Tuwińcy

Tuwińcy

Тывалар

Populacja	ok. 281 tys.
Miejsce zamieszkania	Tuwa
Język	tuwiński
Religia	buddyzm
Grupa	ludy turkijskie

Tradycyjny tuwiński śpiewak chöömej

Tuwińcy (dawniej Urianchajcy, Sojoci, czasem nazywani Tuwijczykami^[1]) – naród turkijski, żyjący w Tuwińskiej Republice Autonomicznej w południowej Syberii, w Mongolii (24 tys.) i Chinach. Społeczność Tuwińców w Rosji liczy 264 tysiące osób (w 2010)^[2]. Mongolscy Tuwińcy zasymilowali się wśród Mongołów i nie używają już własnego języka tuwińskiego.

Tuwińcy dzielą się na dwie grupy. Wschodni Tuwińcy, nazywani Todżyńcami, stanowią około 5% społeczności, od reszty Tuwińców odróżnia ich tradycyjny sposób gospodarowania: są myśliwymi i hodowcami reniferów. Zajęciem reszty Tuwińców była hodowla bydła. Obecnie prowadzą półosiadły tryb życia, mieszkają, podobnie jak Mongołowie, w jurtach. Pierwotną religią Tuwińców był szamanizm, współcześnie praktykowany przez nielicznych. Od XVIII wieku zdecydowana większość ludności tuwińskiej wyznaje buddyzm tybetański.

Do 1911 kontrolę nad ziemiami Tuwińców sprawowały Chiny, w okresie 1911–1914 faktycznie niepodległa Mongolia, a od kwietnia 1914 Tuwa była częścią Rosji. W 1921 roku powstała formalnie niezależna Tuwińska Republika Ludowa, będąca w praktyce formą radzieckiego protektoratu. W 1944 roku republikę zlikwidowano i włączono do ZSRR.

Obecnie Tuwińcy przeżywają okres renesansu kultury narodowej. Słynny w świecie stał się ich tradycyjny krtaniowy śpiew – chöömej. Dużą popularność po 1991 zyskały idee niepodległościowe, jednak od początku XXI wieku są one przytłumione.

Około 200-osobowa grupa Tuwińców, żyjąca po mongolskiej stronie granicy mongolsko-rosyjskiej, w odosobnionej i trudno dostępnej okolicy, wciąż prowadzi koczowniczy tryb życia mieszkając w stożkowych namiotach bardzo podobnych do indiańskich tipi. Tuwińcy ci hodują renifery i są w zasadzie samowystarczalni. Nazywani też bywają „Catanami”.

Tuwińcy mieszkają także w chińskim regionie Sinciangu, m.in. nad jeziorem Kanas, gdzie ujmuje się ich w spisie pomiędzy Mongołami lub Ojratami^[3].

Znane osoby o narodowości tuwińskiej

• 

  Sałczak Toka, radziecko-tuwiński działacz partyjny i państwowy

• 

  Galsan Tschinag, mongolski pisarz i poeta

• 

  (c) Mil.ru, CC BY 4.0

  Siergiej Szojgu, rosyjski wojskowy w stopniu generała armii, od 2012 minister obrony Federacji Rosyjskiej

Zobacz też

• Tuwiński Obwód Autonomiczny

Przypisy