Turzyca owłosiona

Turzyca owłosiona
Morfologia
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca owłosiona
Nazwa systematyczna
Carex hirta L. Sp. pl. 2:975. 1753[3]

Turzyca owłosiona^[4] (Carex hirta L.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych. Jest to roślina szeroko rozprzestrzeniona, w Polsce pospolita i uznawana za chwast^[3], ma małą wartość pastewną^[5]. Gatunek typowy rodzaju turzyca^[6].

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzimy obszar występowania obejmuje prawie całą Europę, poza tym na pograniczu Europy i Azji: Armenię, Azerbejdżan, Dagestan, Gruzję i Kaukaz Północny, a na północy Afryki: Algierię i Maroko^[3]. W Polsce na obszarze całego kraju pospolita i zajmująca nowe stanowiska^[7].

Gatunek występuje także jako naturalizowany w Nowej Zelandii, Stanach Zjednoczonych (w stanach Connecticut, Maine, Maryland, Massachusetts, Michigan, New Jersey, Nowy Jork, Pensylwania, Wisconsin) i wschodniej Kanadzie (w prowincjach Nowa Szkocja, Ontario, Quebec, Wyspa Księcia Edwarda)^[3].

Morfologia

Pokrój turzycy owłosionej rosnącej na przydrożu

Organy podziemne

Długie, pełzające rozłogi^[8].

Łodyga

Tępo 3-kanciasta, gładka (tylko pod kwiatostanem nieco szorstka), osiąga wysokość od 10 do 60, a czasem nawet do 100 cm, i grubość w nasadzie 3-5 mm^[9][7].

Liście

Odziomkowe w postaci brunatnopurpurowych, słabo siatkowatych pochew. Łodygowe, o szerokości 2-6 mm, wyrastają w trzech prostnicach i mają błoniaste pochwy ustawione naprzeciwko blaszki. Zarówno blaszki liściowe, jak i pochwy są gęsto owłosione^[8][9].

Kwiaty

Znajdujący się na szczycie łodygi kwiatostan składa się z 5-6 wzniesionych kłosków. 2-3 górne są męskie, zbliżone do siebie, wałeczkowate, długości do 3 cm. Dolne kłoski żeńskie, w podobnej liczbie jak męskie, są od siebie oddalone, mają długość od 1,5 do 4 cm przy szerokości 6 mm, zaopatrzone są w długopochwowe podsadki o blaszce zwykle nie sięgającej szczytu kwiatostanu. Przysadki w kwiatach żeńskich 3-nerwowe, obłonione na brzegu, jajowatolancetowate, zwężające się w długi cienki koniec. Słupek ma 3 znamiona^{[10][8][9][7]}.

Owoce

Orzeszek wewnątrz pęcherzyka powstałego z podkwiatka. Pęcherzyk dłuższy od przysadki, jajowatostożkowaty, o długości 5-7 mm, gęsto owłosiony, wielonerwowy, zwężający się w dwuząbkowy, szorstki dzióbek^[8][9].

Gatunki podobne

Może być mylona z bardzo rzadką turzycą ościstą, która jednak ma łodygę grubszą (w nasadzie 7-10 mm), pochwy odziomkowe silnie postrzępione, a pęcherzyki słabo owłosione, z gładkim dzióbkiem^[7].

• 

  Roślina wypuszczająca rozłogi

• 

  Liście

• 

  Kwiatostan męski

• 

  Kwiatostan żeński

• 

  Owoce

Biologia i ekologia

Bylina, geofit^[7]. Kwitnie od maja do lipca^[10]. Jest światłolubna, siedliskiem są widne lasy, łąki, pastwiska, miejsca piaszczyste, przydroża, nieużytki^[8][9]. Gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae i zespołu (Ass.) Agropyro-Rumicion crispi^[11]. Liczba chromosomów 2n = 112^[7].

Zmienność

Poza gatunkiem typowym w Polsce występuje podgatunek Carex hirta var. hirtiformis (Pers.) Kunth, wyróżniający się brakiem owłosienia (jedynie pęcherzyki są owłosione, ale też słabo) oraz dwie formy:

• Carex hirta f. paludosa A.Winkler, występująca na brzegach wód, słabiej owłosiona od formy typowej, o szerokich i wiotkich liściach,
• Carex hirta f. subhirtiformis Kneucker, poza pęcherzykami słabo owłosiona^[7].

Tworzy mieszańce z turzycą dzióbkowatą, leśną, odległokłosą, ościstą i pęcherzykowatą^[7].

Przypisy