Tupaja górska

Tupaja górska
	Tupaia montana
	O. Thomas, 1892
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	wiewióreczniki
Rodzina	tupajowate
Rodzaj	tupaja
Gatunek	tupaja górska
Synonimy
	Tupaia stuebingi Han, 2000;
	Tupaia stuebingi Han, 2000;
Podgatunki
	T. m. montana O. Thomas, 1892; T. m. baluensis Lyon, 1913; T. m. stuebingi Han, 2000;
	T. m. montana O. Thomas, 1892; T. m. baluensis Lyon, 1913; T. m. stuebingi Han, 2000;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	(c) IUCN Red List of Threatened Species, species assessors and the authors of the spatial data., CC BY-SA 3.0

Tupaja górska^[6] (Tupaia montana) – gatunek ssaka z rodziny tupajowatych (Tupaiidae).

Zasięg występowania

Tupaja górska występuje w zależności od podgatunku^[7]:

T. montana montana – środkowy Sarawak (Mount Dulit, Batu Song, Kalulong i Usun Apau), Borneo.
T. montana baluensis – Sabah (Gunung Kinabalu i Gunung Pueh) i wschodni Kalimantan, Borneo.
T. montana stuebingi – niziny Lanjak Entimau Wildlife Sanctuary (południowo-zachodni Sarawak).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1892 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Tupaia montana^[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu wskazał Mount Dulit na wysokości 5000 stóp (1524 m), w Sarawak, na Borneo^[2]^[8].

Tupaia stuebingi został zaproponowany jako nowy gatunek w oparciu o mtDNA i morfologię, ale z powodu braku dostępu do danych na podstawie których opisano ten takson, został on włączony jako podgatunek T. montana w oczekiwaniu na dodatkowe badania^[9]^[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[7].

Etymologia

Tupaia: malaj. nazwa tupai dla wiewiórki lub tupai^[10].
montana: łac. montanus „z gór, górski, góral”, od mons, montis „góra”^[11].
baluensis: Gunung Kinabalu, Borneo^[11].
stuebingi: Robert B. Stuebing (ur. 1946), amerykański herpetolog^[12].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 150–175 mm, długość ogona 120–150 mm, długość ucha 13–16 mm, długość tylnej stopy 38–43 mm; masa ciała 110–150 kg^[9]. Tupaja górska ma zaostrzony, wydłużony pyszczek i długi, puszysty ogon.

Ekologia

Tryb życia

Zamieszkuje lasy górskie. Potrafi się znakomicie wspinać, ale jednak większość czasu spędza na ziemi w poszukiwaniu owadów, nasion i liści. Podczas spożywania posiłku siedzi na tylnych łapach, trzymając pożywienie w przednich. Gatunek ten prawdopodobnie ma znacznie silniej rozwinięte więzi społeczne niż inne tupajowate, ponieważ żyje w niewielkich grupach.

Rozmnażanie

Rozród tej tupai nie jest związany z konkretną porą roku. Po ciąży trwającej 49-51 dni samica rodzi zwykle 2 młode.

Przypisy

↑ Tupaia montana, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c O. Thomas. On some new mammalia from the East-Indian Archipelago. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 9, s. 252, 1892. (ang.).
↑ Han 2000 ↓, s. 38.
↑ M.W. Lyon. Treeshrews: an account of the mammalian family Tupaiidae. „Proceedings of the United States National Museum”. 45, s. 95, 1913. (ang.).
↑ F. Cassola 2016, Tupaia montana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-14] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 27. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 132. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Tupaia montana. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-14].
↑ ^a ^b M. Hawkins: Family Tupaiidae (Treeshrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 267–268. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 697, 1904. (ang.).
↑ ^a ^b The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Han 2000 ↓, s. 39.

Bibliografia

K.H. Han: Molecular Systematics and Historical Biogeography of the Tree Shrews (Tupaiidae). Ann Arbor: LSU Historical Dissertations and Theses, 2000, s. 1–87. (ang.).

[itis-1] Tupaia montana, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Thomas-2] O. Thomas. On some new mammalia from the East-Indian Archipelago. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 9, s. 252, 1892. (ang.).

[CITEREFHan200038-3] Han 2000 ↓, s. 38.

[Lyon-4] M.W. Lyon. Treeshrews: an account of the mammalian family Tupaiidae. „Proceedings of the United States National Museum”. 45, s. 95, 1913. (ang.).

[iucn-5] F. Cassola 2016, Tupaia montana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021 [online], wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-14] (ang.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 27. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-7] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 132. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Tupaia montana. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-07-14].

[Hawkins-9] M. Hawkins: Family Tupaiidae (Treeshrews). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 267–268. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[Palmer-10] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 697, 1904. (ang.).

[Jobling-11] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[CITEREFHan200039-12] Han 2000 ↓, s. 39.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne