Turno (ród)

Ten artykuł należy dopracować: Turnowie posiadali herb własny, który był odmianą herbu Trzy Kotwice. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

herb własny Turnów Turno, odmiana herbu Trzy Kotwice

Turno – polski ród szlachecki pochodzenia pomorskiego, pieczętujący się herbem Trzy Kotwice, znany od XIV wieku.

Zgodnie z legendą rodową, Turnowie mieli posiadać włoskie korzenie, zaś pierwszy przodek, który przybył na ziemie polskie, miał być fundatorem zamku Turno w Ziemi chełmińskiej, zburzonego następnie w trakcie napadów księcia Świętopełka^[1]. Mimo braku bezpośrednich dowodów, potwierdzających powyższe podanie, pierwsze siedziby tego rodu rzeczywiście znajdowały się na Pomorzu i w Wielkopolsce^[2].

Heraldycy niemieccy, opisując ród Turnów, stwierdzali, iż jest to jeden z najstarszych rodów na Pomorzu. W 1376 roku bracia Georg i Wilhelm Turnowie, służąc rycersko zakonowi krzyżackiemu, otrzymali od Wielkiego Mistrza w wieczyste lenno dobra Stręczno i Kwiramy pod Wałczem. Po wojnach Rzeczypospolitej z Zakonem i przejściu Turnów na służbę monarchów polskich Zygmunt II August potwierdził posiadanie tych dóbr prawem lennym potomkom Georga (Jerzego)^[3].

Turnowie należeli do średniozamożnej szlachty, która z biegiem lat awansowała do warstwy ziemiaństwa. Wielu przedstawicieli tego rodu za czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w okresie istnienia Księstwa Warszawskiego i Wielkiego Księstwa Poznańskiego pełniło służbę wojskową, dochodząc do wyższych stopni wojskowych i dużego znaczenia. Z nich Jan Kazimierz Turno (1660-1742) był generałem-adiutantem hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego. Pozostawił po sobie między innymi dwóch synów: Zygmunta i Jana^[4], którzy zapoczątkowali dwie (żyjące do dzisiaj) linie rodu – odpowiednio: wołyńską (starszą) i wielkopolską (młodszą). Przedstawiciele tej pierwszej nabyli znaczne dobra na Wołyniu, m.in. Warkowicze, Miropol i Stepuchowszczyna. Przejściowo władali Radziwiłłowem^[5]. Z innych: Kopytkowo i Tajkury wraz z dawnym zamkiem Wiśniowieckich zostały im skonfiskowane i nadane generałowi rosyjskiemu Fersenowi^[6]. Wchodzili w parantele z rodami takimi jak: Szembekowie, Walewscy, Szymanowscy, Dembińscy, Ostrowscy, Szczukowie. Przedstawiciele tej drugiej wchodzili w parantele z rodami takimi jak: Gorzeńscy, Kwileccy, Mycielscy, Dzierżykraj-Morawscy^[7]. Pozostawili po sobie kilka siedzib, w tym zespół pałacowy w Objezierzu oraz pałace w Słomowie i Torzeńcu.

Kopia certyfikatu szlachectwa Gustawa Kazimierza Turno z 1846 roku

Członkowie rodu

• Zygmunt Turno (1698-1761) – podstoli kaliski, stolnik poznański, pułkownik wojsk koronnych, generał adiutant królewski
• Stefan Turno (1753-1820) – starosta pietrzykowski, rotmistrz kawalerii narodowej
• Adam Turno (1775-1851) – ziemianin, oficer armii Księstwa Warszawskiego, pamiętnikarz
• Kazimierz Turno (1778-1817) – generał brygady armii Księstwa Warszawskiego
• Karol Turno (1788-1860) – adiutant przyboczny księcia Konstantego, generał brygady w okresie powstania listopadowego
• Zygmunt Tadeusz Turno (1794-1851) – uczestnik wojen napoleońskich, kapitan pułku strzelców konnych gwardii królewskiej, pułkownik w okresie powstania listopadowego, po upadku którego rozstał się z wojskiem
• Ludwik Turno (1823-1899) – polski geolog czynny w Orenburgu.

Siedziby linii wołyńskiej

• 

  Zamek w Warkowiczach od strony frontu

• 

  Zamek w Warkowiczach od strony jeziora

Siedziby linii wielkopolskiej

• 

  Pałac w Objezierzu

• 

  Pałac w Dobrzycy

• 

  Pałac w Słomowie

• 

  Pałac w Torzeńcu

Przypisy