Tunel pod Świną

Tunel pod Świną

Państwo	Polska
Miejscowość	Świnoujście
Przeszkoda	Świna
Rodzaj	tunel drogowy
Długość	1440 m
Budowa
Wykonawca	Przetarg[1]
Data budowy	2018–?[2][3]
Koszty budowy	950 mln zł
Położenie na mapie Świnoujścia Tunel pod Świną
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Tunel pod Świną
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Tunel pod Świną
53°53′39,00″N 14°15′18,99″E/53,894167 14,255275
Strona internetowa

Prom Bielik II przeprawy miejskiej w Świnoujściu (dla pieszych i samochodów zarejestrowanych w Świnoujściu)

Prom Karsibór na przeprawie w Świnoujściu (dla samochodów spoza Świnoujścia)

Tunel pod Świną – budowany tunel drogowy pod dnem Świny w Świnoujściu, który połączy wyspy Uznam i Wolin oraz centrum Świnoujścia z resztą kraju.

Charakterystyka

Tunel ma stanowić stałe połączenie w ramach drogi krajowej nr 93 między lewobrzeżną częścią Świnoujścia na wyspie Uznam, a wyspą Wolin i resztą kraju^[4]. Od strony zachodniej (lewobrzeże) wlot do tunelu planowany jest w sąsiedztwie ul. Karsiborskiej, a na wschodzie (prawobrzeże) na końcu polskiej części trasy europejskiej E65 przy ul. Fińskiej.

Historia

Świnoujście to jedyne polskie miasto położone na kilkudziesięciu (łącznie 44) wyspach i wysepkach, z czego zamieszkane są tylko trzy z nich: Uznam, Wolin i Karsibór. Najwięcej mieszkańców (80 procent populacji Świnoujścia^[5]) żyje w lewobrzeżnej części miasta na wyspie Uznam. Tam również znajduje się centrum usługowe oraz obiekty turystyczne, wypoczynkowe i uzdrowiskowe. W prawobrzeżnej części miasta na wyspie Wolin, zlokalizowane są węzły komunikacji morskiej (Terminal Promowy Świnoujście) oraz kolejowej, a także obiekty przemysłowe, w tym Port morski Świnoujście, Terminal LNG, Morska Stocznia Remontowa w Świnoujściu i inne. Tam swój przebieg rozpocznie droga ekspresowa S3, będąca częścią europejskiego połączenia E65. Rozdzielająca wyspy cieśnina Świna pełni m.in. funkcję toru wodnego do portu w Szczecinie. Wyspa Uznam nie ma bezpośredniego połączenia drogowego z resztą Polski, istniejące połączenia lądowe wymagają przejazdu przez terytorium Niemiec, w tym przez jeden z mostów nad Pianą.

Komunikację pomiędzy lewobrzeżną częścią miasta a resztą kraju zapewniają jedynie dwie bezpłatne przeprawy promowe – Świnoujście Centrum z promami Karsibór oraz Świnoujście Warszów z czterema nowocześniejszymi jednostkami typu Bielik. Średni czas przeprawy przez Świnę (wraz z oczekiwaniem na wjazd na prom) zajmuje 40 minut, a w sezonie letnim wydłuża się nawet do 3 godzin. Promy, choć stanowią atrakcję turystyczną, są zawodne i awaryjne^[6], a ich przepustowość jest ograniczona.

Funkcjonowanie komunikacji dodatkowo utrudnia często silny wiatr tworzący cofkę, która podnosi stan wody w kanale i uniemożliwia normalne kursowanie promów^[7]. Aby rozwiązać problem braku stałej przeprawy promowej, władze miasta analizowały zarówno budowę tunelu, jak i mostu (ze względu na kanał żeglowny brano pod uwagę wysokowodny lub ruchomy).

Na początku lat 60. w Domu Rybaka w Świnoujściu odbyło się spotkanie naukowców, którzy przedstawili projekt budowy tunelu. Miał on przechodzić na granicy portu wojennego i terenów Basenu Południowego, należącego do Armii Radzieckiej. Wjazd do tunelu na Uznamie miał znajdować się w okolicy skrzyżowania ulicy Grunwaldzkiej z 11 Listopada, następnie miał przebiegać dawnym torowiskiem obok ogrodzenia cmentarza do terenów wojskowych^[8].

W 1996 powstał Społeczny Komitet Budowy Tunelu pod rzeką Świną w Świnoujściu, którego organizatorem i działaczem był Stanisław Możejko, prezydent Świnoujścia w latach 1998–2000^[9].

W 2010 władze miasta poinformowały, że posiadają obszerną dokumentację studialną, na podstawie której dokonano rozstrzygnięć co do rodzaju i lokalizacji stałej przeprawy w Świnoujściu^[10]. Dokumentację wykonano zgodnie z aktualnymi wytycznymi KE dla infrastruktury drogowej zawartymi w Niebieskiej Księdze i przeanalizowano w niej różne warianty budowy stałego połączenia między wyspami, w tym kilka wariantów mostowych. Konsultacje i analizy prowadzone były w gronie przedstawicieli inicjatywy JASPERS, GDDKiA, ministerstw: Infrastruktury i Rozwoju Regionalnego, CUPT, środowisk, w tym naukowych, związanych z budową tunelu w Gdańsku oraz innych jednostek uzgadniających, m.in. Urzędu Morskiego i jednostek związanych z obronnością państwa. Ostatecznie wskazano na optymalny wariant budowy stałego połączenia w Świnoujściu w postaci tunelu w wariancie północnym wykonanym przy użyciu maszyn drążących.

W 2014 roku dzięki wsparciu środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2007–2013, Miasto zleciło przygotowanie Programu Funkcjonalno-Użytkowego tunelu. Opracowanie wykonała włoska firma Technital S p.A. za kwotę około 2,4 mln złotych, z czego 1,9 mln stanowiło dofinansowanie unijne. Równocześnie inwestycja została wpisana do Kontraktu Terytorialnego, co umożliwiło jej ubieganie się o kolejne środki, tym razem już na budowę tunelu.

W kwietniu 2016 Miasto złożyło wniosek o dofinansowanie inwestycji i we współpracy z Inwestorem Zastępczym (Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad oddział Szczecin) ogłosiło przetarg na wyłonienie Wykonawcy w formule „zaprojektuj i wybuduj”.

28 kwietnia 2017 roku Prezydent Miasta Janusz Żmurkiewicz podpisał z dyrektorem Centrum Unijnych Projektów Transportowych umowę o dofinansowanie projektu ze środków Unii Europejskiej (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020), co pozwoliło zapewnić finansowanie inwestycji. W uroczystości wziął udział także premier Mateusz Morawiecki. Wartość przyznanego dofinansowania wyniosła 775 677 722,67 zł

We wrześniu 2017 roku opublikowano zestawienie podmiotów, które zgłosiły się do realizacji inwestycji. Najtańszą ofertę złożyło konsorcjum firm Toto Costruzioni Generali i ICM z Włoch (618,581 mln zł). Jednakże za najkorzystniejszą uznano ofertę złożoną przez konsorcjum Astaldi i Ghella (727,098 mln zł). Od tego rozstrzygnięcia, pozostali uczestnicy postępowania odwołali się do KIO, która unieważniła wybór Astaldi i nakazała ponowną ocenę ofert. Wyrok Izby zakwestionowała firma TOTO, która odwołała się do sądu. Po ostatecznym wyroku sądu komisja przetargowa dokonała ponownej oceny ofert i ostatecznie wybrano firmę Astaldi jako potencjalnego wykonawcę tunelu. Wyznaczono termin podpisania umowy, jednakże firma ostatecznie wycofała się.

Umowa na zaprojektowanie i wybudowanie tunelu została podpisana 17 września 2018 roku z trzecim oferentem – konsorcjum firm PORR SA (lider konsorcjum), PORR Bau GmbH, Gulermak Agir Sanayi Insaat ve Taahhut A.S oraz Energopol – Szczecin SA, którego oferta wyniosła 793,186 mln złotych. Zgodnie z umową z wykonawcą, tunel ma być gotowy jesienią 2022.

W czerwcu 2020 maszyna TBM została odebrana od wykonawcy w Chinach^[11], a następnie wysłana drogą morską do Świnoujścia^[12]. 7 października 2020, statek „Da Chang” przewożący maszynę TBM przypłynął do portu w Świnoujściu^[13]. 5 marca 2021 r. rozpoczęło się drążenie tunelu tarczą TBM, która otrzymała imię Wyspiarka^[14]. 19 września 2021 r. zakończono drążenie tunelu^[15].

Koszt

Koszt całej inwestycji eksperci szacują na niemal 950 milionów złotych^[16][17]. Świnoujście otrzymało dofinansowanie z Funduszy UE z Programu Operacyjnego „Infrastruktura i środowisko” (2014–2020) w wysokości 775,6 mln zł, co stanowi 85 proc. wartości całej inwestycji. Pozostałe 15 proc. miasto pokryje z własnego budżetu^[16][17].

Specyfikacja tunelu

Planowana całkowita długość dróg dojazdowych to 3,4 km, a jednorurowy tunel o długości 1,44 km ma zostać wykonany przy użyciu technologii tarczy drążonej TBM. Średnica wewnętrzna tunelu ma mieć 12 metrów, na którą składać będą się dwukierunkowa jezdnia z pasami ruchu o szerokości 3,5 m, a także tunel ewakuacyjny^[18] (galeria ewakuacyjna poniżej jezdni).

Tunel w kulturze

W 2019 roku miała miejsce premiera gry planszowej Tunel pod Świną. Zwycięzcą zostaje ten gracz, który najszybciej wybuduje tunel^[19].

Przypisy