Tymon Niesiołowski

Tymon Niesiołowski
Ilustracja
Karykatura Tymona Niesiołowskiego autorstwa Kazimierza Sichulskiego, 1915
Data i miejsce urodzenia

2 października 1882
Lwów

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1965
Toruń

Zawód, zajęcie

malarz, grafik, pedagog.

Narodowość

polska

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi
Grób Tymona Niesiołowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Tymon Niesiołowski (ur. 2 października 1882 we Lwowie, zm. 12 czerwca 1965 w Toruniu) – polski malarz, grafik, pedagog. Przedstawiciel formistów w grupie „Rytm”. Zajmował się też sztuką użytkową.

Życiorys

Syn Norberta i Cecylii z Dzikowskich. Po 5 latach nauki we lwowskim gimnazjum, w 1898 został relegowany za udział w demonstracji 1-majowej[1]. Przeniósł się do Szkoły Przemysłowej we Lwowie na oddział malarstwa dekoracyjnego[2], gdzie w 1899 uzyskał maturę. Edukację kontynuował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1900–1904[2]. Malarstwo studiował u Józefa Mehoffera, Stanisława Wyspiańskiego i Teodora Axentowicza. Po skończeniu studiów, w 1905 r. przeprowadził się do Zakopanego. Pierwsza wystawa prac Tymona Niesiołowskiego odbyła się w krakowskim TPSP w roku 1903. W 1905 r. Wlastimil Hofman wraz z Mieczysławem Jakimowiczem, Leopoldem Gottliebem i Witoldem Wojtkiewiczem założył „Grupę Czterech”, docelowo przekształconą w „Grupę Pięciu” (bez Wojtkiewicza, z Janem Rembowskim i Tymonem Niesiołowskim), z którą, w ramach wystaw zbiorowych, wystawiał prace w Krakowie, Monachium i we Włoszech[3].

W 1909 r. wstąpił do Towarzystwa „Sztuka Podhalańska”. Był współtwórcą „Ekspresjonistów Polskich” (1917). W 1919 roku malarz sformułował teorię reliefizmu, zgodnie z którą korzystał z silnych kontrastów i używał grubego konturu obiegającego syntetyczne kształty[4].

W Wilnie zamieszkał w 1926 r., gdzie pracował jako nauczyciel w Szkole Rzemiosł Artystycznych do 1932. Od 1937 r. zajmował stanowisko docenta malarstwa monumentalnego na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Jako docent malarstwa 20 kwietnia 1938 habilitował się na WSZ USB[5]. W 1940 został prezesem Związku Plastyków Wileńskich i profesorem Akademii Sztuki w Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Po II wojnie światowej mieszkał w Toruniu, gdzie, do 1960, był profesorem na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

W 1955 roku artysta obchodził 50-lecie swojej działalności twórczej i z tej okazji został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1958 został członkiem Grupy Toruńskiej[2].

Otrzymał liczne wyróżnienia i nagrody, m.in.: srebrny medal na Międzynarodowej Wystawie „Sztuka i Technika” w Paryżu (1937) oraz dyplom honorowy na wystawie w Carnegie Institute w Pittsburgu (USA). W 1960 reprezentował polską sztukę na XXX Biennale Sztuki w Wenecji[2].

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (aleja zasłużonych-1-142)[6].

Życie prywatne

18 sierpnia 1926 ożenił się z 23-letnią Heleną Krystyną Wabia-Wapińską, świadkami na ich ślubie była Stefania Wabia-Wapińska i profesor uniwersytetu Adam Szelągowski. Ślub odbył się 18 sierpnia 1926 w warszawskim kościele św. Aleksandra[7]. Z tego związku urodzili się Krzysztof oraz Dorota Niesiołowska (1934–2015)[8].

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Tymon Niesiołowski jest patronem ulic w Toruniu[11] i Grudziądzu[12].

Wydział Sztuk Pięknych UMK w Toruniu główną swą salę wykładową nazwał jego imieniem.

Na Wydziale Sztuk Pięknych UMK przyznawany jest Medal im. Tymona Niesiołowskiego za Najlepszy Dyplom Artystyczny kierunków: malarstwo, grafika oraz rzeźba.

Przypisy

  1. NIESIOŁOWSKI TYMON – E-WIETOR, e-wietor.pl [dostęp 2020-12-03].
  2. a b c d informacja o twórcy. www.culture.pl. [dostęp 2016-05-28]. (pol.).
  3. informacje o grupie artystycznej. Słownik biograficzny Ziemi Jeleniogórskiej. [dostęp 2016-05-28].
  4. informacje o teorii reliefizmu. mapakultury.pl. [dostęp 2016-05-28].
  5. Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 5, s. 198, 20 maja 1938. 
  6. Cmentarz Stare Powązki: TYMON NIESIOŁOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [online] [dostęp 2020-01-31].
  7. informacja o zawarciu zw. małżeńskiego. tygodnik.lt. [dostęp 2016-05-28].
  8. informacja o rodzinie T. Niesiołowskiego. sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-05-28].
  9. informacje o odznaczeniu. polskiemuzy.pl. [dostęp 2016-05-28].
  10. M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 338 „za zasługi na polu pracy artystycznej”.
  11. ulica T. Niesiołowskiego w Toruniu. Targeo,pl. [dostęp 2016-05-28].
  12. lokalizacja ul T. Niesiołowskiego w Grudziądzu. mapy.e-turysta.net. [dostęp 2016-05-28].

Bibliografia

  • Kazimierz Brakoniecki, Jan Kotłowski, Lech Lechowicz, Wileńskie środowisko artystyczne 1919–1945, Olsztyn 1989.
  • Małgorzata Geron, Tymon Niesiołowski (1882–1965). Życie i twórczość, Warszawa: Neriton, 2004, ISBN 83-88973-85-1, Na książce wyłącznie ISBN 838897369X.
  • Artola, Inés R., Formiści: la síntesis de la modernidad (1917–1922). Conexiones y protagonistas, Granada: Libargo, 2015, ISBN 978-84-938812-7-6.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Tymon Niesiołowski - grób.jpg
Autor: Krzem Anonim, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Tymona Niesiołowskiego na Cmentarzu Powązkowskim (Aleja Zasłużonych, grób 142)
Tymon Niesiołowski - Kazimierz Sichulski.jpg
Karykatura Tymona Niesiołowskiego

1915. Akwarela, pastel, papier. 90,5 x 64 cm.

Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem.