Ułamek molowy

Ułamek molowy[a] – jeden ze sposobów wyrażenia stężenia substancji w mieszaninie, zdefiniowany jako stosunek liczby moli danego składnika do sumy liczby moli wszystkich składników mieszaniny[1]:

gdzie: xA – ułamek molowy składnika A; nA – liczba moli składnika A w mieszaninie; n – sumaryczna liczba moli wszystkich składników

Ułamek molowy jest więc wielkością niemianowaną, natomiast suma ułamków molowych wszystkich składników danej mieszaniny jest równa jedności[2][3]. Ułamek molowy wyrażony w procentach nazywany jest stężeniem procentowym molowym (oznaczanym „% mol.” lub „% n/n”)[b], którego nie należy mylić ze stężeniem molowym, będącym stosunkiem liczby moli składnika do objętości mieszaniny (roztworu).

Uwagi

  1. ↑ Z definicji mola wynika, że ułamek molowy będzie równoważny stosunkowi liczby cząstek (np. atomów, cząsteczek) danego składnika do łącznej liczby cząstek wszystkich składników w całej mieszaninie. Stąd np. w języku angielskim obok mole fraction stosowana jest nazwa amount fraction[1] (oznaczająca dosłownie „ułamek ilościowy”), a w języku niemieckim Stoffmengenanteil („ułamek ilości substancji”).
  2. ↑ Stosowanie tego typu oznaczeń jest niezalecane przez Międzynarodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC), gdyż dodawanie określeń jest możliwe wyłącznie do symboli wielkości fizycznych, nie zaś do samych jednostek[4].

Przypisy

  1. ↑ a b amount fraction, x (y for gaseous mixtures), [w:] A.D. McNaught, A. Wilkinson, Compendium of Chemical Terminology (Gold Book), S.J. Chalk (akt.), International Union of Pure and Applied Chemistry, wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI: 10.1351/goldbook.A00296, ISBN 0-9678550-9-8 (ang.).
  2. ↑ Henryk Całus: Podstawy obliczeń chemicznych. Wyd. 6. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1975, s. 71–72.
  3. ↑ Stężenie roztworu, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 674, OCLC 864218327.
  4. ↑ E.R. Cohen i inni, Quantities, Units and Symbols in Physical Chemistry (Green Book), wyd. 3, Cambridge: International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2008, s. 97, ISBN 978-0-85404-433-7 (ang.).
Sposoby wyrażania stężeń