Tympanon

Neoklasyczny tympanon Teatru Wielkiego we Lwowie
Romański tympanon portalu katedry w hiszpańskim Burgos (XIII w.)
Tympanon nad jednym z 9 portali Katedry w Sewilli przedstawiający Pokłon Trzech Króli[1]

Tympanon (lub tympan) (gr. τύμπανον, týmpanon – bęben, łac. tȳmpănŭm) – detal architektoniczny.

W architekturze klasycznej terminem tym określano wewnętrzne trójkątne pole pomiędzy gzymsami frontonu, gładkie lub wypełnione rzeźbą, stanowiące charakterystyczny element monumentalnych budowli Grecji i Rzymu[2][3]. W reprezentacyjnej budowli antycznej trójkątny szczyt zwykle zamykał przestrzeń dachową od strony licowej (przedniej) i tylnej. Element ten występuje także w monumentalnych budynkach nowożytnych, kształtowanych pod wpływem architektury antycznej (klasycyzm i eklektyzm historyczny)[4].

W architekturze romańskiej i gotyckiej termin ten określa półkoliste lub ostrołukowe pole nad drzwiami, wypełniające przestrzeń między nadprożem a łukiem (archiwoltą) portalu, u dołu zamknięte poziomo, u góry obramione łukowo, wypełnione rzeźbą lub płaskorzeźbą[2][3].

Przypisy

  1. ↑ Katedra w Sewilli - historia, architektura, bezpłatne zwiedzanie, Andaluzja zwiedzanie [dostęp 2021-03-23] (pol.).
  2. ↑ a b Sztuka świata. Słownik terminów L-Ż. tom 18. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2013, s. 312. ISBN 978-83-213-4727-1.
  3. ↑ a b Witold Szolginia: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Architektura i Budownictwo. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1975, s. 396.
  4. ↑ Wojciech Skowroński: Ilustrowany leksykon architektoniczno-budowlany. Warszawa: Arkady, 2008, s. 357. ISBN 978-83-213-4515-4.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Sewilla-katedra-zwiedzanie.jpg
Autor: Beata77, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tympanon nad jednym z 9 portali Katedry w Sewilli przedsawiający Pokłon Trzech Króli
Sasamon Burgos Portico timpano.jpg
Timpano del Pórtico de la Iglesia Sta. María la Real Sasamón, Burgos, España, s XIII
Тимпан (оперний театр у Львові).jpg
Autor: Aeou, Licencja: CC BY 3.0
Тимпан Львівського оперного театру. Скульптор Антоній Попель (1865—1910).