Tykwa
 Kwiat i owoc tykwy pospolitej | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | rośliny zielone | ||
| Nadgromada | rośliny telomowe | ||
| Gromada | rośliny naczyniowe | ||
| Podgromada | rośliny nasienne | ||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | różopodobne | ||
| Rząd | dyniowce | ||
| Rodzina | dyniowate | ||
| Rodzaj | tykwa | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Lagenaria Seringe Mém. Soc. Phys. Genève 3(1): t. 2. 1825 | |||
| Synonimy | |||
| |||
Tykwa (Lagenaria Ser.) – rodzaj jednorocznych, pnących roślin tropikalnych z rodziny dyniowatych. Obejmuje 6 gatunków[3]. Występują one w Afryce środkowej i południowej, włącznie z Madagaskarem. Jako rośliny introdukowane obecne są na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[3].
Morfologia
- Łodyga
- Pędy rośliny dochodzą do 2,5 m.
- Liście
- Duże, długości 10–14 cm.
- Kwiaty
- Białe.
- Owoce
- Zdrewniałe i osiągają wielkość od 10 cm do 1 m. Mogą osiągać różne kształty: od okrągłych, poprzez gruszkowate do podłużnych. Kolor owocu zależny jest od gatunku. Owoce niektórych gatunków nadają się do jedzenia.
Systematyka
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (2001...)
Rodzaj z rodziny dyniowatych z rzędu dyniowców, należących do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2]. W obrębie rodziny: podrodzina Cucurbitoideae, plemię Benincaseae[4].
- Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Takht.), nadrząd Cucurbitanae Reveal, rząd dyniowce (Cucurbitales Dumort.), podrząd Cucurbitineae Engl., rodzina dyniowate (Cucurbitaceae Juss.), rodzaj tykwa (Lagenaria Ser.)[5]
- Wykaz gatunków[3]
- Lagenaria abyssinica (Hook.f.) C.Jeffrey
- Lagenaria breviflora (Benth.) Roberty
- Lagenaria guineensis (G.Don) C.Jeffrey
- Lagenaria rufa (Gilg) C.Jeffrey
- Lagenaria siceraria (Molina) Standl. – tykwa pospolita, kalebasa, lagenaria
- Lagenaria sphaerica (Sond.) Naudin
Zastosowanie
Wykorzystywana jako roślina ozdobna – do celów dekoracyjnych wykorzystywane są owoce. Zrywa się je, gdy są już w pełni dojrzałe, tzn. zaczynają twardnieć i robią się lekkie, co pozwala zapobiec gniciu. Po zbiorze należy przechowywać je w suchym pomieszczeniu aż do całkowitego wysuszenia.
Wysuszone i wydrążone owoce (kalabasy) służą w wielu rejonach świata jako perkusyjne instrumenty muzyczne. W Afryce są to m.in. shekere czy berimbau (także w Brazylii), a w Ameryce Łacińskiej marakasy.
Tykwy bardzo często służą jako pojemnik do picia (np. Yerba mate), naczynia, łyżki i pojemniki. Rzeźbione tykwy pełnią też funkcje dekoracyjne.
- Historia
- Pierwszą wzmianką o uprawie tykwy pospolitej w Europie jest Hortulus – poemat szwabskiego mnicha z Reichenau Walafriusa Strabusa (807 – 849) w którym opisuje on swoje doświadczenia w uprawie tego gatunku[6].
Uprawa
W Polsce nasiona tykwy można wysiać do doniczki na początku kwietnia i po ustąpieniu przymrozków przesadzić do gruntu lub siać bezpośrednio do gruntu w połowie kwietnia, początku maja. Nasiona i młode rośliny potrzebują dużo wody. Tykwy są roślinami ciepłolubnymi, więc powinny rosnąć w nasłonecznionym miejscu.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-03] (ang.).
- ↑ a b c Lagenaria Ser.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-06].
- ↑ Lagenaria (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-03].
- ↑ Crescent Bloom: Lagenaria (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-03].
- ↑ Marian Janusz Kawałko „Historie Ziołowe” Lublin 1986 ISBN 83-03-01600-8.
Media użyte na tej stronie
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Güiro from Cuba. Around 35 cm long. It is held with one hand from an opening on the other side and played with the other hand using a stick on the carved side.
Picture taken by myself