: December 2005 {{Cc-by-sa-2.5}}).