Typranawir

Typranawir
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C31H33F3N2O5S

Masa molowa

602,66 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

174484-41-4

PubChem

65027

DrugBank

APRD01306

Klasyfikacja medyczna
ATC

J05AE09

Stosowanie w ciąży

kategoria C

Typranawirorganiczny związek chemiczny, lek przeciwwirusowy, niepeptydowy inhibitor proteazy ludzkiego wirusa niedoboru odporności (HIV).

Mechanizm działania

Typranawir jest wybiórczym i silnie działającym inhibitorem proteazy HIV drugiej generacji, w odróżnieniu od wcześniejszych inhibitorów proteaz ma budowę niepeptydową[1][2]. Hamując proteazę powoduje uwalnianie niedojrzałych cząsteczek wirusa HIV przez zakażone komórki i w ten sposób uniemożliwia zainfekowanie kolejnych komórek. Typranawir jest aktywny wobec większości szczepów HIV opornych na obecnie stosowane inhibitory proteazy.

Farmakokinetyka

Po zastosowaniu doustnym w dawce 500 mg maksymalne stężenie leku w osoczu krwi osiągane jest po około 1,5–2 godzinach. Spożycie posiłku poprawia wchłanianie i tolerancję typranawiru. Stan stacjonarny stężenia typranawiru w osoczu uzyskiwany jest po średnio 7 dniach stosowania. Lek wiąże się z białkami osocza w 99,9%. Typranawir jest metabolizowany w wątrobie przez układ cytochromu P450. Z tego powodu w terapii typranawirem stosuje się jednocześnie rytonawir hamujący metabolizm tego leku przez wspomniany układ cytochromów. Typranawir w przeważającej ilości wydalany jest z kałem.

Wskazania do stosowania leku

Lek jest nadal w trakcie badań klinicznych III fazy, do leczenia zakażeń HIV został zarejestrowany w Europie jako lek "ostatniego rzutu"[3]. W próbach klinicznych Typranawir podawano jednocześnie z niewielkimi dawkami rytonawiru w skojarzonej terapii przeciwretrowirusowej u osób dorosłych zakażonych wirusem HIV-1, leczonych już wcześniej w ramach terapii HAART, u których wykazano oporność na wiele innych inhibitorów proteazy. Wydaje się, że oporność na typranawir wymaga pojawienia się wielu mutacji[4].

Skuteczność oraz bezpieczeństwo stosowania typranawiru w leczeniu zakażenia HIV-1 oceniane jest we wciąż trwających dwóch wieloośrodkowych, randomizowanych badaniach klinicznych o akronimach RESIST-1 i RESIST-2. Do badań zakwalifikowano wstępnie 1483 HIV-pozytywnych dorosłych pacjentów otrzymujących wcześniej nieskuteczną terapię HAART w przynajmniej 2 schematach opartych na inhibitorach proteazy, przy czym konieczne musiało być spełnienie określonych warunków dotyczących mutacji genu proteazy szczepów wirusa HIV wykrytych u tych chorych. Chorzy otrzymywali 500 mg typranawiru w skojarzeniu z 200 mg rytonawiru i jednocześnie optymalnie dobrane leki z innych grup wchodzących w skład HAART, bądź też (grupa porównawcza) inny inhibitor proteazy z rytonawirem oraz pozostałymi optymalnie dobranymi preparatami. Po 48 tygodniach trwania próby zaobserwowano istotną statystycznie przewagę stosowania typranawiru w skojarzeniu rytonawirem nad terapią innym inhibitorem proteazy podawanym z rytonawirem[5].

W piśmiennictwie prezentowane są pierwsze badania dotyczące stosowania typranawiru u dzieci[1][6].

Przeciwwskazania

Środki ostrożności

  • zaleca się ostrożność u chorych z niewydolnością wątroby klasy A w skali skali Childa-Pugha
  • typranawir nie zmniejsza ryzyka przenoszenia wirusa HIV na inne osoby

Stosowanie leku w ciąży i w okresie laktacji

Kategoria C. Nie ma odpowiednich danych dotyczących stosowania typranawiru u kobiet w ciąży, dlatego stosowanie tego leku u ciężarnych może być rozważane tylko wtedy, gdy ewentualne korzyści dla matki przeważają nad zagrożeniami dla płodu. Stosowanie typranawiru w czasie karmienia piersią jest przeciwwskazane[8].

Interakcje

  • stężenie leków ulegających eliminacji przez układ cytochromu P450 CYP3A w osoczu krwi może ulegać zwiększeniu
  • podawanie preparatów ziołowych z dodatkiem dziurawca może zmniejszać stężenie typranawiru w osoczu krwi

Działania niepożądane

Do najczęstszych działań niepożądanych wywołanych stosowaniem typranawiru zalicza się: biegunkę, nudności, wymioty, ból głowy, wysypkę, świąd skóry, hiperlipidemię, niechęć do jedzenia i zmęczenie.

Preparaty

  • Aptivus

Przypisy

  1. a b Tipranavir: PNU 140690, tipranivir.. „Drugs in R&D”. 1 (7), s. 55–62, 2006. PMID: 16620137. 
  2. Luna B., Townsend MU. Tipranavir: the first nonpeptidic protease inhibitor for the treatment of protease resistance.. „Clinical therapeutics”. 11 (29), s. 2309–18, listopad 2007. DOI: 10.1016/j.clinthera.2007.11.007. PMID: 18158073. 
  3. Europejskie publiczne sprawozdanie oceniające (EPAR) – streszczenie dla ogółu społeczeństwa (pol.). European Medicines Agency. [dostęp 2009-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-30)].
  4. Doyon L., Tremblay S., Bourgon L., Wardrop E., Cordingley MG. Selection and characterization of HIV-1 showing reduced susceptibility to the non-peptidic protease inhibitor tipranavir.. „Antiviral research”. 1 (68), s. 27–35, październik 2005. DOI: 10.1016/j.antiviral.2005.07.003. PMID: 16122817. 
  5. Hicks CB., Cahn P., Cooper DA., Walmsley SL., Katlama C., Clotet B., Lazzarin A., Johnson MA., Neubacher D., Mayers D., Valdez H. Durable efficacy of tipranavir-ritonavir in combination with an optimised background regimen of antiretroviral drugs for treatment-experienced HIV-1-infected patients at 48 weeks in the Randomized Evaluation of Strategic Intervention in multi-drug reSistant patients with Tipranavir (RESIST) studies: an analysis of combined data from two randomised open-label trials.. „Lancet”. 9534 (368), s. 466–75, sierpień 2006. DOI: 10.1016/S0140-6736(06)69154-X. PMID: 16890833. 
  6. Courter JD., Girotto JE., Salazar JC. Tipranavir: a new protease inhibitor for the pediatric population.. „Expert review of anti-infective therapy”. 6 (6), s. 797–803, grudzień 2008. DOI: 10.1586/14787210.6.6.797. PMID: 19053893. 
  7. Metoprolol w tym wypadku jest przeciwwskazany tylko u chorych otrzymujących go z powodu niewydolności serca.
  8. Kobiety zakażone HIV nie powinny w ogóle karmić piersią ze względu na ryzyko przeniesienia wirusa na dziecko – według: Dorota Rogowska-Szadkowska: 10 rzeczy, które warto wiedzieć o HIV (pol.). Krajowe Centrum ds. AIDS. [dostęp 2009-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-19)].

Bibliografia

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.
Tipranavir.svg
Structural formula of tipranavir. Created using ACD/ChemSketch 8.0 and Inkscape.