Ułamek objętościowy

Ułamek objętościowy – jeden ze sposobów wyrażenia stężenia substancji w mieszaninie, zdefiniowany jako stosunek objętości danego składnika do sumy objętości wszystkich składników mieszaniny przed ich zmieszaniem[1]:

gdzie: ϕA – ułamek objętościowy składnika A; VA – objętość składnika A przed zmieszaniem, V – suma objętości wszystkich składników przed zmieszaniem

Konieczność wykorzystania objętości składników przed ich zmieszaniem wynika z występowania zjawiska kontrakcji objętości (objętość mieszaniny mogłaby być równa sumie objętości poszczególnych składników wyłącznie dla roztworu idealnego). Ponadto objętości wszystkich składników mieszaniny powinny być mierzone w tych samych warunkach temperatury i ciśnienia, gdyż objętość jest wielkością od nich zależną[2][3].

Ułamek objętościowy jest wielkością niemianowaną, natomiast suma ułamków objętościowych wszystkich składników danej mieszaniny jest równa jedności[2]. Ułamek objętościowy wyrażony w procentach nazywany jest stężeniem procentowym objętościowym lub procentem objętościowym (oznaczanym „% obj.”, „% v/v” bądź „vol%”)[a].

Uwagi

  1. ↑ Stosowanie tego typu oznaczeń jest niezalecane przez Międzynarodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC), gdyż dodawanie określeń jest możliwe wyłącznie do symboli wielkości fizycznych, nie zaś do samych jednostek[4].

Przypisy

  1. ↑ volume fraction, ϕ, [w:] A.D. McNaught, A. Wilkinson, Compendium of Chemical Terminology (Gold Book), S.J. Chalk (akt.), International Union of Pure and Applied Chemistry, wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI: 10.1351/goldbook.V06643, ISBN 0-9678550-9-8 (ang.).
  2. ↑ a b Henryk Całus: Podstawy obliczeń chemicznych. Wyd. 6. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1975, s. 69.
  3. ↑ Stężenie roztworu, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 674, OCLC 864218327.
  4. ↑ E.R. Cohen i inni, Quantities, Units and Symbols in Physical Chemistry (Green Book), wyd. 3, Cambridge: International Union of Pure and Applied Chemistry, RSC Publishing, 2008, s. 97, ISBN 978-0-85404-433-7 (ang.).
Sposoby wyrażania stężeń