Turzyca patagońska

Turzyca patagońska
	; C. magellanica subsp. irrigua
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca patagońska
	Nazwa systematyczna
	Carex magellanica Lam.; Encycl. 3:385. 1792
Synonimy
	Carex paupercula Michx. (= C. magellanica subsp. irrigua);
	Carex paupercula Michx. (= C. magellanica subsp. irrigua);

Turzyca patagońska (Carex magellanica) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych. Podgatunek irrigua występuje na obszarach wokółbiegunowych na półkuli północnej, podczas gdy podgatunek typowy magellanica rośnie w południowej części Ameryki Południowej. W południowej części zasięgu występuje w górach na torfowiskach i młakach. W Polsce w sumie kilkadziesiąt okazów rośnie w dwóch miejscach w Karkonoszach: koło Wielkiego Stawu i pod Szrenicą.

Morfologia

Pokrój: Roślina trwała, wysokości 20-30 cm z płożącymi rozłogami.
Łodyga: Łodyga cienka, w górze szorstka.
Liście: Liście jasnozielone, wiotkie, do 3 (4) mm szerokości, słabo szorstkie.
Kwiaty: Wyrastają w kątach lancetowatych, czerwonobrunatnych przysadek z zielonym grzbietem, zebrane w kłosy. Kłos męski szczytowy, pojedynczy, prosto wzniesiony. Poniżej niego znajdują się 2-3 podłużnie jajowate kłosy żeńskie. Kwiaty męskie z 3 pręcikami, kwiaty żeńskie ze słupkiem zakończonym trzema znamionami. Kwitnie od połowy lipca do końca sierpnia.
Owoce: Orzeszek otoczony pęcherzykiem. Pęcherzyk jasnozielony, jajowaty, do 3 mm długości, zakończony bardzo krótkim dzióbkiem.

Biologia i ekologia

Występuje na torfowiskach przejściowych, na młakach i źródliskach. Rozmnaża się głównie wegetatywnie za pomocą rozłogów.

Zmienność

Wyróżniane są dwa podgatunki:

Carex magellanica ssp. irrigua (Wahlenb.) Hiitonen (syn. Carex paupercula Michx. – występuje na półkuli północnej (m.in. w Polsce).
Carex magellanica ssp. magellanica – znany z południowych krańców Ameryki Południowej.

Tworzy mieszańce z turzycą bagienną (Carex limosa).

Zagrożenia i ochrona

Gatunek w Polsce zagrożony z powodu bardzo nielicznego występowania. Bezpośrednimi zagrożeniami jest wpływ sąsiedztwa szlaku turystycznego (związane z tym zmiany warunków hydrologicznych) oraz konkurencja bardziej ekspansywnych gatunków, głównie traw. Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (2011) w kategorii CR (krytycznie zagrożony); w wydaniu z roku 2014 posiada kategorię EN (zagrożony)^[3]. Umieszczony także w czerwonej księdze Niemiec. Objęty prawną ochroną gatunkową od 2004 r. Umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski w kategorii V (narażony)^[4]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię EN (zagrożony)^[5].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 83-7073-444-8.
Jerzy Fabiszewski: Carex magellanica W: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: PAN, 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).

[3] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[4] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[5] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne