Dur brzuszny
| Typhus abdominalis | |
 | |
| ICD-10 | |
|---|---|
| A01.0 | Dur brzuszny |
| A01.1 | Dur rzekomy A |
| A01.2 | Dur rzekomy B |
| A01.3 | Dur rzekomy C |
| A01.4 | Dur rzekomy, nie określony |
Dur brzuszny (łac. typhus abdominalis, ang. typhoid fever), zwany dawniej tyfusem lub tyfusem brzusznym – ogólnoustrojowa choroba bakteryjna wywołana Gram-ujemnymi pałeczkami Salmonella enterica, serotyp Typhi (Salmonella Typhi). Wywołują ją bakterie z grupy salmonelli, które w temperaturze 60 °C giną już po kilkunastu minutach. Źródłem zakażenia może być brudna woda, nieumyte owoce, a także nieczystości zawierające w sobie pałeczki Salmonella Typhi. Charakteryzuje się gorączką (powoli narastającą, aż do osiągnięcia ok. 40 stopni), krańcowym wyczerpaniem, bólami brzucha, objawami zatrucia endotoksyną (splątanie) i różową wysypką, tak zwaną „różyczką durową”, czyli rumieniową wysypką plamisto-grudkową zlokalizowaną na skórze klatki piersiowej lub nadbrzusza. Tym objawom towarzyszy także powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych szyi oraz zapalenie spojówek. Pomimo gorączki występuje względne spowolnienie pracy serca – jest to objaw Fageta[1].
Profilaktyka
Dokładne mycie owoców i warzyw przed spożyciem, a także picie tylko czystej wody z pewnego źródła i unikanie kontaktu z nieczystościami skażonymi bakteriami. Bardzo ważne jest mycie rąk przed jedzeniem i po wyjściu z ubikacji, ponieważ dur brzuszny (podobnie jak np. czerwonka) należy do tzw. chorób brudnych rąk (chory na dur brzuszny wydala zarazki z kałem). Możliwe też przyjęcie szczepionki uodparniającej; odporność zyskuje się po jednej dawce na okres około 3 lat. Na rynku polskim dostępne są dwie szczepionki: Ty i Typhim Vi (szczepionka polisacharydowa)[2].
Rozpoznanie
- posiew krwi (warunek konieczny) oraz pomocniczo, jako podejrzenie, dodatni posiew w kierunku Salmonella typhi moczu, kału lub plwociny. Objawami pomocniczymi w rozpoznaniu jest też występowanie niedokrwistości, leukopenii, małopłytkowości lub wystąpienie zespołu wykrzepiania śródnaczyniowego[3].
Stadia duru brzusznego
- okres obrzmienia rdzeniastego (stadium intumescentiae medullaris)
- okres tworzenia się strupów (stadium crustosum)
- okres tworzenia się owrzodzeń (stadium ulcerationis)
- okres oczyszczania się owrzodzeń (stadium detersionis)
Leczenie
Wymaga leczenia antybiotykiem.
Stosowane antybiotyki to: ampicylina (8 g/dobę) przez okres gorączki, a także kilka dni po jej ustąpieniu. Alternatywne antybiotyki: ciprofloksacyna, cefoperazon. Stosowany z powodzeniem może być również sulfametoksazol z trimetoprimem (kotrimoksazol) i furazolidon. Konieczne jest wyrównanie poziomu płynów i elektrolitów[3].
Rokowanie
Rokowanie dobre, jeżeli wcześnie leczony, przed wystąpieniem powikłań, a ogólny stan i odporność chorego przed chorobą nie jest upośledzona[3].
Przypisy
- ↑ Mark H. Beers i inni, The Merck manual : podręcznik diagnostyki i terapii, wyd. 3 wyd. pol, Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2008, s. 1902, ISBN 978-83-60290-99-6, OCLC 297538377 [dostęp 2022-07-30].
- ↑ Mark H. Beers i inni, The Merck manual : podręcznik diagnostyki i terapii, wyd. 3 wyd. pol, Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2008, s. 1903, ISBN 978-83-60290-99-6, OCLC 297538377 [dostęp 2022-07-30].
- ↑ a b c Mark H. Beers i inni, The Merck manual : podręcznik diagnostyki i terapii, wyd. 3 wyd. pol, Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2008, s. 1904, ISBN 978-83-60290-99-6, OCLC 297538377 [dostęp 2022-07-30].
Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.
Media użyte na tej stronie
The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.
Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.Dr. Schreiber of San Augustine giving a typhoid inoculation at a rural school, San Augustine County, Texas. April, 1943. Medium: transparency : color.
(taken from en.wikipedia and placed in Commons for use in other Wikipedia projects - this text is a copy from en.wikipedia) Emily Hobhouse tells the story of the young Lizzie van Zyl who died in the Bloemfontein concentration camp: She was a frail, weak little child in desperate need of good care. Yet, because her mother was one of the "undesirables" due to the fact that her father neither surrendered nor betrayed his people, Lizzie was placed on the lowest rations and so perished with hunger that, after a month in the camp, she was transferred to the new small hospital. Here she was treated harshly. The English disposed doctor and his nurses did not understand her language and, as she could not speak English, labeled her an idiot although she was mentally fit and normal. One day she dejectedly started calling for her mother, when a Mrs Botha walked over to her to console her. She was just telling the child that she would soon see her mother again, when she was brusquely interrupted by one of the nurses who told her not to interfere with the child as she was a nuisance". Quote from Stemme uit die Verlede ("Voices from the Past") - a collection of sworn statements by women who were detained in the concentration camps during the Second Boer War (1899-1902). (https://web.archive.org/web/20110823102439/http://www.boer.co.za/boerwar/hellkamp.htm)
Wyspka skórna w przebiegu duru brzusznego.