Tybetański Parlament na Uchodźstwie

Siedziba Tybetańskiego Parlamentu na Uchodźstwie w Dharamsali

Tybetański Parlament na Uchodźstwie – jednoizbowy[1] parlament emigracyjny podległy Centralnemu Rządowi Tybetańskiemu w Indiach.

Historia

Jest sukcesorem powstałego w latach 70. XIX wieku Zgromadzenia Narodowego[2]. Został utworzony 2 września 1960[3] przez XIV Dalajlamę Tenzina Gjaco jako Komisja Tybetańskich Przedstawicieli Ludowych (w latach 1979[4] – 2006 Tybetańskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych, obecna nazwa od 2006[5]). Jego powstanie poprzedziły trwające blisko rok rozmowy i negocjacje z indyjskim rządem. Posłowie I kadencji zostali wybrani w zorganizowanych kilka miesięcy wcześniej wyborach[6].

Kadencja początkowo trwała 3 lata, w 1985 wydłużono ją jednak do 5 lat[7].

Kompetencje[8]

Uprawnienia i obowiązki Parlamentu określa obecnie Karta Tybetańczyków na Uchodźstwie z 14 czerwca 1991. Obejmują one:

  • wybór członków Kaszagu, a także możliwość odwołania któregokolwiek z nich lub też całego gabinetu
  • przyjmowanie ustaw, uchwał i innych aktów prawnych oraz podejmowanie decyzji politycznych
  • badanie decyzji podejmowanych przez Kaszag pod kątem ich zgodności z ustawami i innymi aktami prawnymi przyjętymi przez Zgromadzenie
  • kontrolowanie finansów administracji emigracyjnej
  • utrzymywanie kontaktów z rządami i parlamentami, a także z organizacjami pozarządowymi w celu zdobywania poparcia dla sprawy Tybetu
  • zapewnienie sprawnego funkcjonowania Zgromadzeń Lokalnych we wszystkich osiedlach diaspory tybetańskiej
  • przeprowadzanie debat na temat problemów Tybetańczyków, zarówno o zasięgu międzynarodowym, ogólnonarodowym, jak i lokalnym
  • przyjmowanie skarg publicznych i petycji społeczności uchodźczej
  • utrzymywanie kontaktu z Tybetańczykami, także tymi mieszkającymi na terenie Chińskiej Republiki Ludowej
  • odgrywanie roli opozycji politycznej

Skład, sposób wyboru i procedura objęcia mandatu

Obecny, XV Tybetański Parlament na Uchodźstwie liczy 42 członków:

  • po 2 przedstawicieli szkół Ningma, Sakja, Kagju i Gelug oraz 2 deputowanych reprezentujących tradycję Bön
  • po 10 przedstawicieli tybetańskich prowincji Amdo i Kham
  • 8 przedstawicieli prowincji Ü-Tsang
  • 2 przedstawicieli Tybetańczyków mieszkających w Ameryce Północnej
  • 2 przedstawicieli diaspory tybetańskiej mieszkającej w Europie[9]

Liczba członków tybetańskiego parlamentu emigracyjnego w okresie jego funkcjonowania wielokrotnie ulegała zmianom. Chronologię tych zmian ukazuje poniższa tabela[10].

RokDeputowani
196013
196417
196916
197617
198212
199146
200643
201142

Deputowani wyłaniani są w wyborach powszechnych. Czynne prawo wyborcze posiadają wszyscy członkowie społeczności uchodźczej, którzy ukończyli 18 lat. Bierne prawo wyborcze przysługuje od 25. roku życia[11].

Nowo wybrani posłowie składają przysięgę według następującej roty:[12]

Będę wypełniał swoje obowiązki jako członek TZPL (TPnU) zgodnie z literą i duchem Karty, w niczym jej nie uchybiając, nie kierując się własnym interesem, strachem, przywiązaniem ani nienawiścią, lecz altruizmem i uczciwością, dokładając wszystkich możliwych starań.

Struktura

Na czele Parlamentu stoi Przewodniczący, wybierany wraz z zastępcą przez deputowanych na pierwszym posiedzeniu w głosowaniu tajnym[13]. Posłowie pracują w ramach 9 komitetów, z których jeden (Stały Komitet) ma rangę organu konstytucyjnego, reprezentującego legislatywę poza sesjami. Pozostałe komitety to:

  • Komitet Doradztwa Gospodarczego
  • Komitet ds. Edukacji
  • Komitet ds. Opieki Zdrowotnej
  • Komitet ds. Praw Człowieka i Ochrony Środowiska
  • Komitet ds. Rachunków Publicznych
  • Komitet ds. Religijnych i Kulturalnych
  • Komitet ds. Opieki Socjalnej i Osiedli
  • Specjalna Komisja Prawna[14]

Organizacją prac TPnU zajmuje się Sekretariat z Sekretarzem Parlamentarnym na czele. Do obowiązków tej instytucji należy opracowywanie procedur parlamentarnych i przygotowywanie relacji z przebiegu obrad. Szczegółowe sprawozdanie z każdej sesji jest publikowane w wydawanym przez Sekretariat Biuletynie Wiadomości (około 250 stron)[15], kolportowanym następnie wśród diaspory.

Funkcjonowanie

TPnU pracuje w systemie sesyjnym. Co roku zwołuje się dwie sesje zwyczajne – zimową (w marcu) i letnią (w sierpniu). Dalajlama ma także prawo zwołać sesję nadzwyczajną[16]. Sesje trwają od 10 do 15 dni[17]. Porządek obrad najczęściej składa się z następujących punktów:

  • Godzina Pytań
  • Wystąpienia członków Kaszagu (kalonów) i poszczególnych posłów
  • Uchwalanie aktów prawnych
  • Głosowania nad przyznaniem dotacji i kontrola finansów publicznych
  • Prace nad rozmaitymi budżetami
  • Debaty nad wnioskami i wystąpieniami[18]

Przewodniczący[19]

  • Cełang Tamdin
  • Njima Sangpo (1969 – 1972)
  • Dzuczen Thupten Namgjal (1972 – 1976)
  • Alag Dzigme Lhundup (1976 – 1979)
  • Gjari Lodo Gjalcen (1979 – 1982)
  • Njima Sangpo (1982 – 1987)
  • Lobsang Czoden (1987 – 1988)
  • Nubpa Czodak Gjaco (1988 – 1990)
  • Lobsang Tenzin (1991 – 2001)
  • Thupten Lungrig (czerwiec – wrzesień 2001)
  • T. T. Karma Czopel (wrzesień 2001 – marzec 2002)
  • Pema Jungney (2002 – 2006)
  • T. T. Karma Czopel (31 maja 2006 – 30 listopada 2008)
  • Penpa Cering (16 grudnia 2008 – obecnie)

Przypisy

  1. ↑ Exile as challenge: the Tibetan diaspora (ang.). Books.google.pl. s. 157. [dostęp 2010-08-14].
  2. ↑ Human rights and refugees (ang.). Books.google.pl. s. 99. [dostęp 2010-08-14].
  3. ↑ Tenzin Gjaco: Wolność na wygnaniu. Autobiografia. Warszawa: Świat Książki, 1999, s. 164. ISBN 83-7227-376-6.
  4. ↑ Exile as challenge: the Tibetan diaspora (ang.). Books.google.pl. s. 154. [dostęp 2010-08-13].
  5. ↑ Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009 (ang.). Tpprc.org. s. 66. [dostęp 2010-08-15].
  6. ↑ Tibet handbook (ang.). Books.google.pl. s. 682. [dostęp 2010-08-15].
  7. ↑ Exile as challenge: the Tibetan diaspora (ang.). Books.google.pl. s. 155. [dostęp 2010-08-14].
  8. ↑ TYBETAŃSKIE ZGROMADZENIE PRZEDSTAWICIELI LUDOWYCH (pol.). Sft.org.pl. [dostęp 2010-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 stycznia 2010)].
  9. ↑ Election Commission Announces Final Results of Elections (ang.). Tibet.net. [dostęp 2011-04-28].
  10. ↑ Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009 (ang.). Tpprc.org. s. 15. [dostęp 2010-08-14].
  11. ↑ The Tibetan government-in-exile: politics at large (ang.). Books.google.pl. s. 100. [dostęp 2010-08-15].
  12. ↑ TYBETAŃSKIE ZGROMADZENIE PRZEDSTAWICIELI LUDOWYCH (pol.). Sft.org.pl. [dostęp 2010-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 stycznia 2010)].
  13. ↑ Tibet – Constitution (ang.). Unibe.ch. [dostęp 2010-08-14].
  14. ↑ Komitety Tybetańskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (pol.). Sft.org.pl. [dostęp 2010-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2010)].
  15. ↑ Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009 (ang.). Tpprc.org. s. 64. [dostęp 2010-08-16].
  16. ↑ TYBETAŃSKIE ZGROMADZENIE PRZEDSTAWICIELI LUDOWYCH (pol.). Sft.org.pl. [dostęp 2010-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 stycznia 2010)].
  17. ↑ Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009 (ang.). Tpprc.org. s. 57. [dostęp 2010-08-16].
  18. ↑ Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009 (ang.). Tpprc.org. s. 58. [dostęp 2010-08-16].
  19. ↑ Tibet's Parliament in Exile – Fourth Edition Published 2009 (ang.). Tpprc.org. [dostęp 2010-08-13].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Ekzilita tibeta parlamento.jpg
Tibetan Parliament in Exile, Dharamsala, India