Tzeltalowie
| Populacja | >200 tysięcy |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia | tradycyjnie politeizm, |
| Grupa |
Tzeltalowie (Tzeltal) – grupa etniczna zamieszkująca centralne wyżyny stanu Chiapas w Meksyku. Indianie Tzeltal posługują się językiem tzeltal należącym do rodziny języków majańskich. Populacja tego prekolumbijskiego ludu liczy (według spisu z 1980 roku) ponad 200 tys. osób[1].
Mitologia
Bóstwa najwyższe
Do najważniejszych bogów Tzeltal należeli Cuch Uinahel Balumil. Byli to trzej bogowie podtrzymujący ziemię i swoimi ruchami powodujący trzęsienie ziemi. Za boginię ziemi uważano Chulmetic. Jak każde plemię mezoamerykańskie, oddawali cześć słońcu, które zwano Tatik K’ak’al (Ojciec Słońce). Jego gniew powodował pożary upraw. Do grona bogów Księżyca zaliczano Metik Chichu (Nasza Babka Księżyc)
Bóstwa pluwialne
Bardzo ważną postacią w panteonie bóstw Tzeltalów był pluwialny Chauc. Był wariantem Chaca, znanego z mitologii Majów (Tlaloca u Azteków), i panował nad deszczami, wiatrami oraz nad zwierzętami i środkami egzystencji. Jego pomocnikiem był Tatik Cauk, bóg pioruna, dawca deszczu. Uważano go również za sprawcę wiatrów, które zabijały człowieka i niszczyły jego dom. W późniejszym okresie, już po odkryciu Ameryki, był utożsamiany z Tatik Martil. Prawdopodobnie był to ten sam bóg, lecz jego atrybutem był krzyż i uznawany był za odbicie św. Piotra Męczennika. Dzisiaj Indianie Tzeltal umieszczają krzyż na ościeżnicy drzwi wejściowych, aby Tatik Martil opiekował się domostwem.
Bóstwa pomniejsze
Tzeltalowie wierzyli również w stwórcę wszystkich ludzi Chul Tatic Chitez Vanegh, w boga choroby Poxlom (Pozlom) oraz w Oxlahun Tox, (Oxlahuntiku), który był przypuszczalnie bogiem śmierci i panem trzynastego nieba, a później uważano go za demona.
Obrzędy religijne Tzeltalowie odprawiali na magicznej górze Ikal Ajau. Jej strażnikiem był Hun ahau. Ich główna rzeka miała również swojego strażnika o imieniu Yabahen.
Przypisy
Bibliografia
- Alfonso Villa Rojas: The Tzeltal. Handbook of Middle American Indians. Austin: University of Texas Press, 1969, s. 195–225. (ang.).