Tukulti-Ninurta I
Tukulti-Ninurta I (akad. Tukultī-Ninurta, tłum. „W bogu Ninurcie jest moja ufność”[1]) – król Asyrii, syn i następca Salmanasara I, według Asyryjskiej listy królów panować miał przez 37 lat[2]. Jego rządy datowane są na lata 1243-1207 p.n.e.[3] Podczas jego panowania państwo średnioasyryjskie znajdowało się apogeum swej świetności. Jako pierwszy władca Asyrii przekroczył Eufrat i złupił hetycką część Syrii wyprawiając się do samej Anatolii.
Wojna z Kasztiliaszem IV i najazd na Babilonię
Około 1235 r. p.n.e. Tukulti-Ninurta dokonał najazdu na Babilonię, w trakcie którego złupił większość miast babilońskich, w tym samą stolicę – Babilon. To bezprecedensowe wydarzenie napełniło zwycięzców ogromną dumą i stało się tematem asyryjskiego poematu epickiego znanego pod nazwą Eposu o Tukulti-Ninurcie. Opowiada on szczegółowo – z asyryjskiego punktu widzenia – o przyczynach i przebiegu wojny, wysuwając na pierwszy plan rolę, jaką odegrali w niej bogowie: sprawiedliwość jest po stronie Tukulti-Ninurty, a bogowie prowadzą wojska asyryjskie do walki, która kończy się pogromem Babilończyków, opuszczonych przez swych bogów. Z podbitej stolicy Tukulti-Ninurta wywiózł liczne skarby, w tym posąg jej narodowego bóstwa Marduka[4]. Na miejsce władcy Babilonii wprowadził asyryjskiego namiestnika. W czasie tej kampanii pokonał kasyckiego władcę Babilonii Kasztiliasza IV, którego pojmał i uprowadził do Aszur[5]. O zwycięstwie tym tak opowiada jedna z inskrypcji Tukulti-Ninurty:
- „Przy pomocy Aszura, Enlila i Szamasza, wielkich bogów i mych panów, i przy pomocy pani niebios i świata podziemnego, bogini Isztar, kroczącej na czele mej armii, zmusiłem Kasztiliaszu, władcę Karduniaszu (tj. Babilonii), by stanął do walki. W zgiełku bitwy schwytałem Kasztiliaszu, króla Kasytów, za jego królewską szyję i udusiłem go niczym baranka. Przywiodłem go w pętach przed oblicze Aszura, pana mego. Zostałem panem Sumeru i Akadu w całej jego szerokości, a granice mego kraju ustaliłem na Dolnym Morzu (tj. Zatoce Perskiej), gdzie wschodzi słońce”[6]
Kar-Tukulti-Ninurta – niedoszła stolica Asyrii
Tukulti-Ninurta rozpoczął również budowę potężnego kompleksu pałacowego po drugiej stronie Tygrysu, naprzeciw stolicy Asyrii Aszuru. Kompleks ten nosił nazwę Kar-Tukulti-Ninurta (co oznacza przystań Tukulti-Ninurty). Wysokie koszty budowy pałacu doprowadziły do fali niezadowolenia, a w efekcie do pałacowego przewrotu w roku 1207 p.n.e. i zamordowania Tukulti-Ninurty[4]:
- „Co zaś o Tukulti-Ninurcie, który ziścił zbrodnicze zamiary w stosunku do Babilonu, to jego syn Aszur-nadin-apli i asyryjscy panowie zbuntowali się przeciw niemu, zrzucili go z tronu, zamknęli go w komnacie w Kar-Tukulti-Ninurta i tam go pozbawili życia”[7]
Niedługo potem nastąpił szybki upadek imperium średnioasyryjskiego.
Przypisy
- ↑ hasło tukultu, The Assyrian Dictionary, tom 18 (T), The Oriental Institute, Chicago 2006, s. 461.
- ↑ A.K. Grayson, Königslisten ..., s.110.
- ↑ A.K. Grayson, Königslisten ..., s.134.
- ↑ a b Wielka..., s. 187.
- ↑ M. van de Meroop, Historia..., s. 180
- ↑ G. Roux, Mezopotamia, s. 227
- ↑ Mezopotamia, Tajemnice... cz. 1, s.15.
Bibliografia
- A.K. Grayson, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1980-83, s.86-135.
- J. Laessøe, Ludy Asyrii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1972
- G. Roux, Mezopotamia, Warszawa 1998
- M. van de Mieroop, Historia starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 3000-323 p.n.e., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008, ISBN 978-83-233-2540-6
- Praca zbiorowa, Wielka Historia Świata, t.1, Polskie Media Amer.Com, 2005, ISBN 83-7425-026-7
- Mezopotamia, Tajemnice starożytnych cywilizacji,Asyria cz. 1, t. 45
| |||||||||||||||||||||||||||
Media użyte na tej stronie
Stier in Fassade m, Tür k, Nr. 1 Palast Sargon II in Dur Scharrukin – Zeichnung Flandin Pl 45
Autor: Einsamer Schütze, Licencja: CC BY-SA 3.0
Vorderasiatisches Museum (Near East Museum), Berlin
Autor:
- Near_East_topographic_map-blank.svg: Sémhur
- derivative work: Zunkir (talk)
Map of the medio-assyrian kingdom (End of the 13th- beginning of the 11th centuries BC).