Tunel Eupalinosa

Tunel Eupalinosa
Ilustracja
Wnętrze tunelu
Państwo

 Grecja

Położenie na mapie Grecji
Ziemia37°41′40,33″N 26°55′50,00″E/37,694536 26,930556

Tunel Eupalinosa[1] (gr. Ευπαλίνειο όρυγμα) – starożytny podziemny akwedukt na greckiej wyspie Samos, zbudowany w połowie VI wieku p.n.e. z rozkazu tyrana Polikratesa. Przez Herodota (III, 60) uznany za jedno z największych osiągnąć inżynieryjnych świata helleńskiego[2][3].

Akwedukt, wydrążony we wnętrzu wysokiej na 237 m góry, miał na celu zaopatrywanie miasta Pythagorion w wodę ze źródła w Agiades[2]. Jego projektantem był sprowadzony przez Polikratesa architekt Eupalinos z Megary[4]. Długość tunelu wynosi 1036 metrów[3][4], średnia wysokość ok. 1,75 m[2]. Przez całą jego długość biegnie kilkumetrowej głębokości rów o szerokości dochodzącej do 1 m, w którym były ułożone terakotowe rury o średnicy ok. 25 cm[2].

Akwedukt został porzucony przypuszczalnie w czasach bizantyjskich, ponownie odkopano go w 1882 roku[2]. Pierwsze badania archeologiczne przeprowadził tuż po odkryciu na zlecenie Niemieckiego Instytutu Archeologicznego w Atenach Ernst Fabricius, wznowił je w 1961 roku Wolfgang Kastenbein[2]. Budowa tunelu trwała około 10 lat, uczestniczyło w niej wielu jeńców z Lesbos[3]. Prace rozpoczęto jednocześnie z obu stron góry i ekipy budowlane spotkały się w jej wnętrzu. Popełniony przez Eupalinosa błąd w obliczeniach spowodował jednak około metrową różnicę poziomów, w związku z czym 430 m od wejścia południowego sztolnia skręca nagle pod kątem 90°, aby połączyć się z drugą częścią tunelu. Strop w tym miejscu załamuje się i biegnie nagłym uskokiem o prawie dwa metry w dół[2].

Obecnie tunel jest dostępny na całej długości. Istnieje możliwość przejścia trzech odcinków: 185 m, 424 m i 1036 m[5]. Od strony południowej na głębokości 793 m utworzyły się stalaktyty[2]. We wnętrzu tunelu zachowały się zapisane czerwoną kredą na ścianach oznaczenia poszczególnych odcinków konstrukcyjnych z symbolami numerycznymi i imionami nadzorców, gliniane lampki oliwne wraz z przeznaczonymi na nie niszami i fragment naczynia attyckiego datowanego na 540-530 p.n.e.[2] Pozostałości napraw z czasów rzymskich świadczą, że akwedukt był użytkowany jeszcze w czasach cesarstwa[2].

Przypisy

  1. ↑ Polski egzonim wprowadzony na 108. posiedzeniu KSNG.
  2. ↑ a b c d e f g h i j Jerzy Ciechanowicz: Cień Minotaura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1996, s. 264-268. ISBN 83-06-02405-2.
  3. ↑ a b c Tunnel of Eupalinos. odysseus.culture.gr. [dostęp 2015-07-08]. (ang.).
  4. ↑ a b Carmelo G. Malacrino: Constructing the Ancient World. Architectural Techniques of the Greeks and Romans. Los Angeles: Getty Publications, 2010, s. 162-163. ISBN 978-1-60606-016-2.
  5. ↑ Tunnel of Eupalinos. samosin.gr. [dostęp 2018-08-08]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Greece location map.svg
(c) Lencer, CC BY-SA 3.0
Location map of Greece

Equirectangular projection, N/S stretching 120 %. Geographic limits of the map:

  • N: 42.0° N
  • S: 34.6° N
  • W: 19.1° E
  • E: 29.9° E
Ευπαλίνειο όρυγμα 10.jpg
Autor: GrigorisKoulouriotis, Licencja: CC BY-SA 4.0
Το Ευπαλίνειο όρυγμα είναι μια σήραγγα μήκους 1036 μέτρων κοντά στο Πυθαγόρειο της Σάμου, η οποία κατασκευάστηκε κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. για να χρησιμεύσει σαν υδραγωγείο. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήταν ότι ανοίχθηκε ταυτόχρονα και από τις δυο πλευρές του βουνού: το όρυγμα αυτό ήταν αμφίστομον όπως το χαρακτήρισε ο Ηρόδοτος, χάρις στον οποίον έγινε γνωστό. Οι δυο σήραγγες συναντήθηκαν περίπου στο μέσον με αξιοθαύμαστη ακρίβεια, κάτι που ήταν σημαντικό επίτευγμα για τα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής. Ολόκληρο το μέρος του ορύγματος είναι σήμερα επισκέψιμο.