Tymoteusz (postać biblijna)

Święty
Tymoteusz

Τιμόθεος

apostoł
Data i miejsce urodzenia	ok. 17 Listra
Data i miejsce śmierci	80 bądź 97 Efez
Czczony przez	Kościół katolicki Cerkiew prawosławną Kościoły protestanckie
Wspomnienie	24 lub 26 stycznia[a] 17 stycznia i 4 lutego[b]
Atrybuty	księga, kamienie[1]

Tymoteusz Apostoł, gr. Τιμόθεος, cs. Apostoł Timofiej) – uczeń Pawła Apostoła, pierwszy biskup Efezu, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Życiorys

Urodził się w miasteczku Listra w Azji Mniejszej. Jego ojciec Grek był poganinem, a matka imieniem Eunike Żydówką. Babka nosiła imię Lois^[2]. Chłopiec uwierzył zwiastowanej Ewangelii przez apostoła Pawła i stał się jego uczniem. Opowiadają o tym Dzieje Apostolskie (16, 1-4). Stał się jego towarzyszem i wiernym współpracownikiem. Apostoł nazywał go nawet swym umiłowanym i rodzonym dzieckiem i pomimo młodego wieku przygotował do służby i ordynował na prezbitera.

Paweł obchodził wraz z Tymoteuszem krainy Azji Mniejszej, odwiedzając wiernych i zachęcając do przestrzegania postanowień powziętych w Jerozolimie. Obaj byli też w Macedonii, Atenach i Koryncie oraz gdy pisał Listy do Rzymian, Kolosan, Filipian, Filemona. Św. Paweł powierzył mu duszpasterską opiekę nad chrześcijanami w Efezie, gdzie Tymoteusz został pierwszym biskupem. Sprawując tę funkcję otrzymał od apostoła dwa listy pasterskie, będące swego rodzaju instrukcjami dla „pasterzy” Kościoła.

Pewnego razu w Efezie odbywało się pogańskie święto poświęcone Dianie. Gdy lud ze śpiewem i radosnymi okrzykami obnosił wokół miasta pogańskie bożki, gorliwy w swej wierze Tymoteusz, wszedł w tłum i zaczął głosić wiarę w prawdziwego Boga. Rozwścieczeni poganie rzucili się na niego, zaczęli bić i ciągać po ziemi, aż wreszcie ukamienowali. Miało to miejsce najprawdopodobniej w 97. Chrześcijanie wzięli ciało apostoła i z honorami pochowali w granicach miasta.

Kult

W 356 r. relikwie Tymoteusza przeniesiono do Konstantynopola i złożono w Kościele Świętych Apostołów. W XII wieku krzyżowcy wywieźli je do włoskiego miasta Termoli. Zamurowane, zostały odnalezione w 1945.
Tymoteusz obok św. apostoła Tytusa uważany jest za patrona Krety.

Kościół prawosławny wspomina świętego dwukrotnie:

• 4/17 stycznia^[c], tj. 17 stycznia według kalendarza gregoriańskiego (Sobór siedemdziesięciu Apostołów),
• 22 stycznia/4 lutego tj. 4 lutego.

Wspomnienie liturgiczne świętego w Kościele katolickim w Novus Ordo Missæ obchodzone jest 26 stycznia, razem ze św. Tytusem, a w tradycyjnym obrządku 24 stycznia^[3].

Ikonografia

W sztuce wczesnochrześcijańskiej Tymoteusz przedstawiany był w sposób typowy dla apostołów: w tunice i sandałach. W późniejszym okresie ukształtował się jego wizerunek jako mężczyzny w średnim wieku z krótką, kasztanową brodą, w liturgicznych biskupich szatach, przeważnie z dominującą czerwienią. W dłoniach trzyma Ewangelię.

Poczynając od XII wieku apostoł jako jeden z dwóch lub trzech biskupów występuje na ikonach Zaśnięcia Bogurodzicy (Zaśnięcie Matki Bożej.).

W sztuce zachodniej jego atrybutem są leżące u stóp kamienie.

Zobacz też

• kult świętych
• wstawiennictwo świętych

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Święci biskupi Tymoteusz i Tytus na brewiarz.pl [12.01.2010]
• Tymoteusz, apostoł na cerkiew.pl, oprac. Jarosław Charkiewicz
• Tymoteusz na Orthodoxwiki (ang.)