Tybetańczyk

Tybetańczyk
Urocynchramus pylzowi[1]
Przewalski, 1876
Ilustracja
Rysunek tybetańczyka autorstwa Johna Goulda
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

Urocynchramidae[2]
Domaniewski, 1918

Rodzaj

Urocynchramus[3]
Przewalski, 1876

Gatunek

tybetańczyk

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Tybetańczyk[5] (Urocynchramus pylzowi) – gatunek ptaka z rodziny tybetańczyków (Urocynchramidae), której jest jedynym przedstawicielem[6][7][5].

Systematyka

Po raz pierwszy gatunek opisał Nikołaj Przewalski w dziele Монголия и страна тангутовъ w 1876; przydzielił mu nazwę Urocynchramus pylzowi[8]. Takson czasami zaliczany do rodziny trznadlowatych (Emberizidae) lub łuszczaków (Fringillidae)[9][10]. Jednak badania filogenetyczne i systematyczne wykluczyły przynależność U. pylzowi do tych rodzin[11][12][13][14]. Takson monotypowy, nie wyróżnia się podgatunków[6][9].

Występowanie

U. pylzowi występuje endemicznie na terenie środkowych i południowych Chin w prowincjach Qinghai, Gansu i Syczuan oraz w Tybetańskim Regionie Autonomicznym[9].

Morfologia

Mały ptak o długim ogonie[11]; ptak mierzy około 17,2–17,7 cm długości, ogon – 80–90 mm w przypadku okazów odłowionych przez Nikołaja Przewalskiego. Długość dzioba wynosi blisko 10 mm, złożonego skrzydła – 69–86 mm[a]. Niepełna formuła skrzydłowa: 4=5=6, 3>7. Występuje dymorfizm płciowy. Samce mają jasnoróżowe upierzenie na gardle, piersi i brzuchu. Samice ubarwione podobnie do samic wróbla zwyczajnego[11]. U obu płci występują brązowe smugi na plecach i skrzydłach.

Ekologia

Ekologia tego gatunku jest słabo poznana. Ptak ten żyje na wysokości pomiędzy 3050 a 5000 metrów, zwykle w parach w sezonie lęgowym oraz w małych stadach w okresie zimowym. Głos podobny do potrzosa zwyczajnego (Emberiza schoeniclus)[11].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[4]. Globalna wielkość populacji nie została ustalona, ale gatunek jest opisywany jako rzadki lub niezbyt częsty i bardzo słabo poznany[15].

Uwagi

  1. Oryginalne wymiary podano w calach

Przypisy

  1. Urocynchramus pylzowi, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. Janusz Domaniewski. Die Stellung des Urocynchramus pylzowi Przev. in der Systematik. „Journal für Ornithologie”. 66, s. 421–424, 1918. (niem.). 
  3. Urocynchramus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2021-04-03] (ang.).
  4. a b BirdLife International, Urocynchramus pylzowi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015 [online], wersja 2015-3 [dostęp 2015-11-27] (ang.).
  5. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Urocynchramidae Domaniewski, 1918 - tybetańczyki - Przevalski's Rosefinch (wersja: 2019-05-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-28].
  6. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finches, euphonias, longspurs, Thrush-tanager. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-03]. (ang.).
  7. John H. Boyd III: Urocynchramidae: Przevalski's Finch. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux 2.5 Introduction [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2013-01-28]. (ang.).
  8. Nikołaj Przewalski: Монголия и страна тангутовъ. T. 2. 1876, s. 99–100. (ros.).
  9. a b c Nigel Collar, Ian Newton, Peter Clement, Vladimir Arkhipov: Family Fringillidae (Finches). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 580. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).
  10. P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, 1999. 
  11. a b c d Jeff G. Groth. Molecular Evidence for the Systematic Position of Urocynchramus pylzowi. „The Auk”. 117 (3), s. 787–791, 2000. DOI: 10.1642/0004-8038(2000)117%5B0787:MEFTSP%5D2.0.CO;2. (ang.). 
  12. Axel Gebauer, Martin Kaiser, Christine Wassmann. Remarks on biology, vocalisations and systematics of Urocynchramus pylzowi Przewalski (Aves, Passeriformes). „Zootaxa”. 1325, s. 75–98, 2006. (ang.). 
  13. Shu-Juan Yang, Fu-Min Lei, Zuo-Hua Yin. Molecular phylogeny of rosefinches and Rose Bunting (Passeriformes, Fringillidae, Urocynchramidae). „Acta Zootaxonomica Sinica”. 31 (3), s. 453–458, 2006. (chiń.). 
  14. Gang Liang, Tao Li, Zuo-Hua Yin, Fu-Min LEI. Molecular phylogenetic analysis of some Fringillidae species based on mitochondrial coI gene sequences. „Zoological Research”. 29 (5), s. 465–475, 2008. DOI: 10.3724/SP.J.1141.200805465. (ang.). 
  15. Peter Clement, Alan Harris, John Davis: Finches & Sparrows. Londyn: Christopher Helm, 1999. ISBN 978-1-4081-3508-2. (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.