Ułanowice

Ułanowice

wieś
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	sandomierski
Gmina	Klimontów
Sołectwo	Ułanowice
Liczba ludności (2020)	223[1]
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	27-640[2]
Tablice rejestracyjne	TSA
SIMC	0796341[3]
Położenie na mapie gminy Klimontów Ułanowice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ułanowice
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Ułanowice
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego Ułanowice
50°39′48″N 21°22′38″E/50,663333 21,377222

Ułanowice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, w gminie Klimontów^[3][4].

Parafia Olbierzowice.

Część wsi położona wzdłuż bezimiennego dopływu Koprzywianki jest na planowanym obszarze Natura 2000 – Ostoja Żyznów.

Historia

Wieś w 1418 r. była własnością Stefana de Vlanouicze. O wsi pod nazwą „Wlyanowicze” wspominał również Jan Długosz w Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis napisanej w latach 1470–1480 (tom II, s. 347). Wieś w tym czasie była własnością szlachcica herbu Syrokomla z której płacił dziesięcinę plebanowi w Olbierzowicach. Długosz pisze, że we wsi byli również chłopi mający łany kmiece oraz zagrodnicy. Istniała również karczma.

Według regestru poborowego z 1578 roku z wsi „Ulanowicze” podatki płacili:

• Fryderyk Mozgawa za 2 osadników, 1 łanu, 3 zagrodników z rolą, 2 komorników;
• Jan Mozgawa za 1 osadnika, 1/2 łanu, 5 zagrodników z rolą, 2 komorników;
• Ulanowscy zwani Tuczkowie za 1/2 łana;
• J. Ulanowski Gembka za 1/2 łana oraz 1 biednego.

Od połowy XVI wieku do początków XVII wieku wieś znajdowała się w rękach arian^[5].

W 1629 roku podatki z wsi płacili:

• Stanisław Mroczek za 0,5 łana 8 złotych polskich i 4 grosze,
• Jan Ułanowski za 0,5 łana 1 złoty polski i 8 groszy^[6].

W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów (I Rzeczpospolita) wieś do 1795 r. wchodziła w skład powiatu sandomierskiego w województwie sandomierskim.

Po III rozbiorze wieś znajdowała się najpierw (lata 1795–1803) w cyrkule sandomierskim w prowincji Nowa Galicja Cesarstwa Austriackiego, a następnie (lata (1803–1809) w cyrkule kieleckim.

W latach 1810–1815 wieś znajdowała się w zgromadzeniu gminnym w powiecie sandomierskim, departament radomski Księstwa Warszawskiego.

Po roku 1815 wieś dalej w składzie powiatu sandomierskiego w Obwodzie sandomierskim wchodziła w skład województwa sandomierskiego w Królestwie Polskim będącym w unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim.

W 1827 r. wieś liczyła 17 domów i 121 mórg.

Po reformie administracji Królestwa Polskiego w 1837 wieś wchodziła w skład nowo utworzonego Okręgu sandomierskiego w powiecie sandomierskim w guberni sandomierskiej.

Po kolejnej reformie w 1844 wieś znajdowała się w gminie Górki, następnie dalej w Okręgu sandomierskim w powiecie sandomierskim w nowej guberni radomskiej. Stan ten trwał do 1915 r.

W 1885 roku folwark Ułanowice obejmował 573 morgi, w tym: 346 mórg gruntów ornych i ogrodów, 51 mórg łąk, 44 morgi pastwisk, 116 mórg lasu, 16 mórg nieużytków. Składał się z 11 budynków drewnianych, w tym starego modrzewiowego dworu. W folwarku była również gorzelnia. Wieś Ułanowice zamieszkiwało 24 osadników gospodarujących na 132 morgach.

W okresie I wojny światowej po porażkach armii rosyjskiej, wieś w latach 1915–1918 znajdowała się na obszarze okupowanym przez Cesarstwo Austro-Węgierskie zwanym Generalnym Gubernatorstwem Lubelskim.

Po odzyskaniu niepodległości w II Rzeczypospolitej wieś wchodziła w skład gminy Jurkowice w powiecie sandomierskim w województwie kieleckim. Według spisu z 1921 roku liczba ludności wynosiła:

• folwark Ułanowice – 5 domów i 109 mieszkańców, w tym 15 wyznania mojżeszowego,
• wieś Ułanowice – 22 domy i 171 mieszkańców^[7].

Po przegranej kampanii wrześniowej w 1939 r. wieś w latach 1939–1944 znalazła się pod okupacją III Rzeszy w utworzonym Generalnym Gubernatorstwie w Dystrykcie radomskim w powiecie opatowskim. 1 marca 1943 wieś liczyła 331 mieszkańców^[8].

W 1944 r. ostatni właściciel majątku Ułanowice, Stefan Chajęcki zostaje zmuszony do opuszczenia Ułanowic. Majątek przez nową władzę został rozparcelowany pomiędzy dawnych chłopów folwarcznych z majątku Ułanowice.

W czasie walk na przyczółku sandomiersko-baranowskim w 1944 r. wieś ucierpiała w znacznym stopniu. Spaleniu uległ dwór, gorzelnia, część folwarku oraz znaczna część wsi.

W PRL wieś, w składzie gminy Jurkowice, ponownie znalazła się w powiecie sandomierskim w województwie kieleckim. Reforma z 1954 r. umieściła ją w gromadzie Jurkowice. Po kolejnej reformie w 1973 r. znalazła się w gminie Klimontów, zaś w 1975 r. wraz z gminą Klimontów – w nowo utworzonym województwie tarnobrzeskim.

W III Rzeczypospolitej po kolejnej reformie w 1998 r. wieś wraz z gminą Klimontów jeszcze raz znalazła się w powiecie sandomierskim, w województwie świętokrzyskim.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ułanowice, w XV wieku Wlyanowicze, 1578 roku Ulanowicze, wieś i folwark..., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 792 .

Bibliografia

• Marek Derwich: Materiały do słownika historyczno-geograficznego dóbr i dochodów dziesięcinnych benedyktyńskiego opactwa św. Krzyża na Łysej Górze do 1819. Wrocław: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR) w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego i SILESIA s. c., 2000. ISBN 83-904219-4-1.
• Sulimierski Filip (red. naczelny), Chlebowski Bronisław (red.), Krzywicki Józef (współudział): Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Nakładem Władysława Walewskiego do końca tomu X. Od tomu XI, z zasiłku Kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowem imienia D-ra Mianowskiego. Warszawa: Skład główny w Księgarni Gebethnera i Wolffa, Druk „WIEKU” Nowy-Świat Nr 61, 1902.