Tymon Tymański
Tymon Tymański (2015) | |
Imię i nazwisko | Ryszard Waldemar Tymański |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód | wokalista, kompozytor, tekściarz, prozaik, felietonista |
Aktywność | od 1979 |
Wydawnictwo | Biodro Records, Yass Records |
Powiązania | TotArt, Lester Bowie, Mikołaj Trzaska, Leszek Możdżer, Jacek Olter, Piotr Pawlak, Antoni Gralak, Nowe Sytuacje, Marta Handschke, Sara Brylewska |
Zespoły | |
Sni Sredstvom Za Uklanianie Miłość Kury Tymon & The Transistors Tymański Yass Ensemble | |
Strona internetowa |
Tymon Tymański, właśc. Ryszard Waldemar Tymański[1] (ur. 30 września 1968 w Gdańsku[2]) – polski wokalista, kompozytor, multiinstrumentalista, poeta, prozaik; twórca pojęcia yass. Założyciel i lider albo współlider zespołów Miłość (1988), Kury (1992), Czan, NRD, Tymon i Trupy, Masło, Poganie, The Users, Tymański Yass Ensemble, Tymon & The Transistors, Polish Brass Ensemble, Jazz Out, Mu.
Współpracował z wykonawcami, takimi jak Lester Bowie, John Zorn, Dave Douglas, Chris Speed, Jim Black, Lech Janerka, Robert Brylewski, Antoni Gralak, Aleksander Korecki, Włodzimierz Kiniorski, Mikołaj Trzaska, Leszek Możdżer, Jacek Olter, Tomasz Gwinciński, Jerzy Mazzoll, Wojtek Mazolewski, Ireneusz Wojtczak, Tomasz Ziętek czy Jakub Staruszkiewicz.
Rodzina i edukacja
Urodził się 30 września 1968 w Gdańsku. Wychował się na osiedlu nauczycielskim we Wrzeszczu wraz ze swoim starszym bratem Romanem, absolwentem gdańskiego AWF-u i trenerem koszykówki (rocznik 1959). Bracia Tymańscy fascynowali się rockiem przełomu lat 60. i 70. (m.in. grupami The Beatles, The Rolling Stones, The Byrds, Pink Floyd, King Crimson, Genesis, Yes oraz Frankiem Zappą). Koledzy Romana mieli spory wpływ na muzyczną edukację młodszego z braci Tymańskich, zapoznając go z muzyką Milesa Davisa, Johna Coltrane’a, Keitha Jarretta i Jana Garbarka. Na osiedlu funkcjonował również obieg wymiany książek, które nie zostały dopuszczone do druku z racji treści, niezgodnych z ideologią komunizmu (Orwell, Vonnegut, Celine, Grass, Gombrowicz, Hłasko, Wat).
W okresie licealnym (maturę zdał w III LO w Gdyni[3]) zainteresował się punk rockiem i nową falą. W 1986 zdał na anglistykę na Uniwersytecie Gdańskim[4], gdzie poznał swoich przyszłych kompanów z TotArtu. W 1989 rzucił studia i poświęcił się wyłącznie muzyce oraz działalności literackiej. W 2022 podjął studia reżyserskie w Gdyńskiej Szkole Filmowej[5].
Kariera muzyczna
Swoją pierwszą grupę The Howling Dogs, zainspirowaną Beatlesami i hard rockiem, założył w 1979. W skład zespołu weszli: gitarzysta Piotr Merta, perkusista Bartosz Szmit i Piotr Pawlak. W 1984 został basistą i wokalistą nowofalowej formacji Sni Sredstvom Za Uklanianie. W pierwszej fazie istnienia muzycy SSZU pozostawali pod silnym wpływem grup Joy Division i The Birthday Party, a także afroamerykańskiego free jazzu lat 60. oraz twórczości muzyków, takich jak John Coltrane, Ornette Coleman czy Albert Ayler. Na jesieni 1984 trio wzięło udział w konkursie w ramach Mokotowskiej Jesieni Muzycznej, a w lipcu 1985 zagrało na warszawskiej edycji festiwalu „Poza Kontrolą”. W sierpniu 1986 grupa SSZU zarejestrowała 15 utworów w studiu Studenckiej Agencji Radiowej, jednak nagrania zaginęły. Jesienią 1987 trio zaczęło akompaniować grupie TotArt podczas jej skandalizujących happeningów. Występy w ramach totartowskich performansów wpłynęły na zmianę muzycznego stylu oraz repertuaru zespołu: nowofalowe kompozycje zastąpiły free rockowe formy i improwizacje. W drugiej fazie działalności na muzyczne inspiracje SSZU wpłynęli Frank Zappa, Captain Beefheart, Pere Ubu oraz Art Bears.
W kwietniu 1988 trio Sni Sredstvom Za Uklanianie zmieniło nazwę na Miłość, w którym zasłynął jako odnowiciel polskiego jazzu, a zarazem twórca yassu. Na początku lat 90. wraz z grupą poetycką „Zlali Mi Się Do Środka” udzielał się w telewizyjnym kabarecie „Dzyndzylyndzy”. W kwietniu 1992 wraz z grupą Miłość zajął drugie miejsce na krakowskim festiwalu Jazz Juniors, a we wrześniu 1992 nagrał materiał na pierwszą płytę w studiu Radia Szczecin.
W latach 1986–1991 udzielał się jako muzyk i poeta w performerskiej formacji TotArt. Współpracował wówczas m.in. z poetami: Zbigniewem Sajnogiem, Pawłem „Końjo” Konnakiem, Pawłem „Paulusem” Mazurem, Arturem „Kudłatym” Kozdrowskim, Wojciechem „Lopezem” Stammem oraz Dariuszem „Brzóską” Brzóskiewiczem, na scenie uprawiając improwizowaną poezję symultaniczną oraz spontaniczne, często mocno obrazoburcze happeningi.
W kwietniu 1992 Tymański powołał do życia avant-rockową grupę Kury. Przez pierwsze trzy lata Kury funkcjonowały jako kwartet z wokalistą Anną Lasocką, gitarzystą Piotrem Pawlakiem, perkusistą Jackiem Olterem oraz Tymańskim na gitarze basowej. Pierwsza płyta Kur, zatytułowana Kablox-Niesłyna Histaria i wydana pod koniec 1994, nawiązywała do alternatywnego rocka, jazzu oraz muzyki poważnej. Drugi album Kur, wydany cztery lata później P.O.L.O.V.I.R.U.S., był krotochwilnym rozrachunkiem z mizerią polskiej muzyki lat 90., mogąc budzić skojarzenia z działalnością Franka Zappy. Do nagrania zaproszeni zostali luminarze trójmiejskiej alternatywnej sceny muzycznej: m.in. Olaf Deriglasoff, Leszek Możdżer, Jerzy Mazzoll, Grzegorz Nawrocki oraz Larry Ok Ugwu. Album pt. P.O.L.O.V.I.R.U.S. okazał się wielkim sukcesem, który równocześnie podzielił publiczność zespołu. Odtąd spora część niedzielnych fanów, znająca głównie płytę P.O.L.O.V.I.R.U.S., wychodziła z koncertów Kur mocno rozczarowana ciężką, transową muzyką grupy. Ostatnia płyta Kur wydana w 2001 pt. 100 lat undergroundu i nasycona elementami rapu, hip-hopu, copy'n'paste'u i elektroniki, była świadomą ucieczką od prześmiewczo-rozrachunkowej stylistyki poprzedniego albumu. Po śmierci Jacka Oltera Kury kilkakrotnie wracały do koncertów w składzie z innymi perkusistami, ale nie zdecydowały się na dłuższą kontynuację działalności koncertowej i wydawniczej.
Formacja Tymon & The Transistors powstała w lipcu 2002 na warsztatach, odbywających się w ramach corocznego festiwalu Przystanek Olecko. Kilka miesięcy później grupa wzięła udział w nagraniach soundtracku do głośnego filmu Wesele Wojtka Smarzowskiego, obficie nagradzanego na Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni oraz festiwalu Polskiej Akademii Filmowej Orły 2003. W 2007 Tranzystory wydały swą drugą płytę pt. Don’t Panic! We’re From Poland. W 2009 ukazała się trzecia płyta zespołu pt. Bigos Heart, na której gościnnie wystąpili pianista Leszek Możdżer oraz komik i aktor Grzegorz Halama. Rok później „Bigos Heart” została nagrodzona Fryderykiem w kategorii „Płyta alternatywna roku 2009”. W marcu 2013 zespół wydał swój czwarty album, nagrany na żywo w studiu Radia Gdańsk.
W sierpniu 1995 grupa SSZU wróciła do krótkotrwałej aktywności, żeby nagrać 15 piosenek na swój debiutancki album pt. 1983–1986, która została wydana przez Biodro Records dopiero w 2008. Również w 1995 powołał do życia yassowo-rockową grupę Trupy, która w 1998 zmieniła nazwę na Czan. Przy okazji udzielał się jako członek zespołów Masło, The Users, Dyliżans i Poganie.
Od lat równolegle prowadzi zespoły alternatywno-rockowe i jazzowe, grając na elektrycznej gitarze lub na kontrabasie. Jednym z nich jest formacja Tymański Yass Ensemble złożona z trzech pokoleń polskiego alternatywnego jazzu. Oprócz tego gra w sekstecie Polish Brass Ensemble, który powstał przy okazji współpracy z Dave’em Douglasem.
Był współwłaścicielem trójmiejskiej wytwórni fonograficznej Biodro Records. Wydał m.in. płyty zespołów Miłość, Kury, Ścianka, Pogodno i Kobiety. Obecnie wydaje swoje płyty w domowej wytwórni Yass Records, nakładem której ukazały się m.in. reedycje albumów grupy Miłość. Od lutego 2012 wraz z Piotrem „Kędziorem” Kędzierskim Tymański prowadził codzienną audycję „Ranne Kakao” w Rock Radiu. 24 czerwca 2016, decyzją władz rozgłośni, audycja zeszła z anteny.
Skomponował muzykę do filmów: Sztos, Przemiany i Wesele (nagroda filmowa Polskie Orły 2005). Jest także kompozytorem muzyki do filmu animowanego Jak bóg Maior utracił tron (1993) z cyklu Czternaście bajek z Królestwa Lailonii Leszka Kołakowskiego.
Pozostałe przedsięwzięcia
W 2007 zaczął pisać scenariusz offowego musicalu Polskie gówno (2015). W czerwcu 2014 film zdobył główną nagrodę w kategorii Inne spojrzenie na Polskim Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni, natomiast w lipcu 2015 został wyróżniony Grand Prix oraz nagrodą za muzykę na koszalińskim festiwalu „Młodzi i film”.
W 2013 ukazała się autobiografia Tymańskiego pt. „AD/HD”, która ukazała się w formie wywiadu przeprowadzonego przez Rafała Księżyka.
Był jurorem w 11. edycji programu Polsatu Must Be the Music. Tylko muzyka (2016)[6] i uczestnikiem drugiej edycji reality show TVN Azja Express (2017)[7].
W 2022 został nominowany do Nagrody Literackiej „Nike” za tom wspomnień Sclavus[8].
Życie prywatne
Jego pierwszą żoną była Anna Lasocka[9]. Ma trzech synów: Lucasa Hellmanna[10], Kosmę (z Martą Handschke, która także była jego żoną) i Teo (ur. 2013) oraz córkę Lunę (ur. 2015; dwójka ostatnich z poślubioną w 2013 Marią Bros, z którą rozwiódł się w 2019)[11][9]. Przez osiem lat jego partnerką życiową była Sara Brylewska[12][13]. W 2020 określił się jako osoba biseksualna[14].
Deklaruje się jako buddysta zen[15].
Dyskografia
Album | Rok | Uwagi | Źródło |
---|---|---|---|
3 Metry – Jedli z dołków, pili z dziórek | 1997 | gościnnie | [16] |
Lipali – Li-pa-li | 2000 | gitara | [17] |
Łowżył, Tymański, Klebba, Chandran – Ni Sa Ni | kontrabas, aranżacje, kalimba | [18] | |
Tymon Tymański & The Waiters – Theatricon Plixx | 2001 | muzyka, słowa, produkcja, wokal, kontrabas | [19] |
Yugoton – Yugoton | wykonanie utworu „Dziewczęta w letnich sukienkach” | [20] | |
Stasio – Nie pożyczaj | 2003 | wokal w utworze „Posłuchaj” | [21] |
Marek Gałązka – Tu stacja sopot | 2006 | produkcja, gitara, instrumenty perkusyjne, puzon, realizacja nagrań | [22] |
Sni Sredstvom Za Uklanianie – 1983–1986 | 2008 | gitara basowa, gitara, muzyka, słowa, wokal | [23] |
Irek Wojtczak – Direct Memory Access | 2011 | gitara basowa, kontrabas | [24] |
Kobiety – Mutanty | banjo, mandolina | [25] |
Filmografia
Rok | Tytuł | Rola | Reżyser |
---|---|---|---|
2002 | Segment ’76 (film fabularny)[26] | Rysiek | Oskar Kaszyński |
2004 | Wesele (film fabularny)[26] | Tymon, szef orkiestry weselnej (także wykonanie muzyki) | Wojciech Smarzowski |
2005 | Femme fatale (etiuda – film animowany) | b.d. | Daria Kopiec |
2008 | Historia polskiego rocka (film dokumentalny)[26] | w roli samego siebie | Leszek Gnoiński, Wojciech Słota |
2009 | Jothabelsi (film dokumentalny fabularyzowany)[26] | narrator | Elvin Flamingo |
2011 | Notoryczni debiutanci (etiuda)[26] | ksiądz Jacek | Justyna Nowak |
2012 | Miłość (film dokumentalny)[26] | w roli samego siebie (koproducent) | Filip Dzierżawski |
2014 | Polskie gówno (film fabularny)[26] | Jerzy Bydgoszcz, lider „Tranzystorów” (także scenarzysta, producent wykonawczy, autor muzyki) | Grzegorz Jankowski |
2016 | Po prostu przyjaźń (film fabularny)[26] | tatuażysta „Dziubek” | Filip Zylber |
Publikacje książkowe
- Chłopi III, Warszawa : Wydawnictwo Do, 2001, ISBN 83-85586-08-3 (wspólnie ze Zbigniewem Sajnogiem).
- AD/HD, Kraków : Wydawnictwo Literackie, 2013; (wspólnie z Rafałem Księżykiem).
- Sclavus, Gdańsk : Wydawnictwo Części Proste, 2021, ISBN 978-83-951535-6-3.
Nagrody i nominacje
Rok | Nagroda | Kategoria | Tytuł | Rezultat |
---|---|---|---|---|
1998 | Fryderyk | Autor roku[27] | – | Nominacja |
Kompozytor roku[27] | – | Nominacja | ||
2005 | Złota Kaczka | Autor najlepszej muzyki filmowej[26] | Wesele | Wygrana |
Orzeł | Najlepsza muzyka roku 2004[26] | Wygrana | ||
2010 | Fryderyk | Wokalista roku[28] | – | Nominacja |
Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury | z okazji jubileuszu 25-lecia aktywności scenicznej[29] | – | Wygrana | |
2016 | z okazji jubileuszu 30-lecia Formacji TOTART[29] | – | Wygrana | |
2022 | Nagroda Literacka „Nike” | książka roku[8] | Sclavus | Nominacja |
Przypisy
- ↑ Tymon & The Transistors, filharmonia.jazovia.pl [zarchiwizowane z adresu 2022-05-06] .
- ↑ Arkadiusz Bartosiak, Łukasz Klinke: 50 najlepszych wywiadów Playboya. Marquard Media Polska, 2007. ISBN 978-83-923642-7-6.
- ↑ Wiesław Kosakowski , Znaczenie Gdyńskiej Trójki w polskiej i międzynarodowej edukacji – 2010 r., Gdynia: Studio Spartan, czerwiec 2010, s. 37, ISBN 83-917463-0-5 [dostęp 2022-03-19] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-28] .
- ↑ Tymon Tymański oskarża Tomasza Lisa o „uprawianie dziennikarskiego paserstwa”. Dziennik.pl. [dostęp 2013-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-26)]. (pol.).
- ↑ Magda Mielke , Tymon Tymański studentem Gdyńskiej Szkoły Filmowej, trojmiasto.pl, 7 października 2022 .
- ↑ Tymon Tymański nowym jurorem w show „Tylko muzyka. Must be the music”. www.wirtualnemedia.pl, 2015-12-10. [dostęp 2015-12-10]. (pol.).
- ↑ Poznajcie uczestników drugiej edycji „Azja Express”. azjaexpress.tvn.pl, 2017-03-21. [dostęp 2017-03-21]. (pol.).
- ↑ a b Nagroda Literacka Nike 2022. Oto lista nominowanych, Onet Kultura, 15 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-15] (pol.).
- ↑ a b Paweł Piotrowicz, Oszołom bardzo odpowiedzialny. Tymon Tymański kończy 50 lat, Onet Kultura, 30 września 2018 [dostęp 2020-09-17] (pol.).
- ↑ Robert Choiński , Lucas Hellmann – kim jest syn Tymona Tymańskiego?, www.gala.pl, 13 września 2017 [zarchiwizowane z adresu 2021-04-16] .
- ↑ Kto zajmuje się dziećmi Tymona Tymańskiego? Była żona muzyka z Trójmiasta szczerze o życiu po rozwodzie [VIDEO], esopot.pl, 20 maja 2020 [dostęp 2020-09-17] .
- ↑ Tymon Tymański, Rafał Księżyk: ADHD: autobiografia. Wydawnictwo Literackie, 2013, s. 407–417. ISBN 978-83-08-05258-7.
- ↑ Patrycja Ceglińska , Córka Brylewskiego spotykała się z Tymonem Tymańskim. Ona miała 15 lat, on 33, gwiazdy.wp.pl, 4 czerwca 2018 [dostęp 2020-09-17] .
- ↑ Tymon Tymański broni Chopina: też jestem biseksualny, Onet Kultura, 26 listopada 2020 [dostęp 2022-11-03] .
- ↑ Polacy przebudzeni w Buddzie, Przegląd, 6 czerwca 2004 [dostęp 2022-11-03] .
- ↑ 3 Metry – Jedli Z Dołków, Pili Z Dziórek. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Lipali – Li-pa-li. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Łowżył, Tymański, Klebba, Chandran – Ni Sa Ni. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Tymon Tymański & The Waiters – Theatricon Plixx. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Yugoton – Yugoton. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Stasio – Nie Pożyczaj. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Marek Gałązka – Tu Stacja Sopot. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Sni Sredstvom Za Uklanianie – 1983–1986. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Irek Wojtczak – Direct Memory Access. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ Kobiety – Mutanty. www.discogs.com. [dostęp 2014-10-28]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Tymon Tymański w bazie filmpolski.pl
- ↑ a b Fryderyki 1998 – nominowani i laureaci. Związek Producentów Audio-Video. [dostęp 2014-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-18)]. (pol.).
- ↑ Fryderyki 2010 – nominowani i laureaci. Związek Producentów Audio-Video. [dostęp 2014-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-18)]. (pol.).
- ↑ a b Laureaci Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. gdansk.pl. [dostęp 2016-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-23)]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Oficjalny blog Tymona Tymańskiego. tymontymanski.bloog.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-08)].
Media użyte na tej stronie
Autor: Silar, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tymon and the Transistors
Autor: Rubin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tymon & Transistors - Carpe Diem Katowice 18.04.2004
Autor: Bieniecki Piotr, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tymon & The Transistors. Zespół rockowy Tymona Tymańskiego, Fotografia koncertowa, Bielsko-Biała, 2015